ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃನವಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಕಾಮ ಏವ ಯಸ್ಯಾಯತನಂ ಹೃದಯಂ ಲೋಕೋ ಮನೋ ಜ್ಯೋತಿರ್ಯೋ ವೈ ತಂ ಪುರುಷಂ ವಿದ್ಯಾತ್ಸರ್ವಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಪರಾಯಣಂ ಸ ವೈ ವೇದಿತಾ ಸ್ಯಾತ್ । ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ವೇದ ವಾ ಅಹಂ ತಂ ಪುರುಷಂ ಸರ್ವಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಪರಾಯಣಂ ಯಮಾತ್ಥ ಯ ಏವಾಯಂ ಕಾಮಮಯಃ ಪುರುಷಃ ಸ ಏಷ ವದೈವ ಶಾಕಲ್ಯ ತಸ್ಯ ಕಾ ದೇವತೇತಿ ಸ್ತ್ರಿಯ ಇತಿ ಹೋವಾಚ ॥ ೧೧ ॥
ಕಾಮ ಏವ ಯಸ್ಯಾಯತನಮ್ । ಸ್ತ್ರೀವ್ಯತಿಕರಾಭಿಲಾಷಃ ಕಾಮಃ ಕಾಮಶರೀರ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಹೃದಯಂ ಲೋಕಃ, ಹೃದಯೇನ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಪಶ್ಯತಿ । ಯ ಏವಾಯಂ ಕಾಮಮಯಃ ಪುರುಷಃ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಮಪಿ ಕಾಮಮಯ ಏವ, ತಸ್ಯ ಕಾ ದೇವತೇತಿ — ಸ್ತ್ರಿಯ ಇತಿ ಹೋವಾಚ ; ಸ್ತ್ರೀತೋ ಹಿ ಕಾಮಸ್ಯ ದೀಪ್ತಿರ್ಜಾಯತೇ ॥

ಉತ್ತರಪರ್ಯಾಯೇಷು ಯೇಷಾಂ ಪದಾನಾಮರ್ಥಭೇದಸ್ತೇಷಾಂ ತತ್ಕಥನಾರ್ಥಂ ಪ್ರತೀಕಂ ಗೃಹ್ಣಾತಿ —

ಕಾಮ ಇತಿ ।

ವಾಕ್ಯಾರ್ಥಮಾಹ —

ಕಾಮಶರೀರ ಇತ್ಯರ್ಥ ಇತಿ ।

ಸ ಚ ಹೃದಯದರ್ಶನೋ ಮನಸಾ ಸಂಕಲ್ಪಯಿತೇತಿ ಪೂರ್ವವತ್ ।

ತಸ್ಯ ವಿಶೇಷಣಂ ದರ್ಶಯತಿ —

ಯ ಏವೇತಿ ।

ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕಸ್ಯ ಕಾಮಮಯಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಕಾರಣಂ ಪೃಚ್ಛತಿ —

ತಸ್ಯೇತಿ ।

ತಸ್ಯಾಸ್ತತ್ಕಾರಣತ್ವಮನುಭವೇನ ವ್ಯನಕ್ತಿ —

ಸ್ತ್ರೀತೋ ಹೀತಿ ॥೧೧॥