ಸಂಕೋಚವಿಕಾಸಾಭ್ಯಾಂ ಪ್ರಾಣಸ್ವರೂಪೋಕ್ತ್ಯನಂತರಮವಸರಪ್ರಾಪ್ತಿರಿದಾನೀಮಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ । ಉಪದಿಶ್ಯತೇ ಧ್ಯಾನಾರ್ಥಮಿತಿ ಶೇಷಃ । ಅವಯವಶೋ ವಾಕ್ಯಂ ಯೋಜಯತಿ —
ಪೃಥಿವೀತಿ ।
ಸಂಪಿಂಡಿತಂ ವಾಕ್ಯತ್ರಯಾರ್ಥಂ ಕಥಯತಿ —
ಪೃಥಿವೀತ್ಯಾದಿನಾ ।
ವೈಶಬ್ದೋಽವಧಾರಣಾರ್ಥಃ । ತಂ ಪರಾಯಣಂ ಯ ಏವ ವಿಜಾನೀಯಾತ್ಸ ಏವ ವೇದಿತಾ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ಅಥ ಕೇನ ರೂಪೇಣ ಪೃಥಿವೀದೇವಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರಣಸಂಘಾತಂ ಪ್ರತ್ಯಾಶ್ರಯತ್ವಂ ತದಾಹ —
ಮಾತೃಜೇನೇತಿ ।
ಪೃಥಿವ್ಯಾ ಮಾತೃಶಬ್ದವಾಚ್ಯತ್ವಾದ್ಯ ಏವ ದೇವೋಽಹಂ ಪೃಥಿವ್ಯಸ್ಮೀತಿ ಮನ್ಯಸೇ ಸ ಏವ ಶರೀರಾರಂಭಕಮಾತೃಜಕೋಶತ್ರಯಾಭಿಮಾನಿತಯಾ ವರ್ತತೇ । ತಥಾ ಚ ತಸ್ಯ ತೇನ ರೂಪೇಣ ಪಿತೃಜತ್ರಿತಯಂ ಕಾರ್ಯಂ ಲಿಂಗಂ ಚ ಕರಣಂ ಪ್ರತ್ಯಾಶ್ರಯತ್ವಂ ಸಂಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪೃಥಿವೀದೇವಸ್ಯ ಪರಾಯಣತ್ವಮುಪಪಾದ್ಯಾನಂತರವಾಕ್ಯಮುತ್ಥಾಪ್ಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ಸ ವೈ ವೇದಿತೇತಿ ।
ತಥಾಽಪಿ ಮಮ ಕಿಮಾಯಾತಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೇತಿ ।
ಸ ಪುರುಷೋ ಯೇನ ವಿಶೇಷಣೇನ ವಿಶಿಷ್ಟಸ್ತದ್ವಿಶೇಷಣಮುಚ್ಯಮಾನಂ ಶೃಣ್ವಿತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ತದೇವಾಽಽಹ —
ಯ ಏವೇತಿ ।
ಶರೀರಂ ಹಿ ಪಂಚಭೂತಾತ್ಮಕಂ ತತ್ರ ಪಾರ್ಥಿವಾಂಶೇ ಜನಕತ್ವೇನ ಸ್ಥಿತಃ ಶಾರೀರ ಇತಿ ಯಾವತ್ ।
ತಸ್ಯ ಜೀವತ್ವಂ ವಾರಯತಿ —
ಮಾತೃಜೇತಿ ।
ಪೃಥಿವೀದೇವಸ್ಯ ನಿರ್ಣೀತತ್ವಶಂಕಾಂ ವಾರಯತಿ —
ಕಿಂತ್ವಿತಿ ।
ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೋ ವಕ್ತಾ ಸನ್ಪ್ರಷ್ಟಾರಂ ಶಾಕಲ್ಯಂ ಪ್ರತಿ ಕಥಂ ವದೈವೇತಿ ಕಥಯತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಪೃಚ್ಛೇತಿ ।
ಕ್ಷೋಭಿತಸ್ಯಾಮರ್ಷವಶಗತ್ವೇ ದೃಷ್ಟಾಂತಃ —
ತೋತ್ರೇತಿ ।
ಪ್ರಾಕರಣಿಕಂ ದೇವತಾಶಬ್ದಾರ್ಥಮಾಹ —
ಯಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಪುರುಷೋ ನಿಷ್ಪತ್ತಿಕರ್ತಾ ಷಷ್ಠ್ಯೋಚ್ಯತೇ ।
ಲೋಹಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಹೇತುತ್ವಮನ್ನರಸಸ್ಯಾನುಭವೇನ ಸಾಧಯತಿ —
ತಸ್ಮಾದ್ಧೀತಿ ।
ತಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಮಾಹ —
ತತಶ್ಚೇತಿ ।
ಲೋಹಿತಾದದ್ವಿತೀಯಪದಾರ್ಥನಿಷ್ಠಾತ್ತತ್ಕಾರ್ಯಂ ತ್ವಙ್ಮಾಂಸರುಧಿರರೂಪಂ ಬೀಜಸ್ಯಾಸ್ಥಿಮಜ್ಜಾಶುಕ್ರಾತ್ಮಕಸ್ಯಾಽಽಶ್ರಯಭೂತಂ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪರ್ಯಾಯಸಪ್ತಕಮಾದ್ಯಪರ್ಯಾಯೇಣ ತುಲ್ಯಾರ್ಥತ್ವಾನ್ನ ಪೃಥಗ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಾಪೇಕ್ಷಮಿತ್ಯಾಹ —
ಸಮಾನಮಿತಿ ॥೧೦॥