ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய:ஸப்தமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
அத² ஹைநமுத்³தா³லக ஆருணி: பப்ரச்ச² யாஜ்ஞவல்க்யேதி ஹோவாச மத்³ரேஷ்வவஸாம பதஞ்ஜலஸ்ய காப்யஸ்ய க்³ருஹேஷு யஜ்ஞமதீ⁴யாநாஸ்தஸ்யாஸீத்³பா⁴ர்யா க³ந்த⁴ர்வக்³ருஹீதா தமப்ருச்சா²ம கோ(அ)ஸீதி ஸோ(அ)ப்³ரவீத்கப³ந்த⁴ ஆத²ர்வண இதி ஸோ(அ)ப்³ரவீத்பதஞ்ஜலம் காப்யம் யாஜ்ஞிகாம்ஶ்ச வேத்த² நு த்வம் காப்ய தத்ஸூத்ரம் யேநாயம் ச லோக: பரஶ்ச லோக: ஸர்வாணி ச பூ⁴தாநி ஸந்த்³ருப்³தா⁴நி ப⁴வந்தீதி ஸோ(அ)ப்³ரவீத்பதஞ்ஜல: காப்யோ நாஹம் தத்³ப⁴க³வந்வேதே³தி ஸோ(அ)ப்³ரவீத்பதஞ்ஜலம் காப்யம் யாஜ்ஞிகாம்ஶ்ச வேத்த² நு த்வம் காப்ய தமந்தர்யாமிணம் ய இமம் ச லோகம் பரம் ச லோகம் ஸர்வாணி ச பூ⁴தாநி யோ(அ)ந்தரோ யமயதீதி ஸோ(அ)ப்³ரவீத்பதஞ்ஜல: காப்யோ நாஹம் தம் ப⁴க³வந்வேதே³தி ஸோ(அ)ப்³ரவீத்பதஞ்ஜலம் காப்யம் யாஜ்ஞிகாம்ஶ்ச யோ வை தத்காப்ய ஸூத்ரம் வித்³யாத்தம் சாந்தர்யாமிணமிதி ஸ ப்³ரஹ்மவித்ஸ லோகவித்ஸ தே³வவித்ஸ வேத³வித்ஸ பூ⁴தவித்ஸ ஆத்மவித்ஸ ஸர்வவிதி³தி தேப்⁴யோ(அ)ப்³ரவீத்தத³ஹம் வேத³ தச்சேத்த்வம் யாஜ்ஞவல்க்ய ஸூத்ரமவித்³வாம்ஸ்தம் சாந்தர்யாமிணம் ப்³ரஹ்மக³வீருத³ஜஸே மூர்தா⁴ தே விபதிஷ்யதீதி வேத³ வா அஹம் கௌ³தம தத்ஸூத்ரம் தம் சாந்தர்யாமிணமிதி யோ வா இத³ம் கஶ்சித்³ப்³ரூயாத்³வேத³ வேதே³தி யதா² வேத்த² ததா² ப்³ரூஹீதி ॥ 1 ॥
இதா³நீம் ப்³ரஹ்மலோகாநாம் அந்தரதமம் ஸூத்ரம் வக்தவ்யமிதி தத³ர்த² ஆரம்ப⁴: ; தச்ச ஆக³மேநைவ ப்ரஷ்டவ்யமிதி இதிஹாஸேந ஆக³மோபந்யாஸ: க்ரியதே — அத² ஹைநம் உத்³தா³லகோ நாமத:, அருணஸ்யாபத்யம் ஆருணி: பப்ரச்ச² ; யாஜ்ஞவல்க்யேதி ஹோவாச ; மத்³ரேஷு தே³ஶேஷு அவஸாம உஷிதவந்த:, பதஞ்ஜலஸ்ய — பதஞ்ஜலோ நாமத: — தஸ்யைவ கபிகோ³த்ரஸ்ய காப்யஸ்ய க்³ருஹேஷு யஜ்ஞமதீ⁴யாநா: யஜ்ஞஶாஸ்த்ராத்⁴யயநம் குர்வாணா: । தஸ்ய ஆஸீத் பா⁴ர்யா க³ந்த⁴ர்வக்³ருஹீதா ; தமப்ருச்சா²ம — கோ(அ)ஸீதி । ஸோ(அ)ப்³ரவீத் — கப³ந்தோ⁴ நாமத:, அத²ர்வணோ(அ)பத்யம் ஆத²ர்வண இதி । ஸோ(அ)ப்³ரவீத்³க³ந்த⁴ர்வ: பதஞ்ஜலம் காப்யம் யாஜ்ஞிகாம்ஶ்ச தச்சி²ஷ்யாந் — வேத்த² நு த்வம் ஹே காப்ய ஜாநீஷே தத்ஸூத்ரம் ; கிம் தத் ? யேந ஸூத்ரேண அயம் ச லோக: இத³ம் ச ஜந்ம, பரஶ்ச லோக: பரம் ச ப்ரதிபத்தவ்யம் ஜந்ம, ஸர்வாணி ச பூ⁴தாநி ப்³ரஹ்மாதி³ஸ்தம்ப³பர்யந்தாநி, ஸந்த்³ருப்³தா⁴நி ஸங்க்³ரதி²தாநி ஸ்ரகி³வ ஸூத்ரேண விஷ்டப்³தா⁴நி ப⁴வந்தி யேந — தத் கிம் ஸூத்ரம் வேத்த² । ஸோ(அ)ப்³ரவீத் ஏவம் ப்ருஷ்ட: காப்ய: — நாஹம் தத்³ப⁴க³வந்வேதே³தி — தத் ஸூத்ரம் நாஹம் ஜாநே ஹே ப⁴க³வந்நிதி ஸம்பூஜயந்நாஹ । ஸோ(அ)ப்³ரவீத் புநர்க³ந்த⁴ர்வ: உபாத்⁴யாயமஸ்மாம்ஶ்ச — வேத்த² நு த்வம் காப்ய தமந்தர்யாமிணம் — அந்தர்யாமீதி விஶேஷ்யதே — ய இமம் ச லோகம் பரம் ச லோகம் ஸர்வாணி ச பூ⁴தாநி ய: அந்தர: அப்⁴யந்தர: ஸந் யமயதி நியமயதி, தா³ருயந்த்ரமிவ ப்⁴ராமயதி, ஸ்வம் ஸ்வமுசிதவ்யாபாரம் காரயதீதி । ஸோ(அ)ப்³ரவீதே³வமுக்த: பதஞ்ஜல: காப்ய: — நாஹம் தம் ஜாநே ப⁴க³வந்நிதி ஸம்பூஜயந்நாஹ । ஸோ(அ)ப்³ரவீத்புநர்க³ந்த⁴ர்வ: ; ஸூத்ரதத³ந்தர்க³தாந்தர்யாமிணோர்விஜ்ஞாநம் ஸ்தூயதே — ய: கஶ்சித்³வை தத் ஸூத்ரம் ஹே காப்ய வித்³யாத் விஜாநீயாத் தம் ச அந்தர்யாமிணம் ஸூத்ராந்தர்க³தம் தஸ்யைவ ஸூத்ரஸ்ய நியந்தாரம் வித்³யாத் ய: இத்யேவமுக்தேந ப்ரகாரேண — ஸ ஹி ப்³ரஹ்மவித் பரமாத்மவித் , ஸ லோகாம்ஶ்ச பூ⁴ராதீ³நந்தர்யாமிணா நியம்யமாநாந் லோகாந் வேத்தி, ஸ தே³வாம்ஶ்சாக்³ந்யாதீ³ந் லோகிந: ஜாநாதி, வேதா³ம்ஶ்ச ஸர்வப்ரமாணபூ⁴தாந்வேத்தி, பூ⁴தாநி ச ப்³ரஹ்மாதீ³நி ஸூத்ரேண த்⁴ரியமாணாநி தத³ந்தர்க³தேநாந்தர்யாமிணா நியம்யமாநாநி வேத்தி, ஸ ஆத்மாநம் ச கர்த்ருத்வபோ⁴க்த்ருத்வவிஶிஷ்டம் தேநைவாந்தர்யாமிணா நியம்யமாநம் வேத்தி, ஸர்வம் ச ஜக³த் ததா²பூ⁴தம் வேத்தி — இதி ; ஏவம் ஸ்துதே ஸூத்ராந்தர்யாமிவிஜ்ஞாநே ப்ரலுப்³த⁴: காப்யோ(அ)பி⁴முகீ²பூ⁴த:, வயம் ச ; தேப்⁴யஶ்ச அஸ்மப்⁴யம் அபி⁴முகீ²பூ⁴தேப்⁴ய: அப்³ரவீத்³க³ந்த⁴ர்வ: ஸூத்ரமந்தர்யாமிணம் ச ; தத³ஹம் ஸூத்ராந்தர்யாமிவிஜ்ஞாநம் வேத³ க³ந்த⁴ர்வால்லப்³தா⁴க³ம: ஸந் ; தச்சேத் யாஜ்ஞவல்க்ய ஸூத்ரம் , தம் சாந்தர்யாமிணம் அவித்³வாம்ஶ்சேத் , அப்³ரஹ்மவித்ஸந் யதி³ ப்³ரஹ்மக³வீருத³ஜஸே ப்³ரஹ்மவிதா³ம் ஸ்வபூ⁴தா கா³ உத³ஜஸ உந்நயஸி த்வம் அந்யாயேந, ததோ மச்சா²பத³க்³த⁴ஸ்ய மூர்தா⁴ ஶிர: தே தவ விஸ்பஷ்டம் பதிஷ்யதி । ஏவமுக்தோ யாஜ்ஞவல்க்ய ஆஹ — வேத³ ஜாநாமி அஹம் , ஹே கௌ³தமேதி கோ³த்ரத:, தத்ஸூத்ரம் — யத் க³ந்த⁴ர்வஸ்துப்⁴யமுக்தவாந் ; யம் ச அந்தர்யாமிணம் க³ந்த⁴ர்வாத்³விதி³தவந்தோ யூயம் , தம் ச அந்தர்யாமிணம் வேத³ அஹம் — இதி ; ஏவமுக்தே ப்ரத்யாஹ கௌ³தம: — ய: கஶ்சித்ப்ராக்ருத இத³ம் யத்த்வயோக்தம் ப்³ரூயாத் — கத²ம் ? வேத³ வேதே³தி — ஆத்மாநம் ஶ்லாக⁴யந் , கிம் தேந க³ர்ஜிதேந ? கார்யேண த³ர்ஶய ; யதா² வேத்த², ததா² ப்³ரூஹீதி ॥

பூர்வஸ்மிந்ப்³ராஹ்மணே ஸூத்ராத³ர்வாக்தநம் வ்யாபகமுக்தமிதா³நீம் ஸூத்ரம் தத³ந்தர்க³தமந்தர்யாமிணம் ச நிர்வக்துமுத்தரப்³ராஹ்மணமிதி ஸம்க³திமாஹ —

இதா³நீமிதி ।

ப்³ராஹ்மணதாத்பர்யமுக்த்வா(அ)(அ)க்²யாயிகாதாத்பர்யமாஹ —

தச்சா(அ)(அ)க³மேநைவேதி ।

ஆசார்யோபதே³ஶோ(அ)த்ரா(அ)(அ)க³மஶப்³தா³ர்த²: । கா³ர்க்³யா மூர்த⁴பாதப⁴யாது³பரதேரநந்தரமித்யத²ஶப்³தா³ர்த²: ।

ஸோ(அ)ப்³ரவீதி³தி ப்ரதீகோபாதா³நம் தஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —

ஸூத்ரேதி ।

இதிஶப்³தா³ர்த²மாஹ —

ஏவமிதி ।

யேநாயம் சேத்யாதி³ருக்த: ப்ரகார: ஸ ஸர்வலோகாம்ஶ்ச வேத்தீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

விஶேஷணோக்திபூர்வகம் தாநேவ லோகாநநுவத³தி —

பூ⁴ராதீ³நிதி ।

ஸ ப்³ரஹ்மவிதி³த்யாதி³நோக்தம் ஸம்க்ஷிபதி —

ஸர்வம் சதி ।

ததா²பூ⁴தம் ஸூத்ரேண வித்⁴ருதமந்தர்யாமிணா ச நியம்யமாநமிதி யாவத் ।

ப்ரஸ்துதஸ்துதிப்ரயோஜநமாஹ —

இத்யேவமிதி ।

ப⁴வத்வேவம் தவ ஸூத்ராதி³ஜ்ஞாநம் மம கிமாயாதமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தச்சேதி³தி ।

கிம் தேநேத்யத்ர தஸ்யேத்யத்⁴யாஹார: ।

கார்யேண த³ர்ஶயேத்யுக்தம் விவ்ருணோதி —

யதே²தி ॥1॥