బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
తృతీయోఽధ్యాయఃఅష్టమం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
యో వా ఎతదక్షరం గార్గ్యవిదిత్వాస్మిఀల్లోకే జుహోతి యజతే తపస్తప్యతే బహూని వర్షసహస్రాణ్యన్తవదేవాస్య తద్భవతి యో వా ఎతదక్షరం గార్గ్యవిదిత్వాస్మాల్లోకాత్ప్రైతి స కృపణోఽథ య ఎతదక్షరం గార్గి విదిత్వాస్మాల్లోకాత్ప్రైతి స బ్రాహ్మణః ॥ ౧౦ ॥
ఇతశ్చాస్తి తదక్షరమ్ , యస్మాత్ తదజ్ఞానే నియతా సంసారోపపత్తిః ; భవితవ్యం తు తేన, యద్విజ్ఞానాత్ తద్విచ్ఛేదః, న్యాయోపపత్తేః । నను క్రియాత ఎవ తద్విచ్ఛిత్తిః స్యాదితి చేత్ , న — యో వా ఎతదక్షరం హే గార్గి అవిదిత్వా అవిజ్ఞాయ అస్మిన్ లోకే జుహోతి యజతే తపస్తప్యతే యద్యపి బహూని వర్షసహస్రాణి, అన్తవదేవాస్య తత్ఫలం భవతి, తత్ఫలోపభోగాన్తే క్షీయన్త ఎవాస్య కర్మాణి । అపి చ యద్విజ్ఞానాత్కార్పణ్యాత్యయః సంసారవిచ్ఛేదః, యద్విజ్ఞానాభావాచ్చ కర్మకృత్ కృపణః కృతఫలస్యైవోపభోక్తా జననమరణప్రబన్ధారూఢః సంసరతి — తదస్తి అక్షరం ప్రశాసితృ ; తదేతదుచ్యతే — యో వా ఎతదక్షరం గార్గ్యవిదిత్వాస్మాల్లోకాత్ప్రైతి స కృపణః, పణక్రీత ఇవ దాసాదిః । అథ య ఎతదక్షరం గార్గి విదిత్వా అస్మాల్లోకాత్ప్రైతి స బ్రాహ్మణః ॥

ఈశ్వరాస్తిత్వే హేత్వన్తరమాహ —

ఇతశ్చేతి ।

మోక్షహేతుజ్ఞానవిషయత్వేనాపి తదస్తీత్యాహ —

భవితవ్యమితి ।

‘యదజ్ఞానాత్ప్రవృత్తిర్యా తజ్జ్ఞానాత్సా నివర్తతే’ ఇతి న్యాయః ।

కర్మవశాదేవ మోక్షసిద్ధేస్తద్ధేతుజ్ఞానవిషయత్వేనాక్షరం నాభ్యుపేయమితి శఙ్కతే —

నన్వితి ।

ఉత్తరవాక్యేనోత్తరమాహ —

నేత్యాదినా ।

యస్యాజ్ఞానాదసకృదనుష్ఠితాని విశిష్టఫలాన్యపి సర్వాణి కర్మాణి సంసారమేవ ఫలయన్తి తదజ్ఞాతమక్షరం నాస్తీత్యయుక్తం సంసారాభావప్రసంగాదితి భావః ।

అక్షరాస్తిత్వే హేత్వన్తరమాహ —

అపి చేతి ।

పూర్వవాక్యం జీవదవస్థపురుషవిషయమిదం తు పరలోకవిషయమితి విశేషం మత్వోత్తరవాక్యమవతార్య వ్యాచష్టే —

తదేతదిత్యాదినా ॥౧౦॥