ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃನವಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ರೂಪಾಣ್ಯೇವ ಯಸ್ಯಾಯತನಂ ಚಕ್ಷುರ್ಲೋಕೋ ಮನೋಜ್ಯೋತಿರ್ಯೋ ವೈ ತಂ ಪುರುಷಂ ವಿದ್ಯಾತ್ಸರ್ವಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಪರಾಯಣಂ ಸ ವೈ ವೇದಿತಾ ಸ್ಯಾತ್ । ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ವೇದ ವಾ ಅಹಂ ತಂ ಪುರುಷಂ ಸರ್ವಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಪರಾಯಣಂ ಯಮಾತ್ಥ ಯ ಏವಾಸಾವಾದಿತ್ಯೇ ಪುರುಷಃ ಸ ಏಷ ವದೈವ ಶಾಕಲ್ಯ ತಸ್ಯ ಕಾ ದೇವತೇತಿ ಸತ್ಯಮಿತಿ ಹೋವಾಚ ॥ ೧೨ ॥
ರೂಪಾಣ್ಯೇವ ಯಸ್ಯಾಯತನಮ್ । ರೂಪಾಣಿ ಶುಕ್ಲಕೃಷ್ಣಾದೀನಿ । ಯ ಏವಾಸಾವಾದಿತ್ಯೇ ಪುರುಷಃ — ಸರ್ವೇಷಾಂ ಹಿ ರೂಪಾಣಾಂ ವಿಶಿಷ್ಟಂ ಕಾರ್ಯಮಾದಿತ್ಯೇ ಪುರುಷಃ, ತಸ್ಯ ಕಾ ದೇವತೇತಿ — ಸತ್ಯಮಿತಿ ಹೋವಾಚ ; ಸತ್ಯಮಿತಿ ಚಕ್ಷುರುಚ್ಯತೇ ; ಚಕ್ಷುಷೋ ಹಿ ಅಧ್ಯಾತ್ಮತ ಆದಿತ್ಯಸ್ಯಾಧಿದೈವತಸ್ಯ ನಿಷ್ಪತ್ತಿಃ ॥

ರೂಪಶರೀರಸ್ಯ ಚಕ್ಷುರ್ದರ್ಶನಸ್ಯ ಮನಸಾ ಸಂಕಲ್ಪಯಿತುರ್ದೇವಸ್ಯ ಕಥಮಾದಿತ್ಯೇ ಪುರುಷೋ ವಿಶೇಷಣಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಸರ್ವೇಷಾಂ ಹೀತಿ ।

ರೂಪಮಾತ್ರಾಭಿಮಾನಿನೋ ದೇವಸ್ಯಾಽಽದಿತ್ಯೇ ಪುರುಷೋ ವಿಶೇಷಾವಚ್ಛೇದಃ । ಸ ಚ ಸರ್ವರೂಪಪ್ರಕಾಶಕತ್ವಾತ್ಸರ್ವೈ ರೂಪೈಃ ಸ್ವಪ್ರಕಾಶನಾಯಾಽಽರಬ್ಧಃ । ತಸ್ಮಾದ್ಯುಕ್ತಂ ಯಥೋಕ್ತಂ ವಿಶೇಷಣಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಕಥಂ ಚಕ್ಷುಷಃ ಸಕಾಶಾದಾದಿತ್ಯಸ್ಯೋತ್ಪತ್ತಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ‘ಚಕ್ಷೋಃ ಸೂರ್ಯೋ ಅಜಾಯತ’ ಇತಿ ಶ್ರುತಿಮಾಶ್ರಿತ್ಯಾಽಽಹ —

ಚಕ್ಷುಷೋ ಹೀತಿ ॥೧೨॥

ತತ್ರಾಪೀತಿ ಶ್ರೌತ್ರೋಕ್ತಿಃ । ಪ್ರತಿಶ್ರವಣಂ ಸಂವಾದಃ ಪ್ರತಿವಿಷಯಂ ಶ್ರವಣಂ ವಾ ಸರ್ವಾಣಿ ಶ್ರವಣಾನಿ ವಾ ತದ್ದಶಾಯಾಮಿತಿ ಯಾವತ್ ।