அத² யதோ²க்தயா நீத்யா ஶ்ருத்யைவாக்ஷராஸ்தித்வே ஜ்ஞாபிதே வக்தவ்யாபா⁴வாத்கிமுத்தரேண க்³ரந்தே²நேதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
அநேகேதி ।
யத³ஸ்தி தத்ஸவிஶேஷணமேவேதி லௌகிகீ பு³த்³தி⁴: । ஆஶங்க்யதே நாஸ்த்யக்ஷரம் நிர்விஶேஷணமிதி ஶேஷ: । அந்தர்யாமிணி ஜக³த்காரணே பரஸ்மிந்நநுமாநஸித்³தே⁴ விவக்ஷிதம் நிருபாத்⁴யக்ஷரம் ஸேத்ஸ்யதி ஜக³த்காரணத்வஸ்யோபலக்ஷணதயா ஜந்மாதி³ஸூத்ரே ஸ்தி²தத்வாது³பலக்ஷணத்³வாரா ப்³ரஹ்மணி ஸ்வரூபலக்ஷணப்ரவ்ருத்தேரந்தர்யாமிண்யநுமா ப்ரக்ருதோபயுக்தேதி பா⁴வ: ।
அநுமாநஶ்ருத்யக்ஷராணி வ்யாகரோதி —
யதே³ததி³தி ।
ப்ரஶாஸநே ஸூர்யாசந்த்³ரமஸௌ வித்⁴ருதௌ ஸ்யாதாமிதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।
உக்தமர்த²ம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்போ²ரயதி —
யதே²தி ।
அத்ராபி பூர்வவத³ந்வய: । ஜக³த்³வ்யவஸ்தா² ப்ரஶாஸித்ருபூர்விகா வ்யவஸ்தா²த்வாத்³ராஜ்யவ்யவஸ்தா²வதி³த்யர்த²: ।
ஸூர்யாசந்த்³ரமஸாவித்யாதௌ³ விவக்ஷிதமநுமாநமாஹ —
ஸூர்யஶ்சேத்யாதி³நா ।
தாத³ர்த்²யேந லோகப்ரகாஶார்த²த்வேந । ப்ரஶாஸித்ரா நிர்மிதாவிதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।
நிர்மாதுர்விஶிஷ்டவிஜ்ஞாநவத்த்வமாசஷ்டே —
தாப்⁴யாம் நிர்வர்த்யமாநேதி ।
ஸூர்யசந்த்³ரமஸௌ தச்ச²ப்³த³வாச்யௌ । விமதௌ விஶிஷ்டவிஜ்ஞாநவதா நிர்மிதௌ ப்ரகாஶத்வாத்ப்ரதீ³பவதி³த்யர்த²: ।
விமதௌ நியந்த்ருபூர்வகௌ விஶிஷ்டசேஷ்டாவத்த்வாத்³ப்⁴ருத்யாதி³வதி³த்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —
வித்⁴ருதாவிதி ।
ப்ரகாஶோபகாரகத்வம் தஜ்ஜநகத்வம் நிர்மாதுர்விஶிஷ்டவிஜ்ஞாநஸம்பா⁴வநார்த²ம் ஸாதா⁴ரணேதி விஶேஷணம் ஸாதா⁴ரண: ஸர்வேஷாம் ப்ராணிநாம் ய: ப்ரகாஶஸ்தஸ்ய ஜநகத்வாதி³தி யாவத் । த்³ருஷ்டாந்தே லௌகிகவிஶேஷணம் ப்ராஸாதா³தி³விஶிஷ்டதே³ஶநிவிஷ்டத்வஸித்³த்⁴யர்த²ம் ।
அநுமாநப²லமுபஸம்ஹரதி —
தஸ்மாதி³தி ।
விஶிஷ்டசேஷ்டாவத்த்வாதி³த்யுபதி³ஷ்டம் ஹேதும் ஸ்பஷ்டயதி —
நியதேதி ।
நியதௌ தே³ஶகாலௌ நியதம் ச நிமித்தம் ப்ராண்யத்³ருஷ்டம் தத்³வந்தௌ ஸூர்யாசந்த்³ரமஸாவுத்³யந்தாவஸ்தம் யந்தௌ ச யேந வித்⁴ருதாவுத³யாஸ்தமயாப்⁴யாம் வ்ருத்³தி⁴க்ஷயாப்⁴யாம் ச வர்தேதே । உத³யஶ்சாஸ்தமயஶ்சோத³யாஸ்தமயம் வ்ருத்³தி⁴ஶ்ச க்ஷயஶ்ச வ்ருத்³தி⁴க்ஷயமிதி த்³வந்த்³வம் க்³ருஹீத்வா த்³விவசநம் । ஏவம் கர்த்ருத்வேந விதா⁴ரயித்ருத்வேந சேத்யர்த²: ।
விமதே ப்ரயத்நவதா வித்⁴ருதே ஸாவயவத்வே(அ)ப்யஸ்பு²டிதத்வாத்³கு³ருத்வே(அ)ப்யபதிதத்வாத்ஸம்யுக்தத்வே(அ)ப்யவியுக்தத்வாச்சேதநாவத்த்வே(அ)ப்யஸ்வதந்த்ரத்வாச்ச ஹஸ்தந்யஸ்தபாஷாணாதி³வதி³தி த்³விதீயபர்யாயஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —
ஸாவயவத்த்வாதி³த்யாதி³நா ।
கிமித்யேதஸ்ய ப்ரஶாஸநே த்³யாவாப்ருதி²வ்யௌ வர்தேதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
ஏதத்³தீ⁴தி ।
ப்ருதி²வ்யாதி³வ்யவஸ்தா² நியந்தாரம் விநா(அ)நுபபந்நா தத்கல்பிகேத்யர்த²: ।
ததா²(அ)பி கிமித்யேதேந வித்⁴ருதே த்³யாவாப்ருதி²வ்யாவிதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
ஸர்வமர்யாதே³தி ।
‘ஏஷ ஸேதுர்வித⁴ரண:’ இதி ஶ்ருத்யந்தரமாஶ்ரித்ய ப²லிதமாஹ —
அதோநாஸ்யேதி ।
த்³விதீயபர்யாயார்த²முபஸம்ஹரதி —
தஸ்மாதி³தி ।
தச்ச²ப்³தோ³பாத்தமர்த²ம் ஸ்போ²ரயதி —
அவ்யபி⁴சாரீதி ।
அவ்யபி⁴சாரித்வம் ப்ரகடயதி —
சேதநாவந்தமிதி ।
ப்ருதி²வ்யாதே³ர்நியதத்வமேதச்ச²ப்³தா³ர்த²: ।
நியந்த்ருஸித்³தா⁴வபி கத²மீஶ்வரஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
யேநேதி ।
உக்³ரத்வம் ப்ருதி²வ்யாதே³ஶ்சேதநாவத³பி⁴மாநிதே³வதாவத்த்வேந ஸ்வாதந்த்ர்யம் । ‘யேந ஸ்வஸ்தபி⁴தம் யேந நாகோ யோ அந்தரிக்ஷே ரஜஸோ விமாந: கஸ்மை தே³வாய ஹவிஷா விதே⁴ம’ இத்யத்ர ஹிரண்யக³ர்பா⁴தி⁴ஷ்டா²தேஶ்வர: ப்ருதி²வ்யாதே³ர்நியந்தோச்யதே । ந ஹி ஹிரண்யக³ர்ப⁴மாத்ரஸ்யாஸ்மிந்ப்ரகரணே பூர்வாபரக்³ரந்த²யோருச்யமாநம் நிரங்குஶம் ஸர்வநியந்த்ருத்வம் ஸம்ப⁴வதீதி பா⁴வ: । ஏதே காலாவயவா வித்⁴ருதாஸ்திஷ்ட²ந்தீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।
தத்ராநுமாநம் வக்தும் ஹேதுமாஹ —
ஸர்வஸ்யேதி ।
ய: கலயிதா ஸ நியந்த்ருபூர்வக இதி வ்யாப்திபூ⁴மிமாஹ —
யதே²தி ।
தா³ர்ஷ்டாந்திகம் த³ர்ஶயந்நநுமாநமாஹ —
ததே²தி ।
நிமேஷாத³யோ நியந்த்ருபூர்வகா: கலயித்ருத்வாத்ஸம்ப்ரதிபந்நவதி³த்யர்த²: ।
காஸ்தா நத்³ய இத்யபேக்ஷாயாமாஹ —
க³ங்கா³த்³யா இதி ।
அந்யதா² ப்ரவர்திதுமுத்ஸஹமாநத்வம் தத்தத்³தே³வதாநாம் சேதநத்வேந ஸ்வாதந்த்ர்யம் । விமதா நியந்த்ருபூர்விகா நியதப்ரவ்ருத்தித்வாத்³த்⁴ருத்யாதி³ப்ரவ்ருத்திவதி³தி சதுர்த²பர்யாயார்த²: । நியதப்ரவ்ருத்திமத்த்வம் ததே³ததி³த்யுச்யதே । தச்சேத்யவ்யபி⁴சாரிதோக்தி: ।
விமதம் விஶிஷ்டஜ்ஞாநவத்³தா³த்ருகம் கர்மப²லத்வாத்ஸேவாப²லவதி³த்யபி⁴ப்ரேத்ய பஞ்சமம் பர்யாயமுத்தா²பயதி —
கிம் சேதி ।
தா³தா ப்ரதிக்³ரஹீதா தா³நம் தே³யம் வா ப²லம் தா³ஸ்யதி கிமீஶ்வரேணேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
தத்ரேதி ।
தா³த்ராதீ³நாமிஹைவ ப்ரத்யக்ஷோ நாஶோ த்³ருஶ்யதே தேந தத்ப்ரயுக்தோ த்³ருஷ்ட: । புருஷார்தோ² ந கஶ்சித³ஸ்தீத்யர்த²: ।
அத்³ருஷ்டம் புருஷார்த²ம் ப்ரத்யாஹ —
அத்³ருஷ்டஸ்த்விதி ।
ஸமாக³ம: ப²லப்ரதிலாப⁴: ஸ க²ல்வைஹிகோ ந ப⁴வதி கிந்து பாரலௌகிகஸ்ததா² ச நாஸாவிஹைவ நஷ்டதா³த்ராதி³ப்ரயுக்த: ஸம்ப⁴வதீத்யர்த²: ।
தர்ஹி ப²லதா³துரபா⁴வாத்ஸ்வார்த²ப்⁴ரம்ஶோ ஹி மூர்க²தேதி ந்யாயாத்³தா³த்ருப்ரஶம்ஸைவ மா பூ⁴தி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
ததா²(அ)பீதி ।
ப²லஸம்யோக³த்³ருஷ்டௌ ஹேதுமாஹ —
ப்ரமாணஜ்ஞதயேதி ।
‘ஹிரண்யதா³ அம்ருதத்வம் ப⁴ஜந்தே’ இத்யாதி³ ப்ரமாணம் ।
ததா²(அ)பி கத²மீஶ்வரஸித்³தி⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
கர்துரிதி ।
தத்³தி⁴ தா³த்ருப்ரஶம்ஸநம் விஶிஷ்டே நியந்தர்யஸத்யநுபபந்நம் தத்கல்பகமித்யர்த²: ।
தா³நக்ரியாவஶாதே³வ தத்ப²லஸித்³தௌ⁴ க்ருதம் நியந்த்ரேதி சேந்நேத்யாஹ —
தா³நேதி ।
கர்மண: க்ஷணிகத்வாத்ப²லஸ்ய ச காலாந்தரபா⁴வித்வாந்ந ஸாத⁴நத்வோபபத்திரித்யர்த²: ।
அநுமாநார்தா²பத்திப்⁴யாம் ஸித்³த⁴மர்த²முபஸம்ஹரதி —
தஸ்மாதி³தி ।
அபூர்வஸ்யைவ ப²லதா³த்ருத்வாத்க்ருதமீஶ்வரேணேதி ஶங்கதே —
அபூர்வமிதி சேதி³தி ।
ஸ்வயமசேதநம் சேதநாநதி⁴ஷ்டி²தம் சாபூர்வம் ப²லதா³த்ரு ந கல்ப்யமப்ராமாணிகத்வாதி³தி பரிஹரதி —
நேதி ।
ஈஶ்வரத்³வேஷீ ஶங்கதே —
ப்ரஶாஸ்துரிதி ।
ஸத்³பா⁴வே ப்ரமாணாநுபபத்திரிதி ஶேஷ: ।
பரிஹரதி —
நா(அ)(அ)க³மேதி ।
கத²ம் கார்யபரஸ்யா(அ)(அ)க³மஸ்ய வஸ்துபரத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
அவோசாமேதி ।
கர்மவிதி⁴ர்ஹி ப²லதா³த்ரதிரேகேண நோபபத்³யதே ந ச கர்மா(அ)(அ)ஶுதரவிநாஶி காலாந்தரபா⁴விப²லாநுகூலம் தத³ர்தா²பத்திஸித்³தே⁴(அ)பூர்வே கத²ம் மாநாஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
கிஞ்சேதி ।
ந கேவலம் ஸத்³பா⁴வே ப்ரமாணாஸத்த்வமேவாபூர்வே தூ³ஷணம் கிந்த்வந்யச்ச கிஞ்சித³ஸ்தீதி யாவத் ।
ததே³வ ப்ரகடயதி —
அபூர்வேதி ।
அபூர்வஸ்ய கல்பநாயாம் யா(அ)ர்தா²பத்தி: ஶங்க்யதே தஸ்யா: கல்பிதமபூர்வமந்தரேணாப்யுபபத்தே: க்ஷய: ஸ்யாதி³தி யோஜநா ।
அந்யதா²(அ)ப்யுபபத்திம் விவ்ருணோதி —
ஸேவேதி ।
யாகா³தி³ப²லமபீஶ்வராத்ஸம்ப⁴வதீதி ஶேஷ: ।
கத²மீஶ்வராதீ⁴நா யாகா³தி³ப²லப்ராப்திஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
ஸேவாயாஶ்சேதி ।
ஆதி³பதே³நேந்த்³ராதி³தே³வதா க்³ருஹ்யந்தே । விமதா விஶிஷ்டஜ்ஞாநவதா தீ³யமாநப²லவதீ விஶிஷ்டக்ரியாத்வாத்ஸம்ப்ரதிபந்நவதி³தி பா⁴வ: ।
இதஶ்சாபூர்வகல்பநா ந யுக்தேத்யாஹ —
த்³ருஷ்டேதி ।
த்³ருஷ்டம் ஸேவாயா த⁴ர்மத்வேந ஸாமர்த்²யம் ஸேவ்யாத்ப²லப்ராபகத்வம் தத³நுஸ்ருத்ய தா³நாதௌ³ ப²லப்ராப்திஸம்ப⁴வே தந்நிராஸேநாபூர்வாத்தத்கல்பநா ந ந்யாய்யா த்³ருஷ்டாநுஸாரிண்யாம் கல்பநாயாம் தத்³விரோதி⁴கல்பநாயோகா³தி³த்யர்த²: ।
அபூர்வஸ்ய ப²லஹேதுத்வே தோ³ஷாந்தரமாஹ —
கல்பநேதி ।
ததா³தி⁴க்யம் வக்தும் பராம்ருஶதி —
ஈஶ்வர இதி ।
நாபூர்வம் கல்ப்யம் க்ல்ருப்தத்வாத்தந்ந கல்பநாதி⁴க்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
தத்ரேதி ।
வ்யவஹாரபூ⁴மி: ஸப்தம்யர்த²: ।
பூ⁴மிகாம் க்ருத்வா கல்பநாதி⁴க்யம் ஸ்பு²டயதி —
தத்ரேத்யாதி³நா ।
அபூர்வஸ்யாத்³ருஷ்டத்வே ஸதீதி யாவத் । இதி கல்பநாதி⁴க்யமிதி ஶேஷ: ।
த்வந்மதே(அ)பி துல்யா கல்பநேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
இஹ த்விதி ।
ஸ்வபக்ஷே த⁴ர்மிமாத்ரம் கல்ப்யம் பரபக்ஷே த⁴ர்மீ த⁴ர்மஶ்சேத்யாதி⁴க்யம் தஸ்மாத்ப²லமத உபபத்தேரிதி ந்யாயேந பரஸ்யைவ ப²லதா³த்ருதேதி பா⁴வ: ।
த⁴ர்மிணோ(அ)பி ப்ராமாணிகத்வம் ந கல்ப்யத்வமித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —
அநுமாநம் சேதி ।
ஈஶ்வராஸ்தித்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —
ததா² சேதி ।
தே³வா யஜமாநமந்வாயத்தா இதி ஸம்ப³ந்த⁴: । ஜீவநார்தே² ஜீவநம் நிமித்தீக்ருத்யேதி யாவத் । தே³வாநாமீஶ்வராணாமபி ஹவ்யர்தி²த்வேந மநுஷ்யாதீ⁴நத்வாக்²யஹீநவ்ருத்திபா⁴க்த்வம் நியந்த்ருகல்பகமித்யர்த²: । யோ ந கஸ்யசித்ப்ரக்ருதித்வேந விக்ருதித்வேந வா வர்ததே ஸ த³ர்வீஹோம: ॥9॥