బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
తృతీయోఽధ్యాయఃనవమం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
రూపాణ్యేవ యస్యాయతనం చక్షుర్లోకో మనోజ్యోతిర్యో వై తం పురుషం విద్యాత్సర్వస్యాత్మనః పరాయణం స వై వేదితా స్యాత్ । యాజ్ఞవల్క్య వేద వా అహం తం పురుషం సర్వస్యాత్మనః పరాయణం యమాత్థ య ఎవాసావాదిత్యే పురుషః స ఎష వదైవ శాకల్య తస్య కా దేవతేతి సత్యమితి హోవాచ ॥ ౧౨ ॥
రూపాణ్యేవ యస్యాయతనమ్ । రూపాణి శుక్లకృష్ణాదీని । య ఎవాసావాదిత్యే పురుషః — సర్వేషాం హి రూపాణాం విశిష్టం కార్యమాదిత్యే పురుషః, తస్య కా దేవతేతి — సత్యమితి హోవాచ ; సత్యమితి చక్షురుచ్యతే ; చక్షుషో హి అధ్యాత్మత ఆదిత్యస్యాధిదైవతస్య నిష్పత్తిః ॥

రూపశరీరస్య చక్షుర్దర్శనస్య మనసా సంకల్పయితుర్దేవస్య కథమాదిత్యే పురుషో విశేషణమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

సర్వేషాం హీతి ।

రూపమాత్రాభిమానినో దేవస్యాఽఽదిత్యే పురుషో విశేషావచ్ఛేదః । స చ సర్వరూపప్రకాశకత్వాత్సర్వై రూపైః స్వప్రకాశనాయాఽఽరబ్ధః । తస్మాద్యుక్తం యథోక్తం విశేషణమిత్యర్థః ।

కథం చక్షుషః సకాశాదాదిత్యస్యోత్పత్తిరిత్యాశఙ్క్య ‘చక్షోః సూర్యో అజాయత’ ఇతి శ్రుతిమాశ్రిత్యాఽఽహ —

చక్షుషో హీతి ॥౧౨॥

తత్రాపీతి శ్రౌత్రోక్తిః । ప్రతిశ్రవణం సంవాదః ప్రతివిషయం శ్రవణం వా సర్వాణి శ్రవణాని వా తద్దశాయామితి యావత్ ।