ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய:ஸப்தமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஸ ஹோவாச வாயுர்வை கௌ³தம தத்ஸூத்ரம் வாயுநா வை கௌ³தம ஸூத்ரேணாயம் ச லோக: பரஶ்ச லோக: ஸர்வாணி ச பூ⁴தாநி ஸந்த்³ருப்³தா⁴நி ப⁴வந்தி தஸ்மாத்³வை கௌ³தம புருஷம் ப்ரேதமாஹுர்வ்யஸ்ரம்ஸிஷதாஸ்யாங்கா³நீதி வாயுநா ஹி கௌ³தம ஸூத்ரேண ஸந்த்³ருப்³தா⁴நி ப⁴வந்தீத்யேவமேவைதத்³யாஜ்ஞவல்க்யாந்தர்யாமிணம் ப்³ரூஹீதி ॥ 2 ॥
ஸ ஹோவாச யாஜ்ஞவல்க்ய: । ப்³ரஹ்மலோகா யஸ்மிந்நோதாஶ்ச ப்ரோதாஶ்ச வர்தமாநே காலே, யதா² ப்ருதி²வீ அப்ஸு, தத் ஸூத்ரம் ஆக³மக³ம்யம் வக்தவ்யமிதி — தத³ர்த²ம் ப்ரஶ்நாந்தரமுத்தா²பிதம் ; அதஸ்தந்நிர்ணயாய ஆஹ — வாயுர்வை கௌ³தம தத்ஸூத்ரம் ; நாந்யத் ; வாயுரிதி — ஸூக்ஷ்மமாகாஶவத் விஷ்டம்ப⁴கம் ப்ருதி²வ்யாதீ³நாம் , யதா³த்மகம் ஸப்தத³ஶவித⁴ம் லிங்க³ம் கர்மவாஸநாஸமவாயி ப்ராணிநாம் , யத்தத்ஸமஷ்டிவ்யஷ்ட்யாத்மகம் , யஸ்ய பா³ஹ்யா பே⁴தா³: ஸப்தஸப்த மருத்³க³ணா: ஸமுத்³ரஸ்யேவோர்மய: — ததே³தத்³வாயவ்யம் தத்த்வம் ஸூத்ரமித்யபி⁴தீ⁴யதே । வாயுநா வை கௌ³தம ஸூத்ரேண அயம் ச லோக: பரஶ்ச லோக: ஸர்வாணி ச பூ⁴தாநி ஸந்த்³ருப்³தா⁴நி ப⁴வந்தி ஸங்க்³ரதி²தாநி ப⁴வந்தீதி ப்ரஸித்³த⁴மேதத் ; அஸ்தி ச லோகே ப்ரஸித்³தி⁴: ; கத²ம் ? யஸ்மாத் வாயு: ஸூத்ரம் , வாயுநா வித்⁴ருதம் ஸர்வம் , தஸ்மாத்³வை கௌ³தம புருஷம் ப்ரேதமாஹு: கத²யந்தி — வ்யஸ்ரம்ஸிஷத விஸ்ரஸ்தாநி அஸ்ய புருஷஸ்யாங்கா³நீதி ; ஸூத்ராபக³மே ஹி மண்யாதீ³நாம் ப்ரோதாநாமவஸ்ரம்ஸநம் த்³ருஷ்டம் ; ஏவம் வாயு: ஸூத்ரம் ; தஸ்மிந்மணிவத்ப்ரோதாநி யதி³ அஸ்யாங்கா³நி ஸ்யு:, ததோ யுக்தமேதத் வாய்வபக³மே அவஸ்ரம்ஸநமங்கா³நாம் । அதோ வாயுநா ஹி கௌ³தம ஸூத்ரேண ஸந்த்³ருப்³தா⁴நி ப⁴வந்தீதி நிக³மயதி । ஏவமேவைதத் யாஜ்ஞவல்க்ய, ஸம்யகு³க்தம் ஸூத்ரம் ; தத³ந்தர்க³தம் து இதா³நீம் தஸ்யைவ ஸூத்ரஸ்ய நியந்தாரமந்தர்யாமிணம் ப்³ரூஹீத்யுக்த: ஆஹ ॥

யாஜ்ஞவல்க்யோக்தேஸ்தாத்பர்யமாஹ —

ப்³ரஹ்மலோகா இதி ।

இத்யபீ⁴ஷ்டமாக³மவிதா³மித்யத்⁴யாஹ்ருத்யா(அ)(அ)த்³யஸ்யேதிஶப்³த³ஸ்ய யோஜநா । ப்ரஶ்நாந்தரம் ஸூத்ரவிஷயம் கௌ³தமவாக்யம் ।

வைஶப்³தா³ர்த²மாஹ —

நாந்யதி³தி ।

ஸூக்ஷ்மத்வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

அகாஶவதி³தி ।

வாயுமேவ விஶிநாஷ்டி —

யதா³த்மகமிதி ।

பஞ்ச பூ⁴தாநி த³ஶ பா³ஹ்யாநீந்தி³யாணி பஞ்சவ்ருத்தி: ப்ராணஶ்சதுர்வித⁴மந்த:கரணமிதி ஸப்தத³ஶவித⁴த்வம் ।

கர்மணாம் வாஸநாநாம் சோத்தரஸ்ருஷ்டிஹேதூநாம் ப்ராணிபி⁴ரர்ஜிதாநாமாஶ்ரயத்வாத³பேக்ஷிதமேவ லிங்க³மித்யாஹ —

கர்மேதி ।

தஸ்யைவ ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மநா ப³ஹுரூபத்வமாஹ —

யத்ததி³தி ।

தஸ்யைவ லோகபரீக்ஷகப்ரஸித்³த⁴த்வமாஹ —

யஸ்யேதி ।

தஸ்ய ஸூத்ரத்வம் ஸாத⁴யதி —

வாயுநேதி ।

ப்ரஸித்³த⁴மேதத்ஸூத்ரவிதா³மிதி ஶேஷ: ।

லௌகிகீம் ப்ரஸித்³தி⁴மேவ ப்ரஶ்நபூர்வகமநந்தரஶ்ருத்யவஷ்டம்பே⁴ந ஸ்பஷ்டயதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

உக்தமேவ த்³ருஷ்டாந்தேந வ்யநக்தி —

ஸூத்ரேத்யாதி³நா ।

வாயோ: ஸூத்ரத்வே ஸித்³தே⁴ ப²லிதமாஹ —

அத இதி ॥2॥