ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃನವಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಶಾಕಲ್ಯೇತಿ ಹೋವಾಚ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ತ್ವಾಂ ಸ್ವಿದಿಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಂಗಾರಾವಕ್ಷಯಣಮಕ್ರತಾ೩ ಇತಿ ॥ ೧೮ ॥
ಅಷ್ಟಧಾ ದೇವಲೋಕಪುರುಷಭೇದೇನ ತ್ರಿಧಾ ತ್ರಿಧಾ ಆತ್ಮಾನಂ ಪ್ರವಿಭಜ್ಯ ಅವಸ್ಥಿತ ಏಕೈಕೋ ದೇವಃ ಪ್ರಾಣಭೇದ ಏವ ಉಪಾಸನಾರ್ಥಂ ವ್ಯಪದಿಷ್ಟಃ ; ಅಧುನಾ ದಿಗ್ವಿಭಾಗೇನ ಪಂಚಧಾ ಪ್ರವಿಭಕ್ತಸ್ಯ ಆತ್ಮನ್ಯುಪಸಂಹಾರಾರ್ಥಮ್ ಆಹ ; ತೂಷ್ಣೀಂಭೂತಂ ಶಾಕಲ್ಯಂ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೋ ಗ್ರಹೇಣೇವ ಆವೇಶಯನ್ನಾಹ — ಶಾಕಲ್ಯೇತಿ ಹೋವಾಚ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಃ ; ತ್ವಾಂ ಸ್ವಿದಿತಿ ವಿತರ್ಕೇ, ಇಮೇ ನೂನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ, ಅಂಗಾರಾವಕ್ಷಯಣಮ್ — ಅಂಗಾರಾಃ ಅವಕ್ಷೀಯಂತೇ ಯಸ್ಮಿನ್ ಸಂದಂಶಾದೌ ತತ್ ಅಂಗಾರಾವಕ್ಷಯಣಮ್ — ತತ್ ನೂನಂ ತ್ವಾಮ್ ಅಕ್ರತ ಕೃತವಂತಃ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ, ತ್ವಂ ತು ತನ್ನ ಬುಧ್ಯಸೇ ಆತ್ಮಾನಂ ಮಯಾ ದಹ್ಯಮಾನಮಿತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ॥

ಶಾಕಲ್ಯೇತಿ ಹೋವಾಚೇತ್ಯಾದಿಗ್ರಂಥಸ್ಯ ತಾತ್ಪರ್ಯಂ ವಕ್ತುಂ ವೃತ್ತಂ ಕೀರ್ತಯತಿ —

ಅಷ್ಟಧೇತಿ ।

ಲೋಕಃ ಸಾಮಾನ್ಯಾಕಾರಃ ಪುರುಷೋ ವಿಶೇಷಾವಚ್ಛೇದೋ ದೇವಸ್ತತ್ಕಾರಣಮನೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣ ತ್ರಿಧಾ ತ್ರಿಧಾಽಽತ್ಮಾನಂ ಪ್ರವಿಭಜ್ಯ ಸ್ಥಿತೋ ಯ ಏಕೈಕೋ ದೇವ ಉಕ್ತಃ ಸ ಪ್ರಾಣ ಏವ ಸೂತ್ರಾತ್ಮಾ ತದ್ಭೇದತ್ವಾತ್ಪೂರ್ವೋಕ್ತಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ಸ ಚೋಪಾಸನಾರ್ಥಮಷ್ಟಧೋಪದಿಷ್ಟೋಽಧಸ್ತಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಉತ್ತರಸ್ಯ ತಾತ್ಪರ್ಯಂ ದರ್ಶಯತಿ —

ಅಧುನೇತಿ ।

ಪ್ರವಿಭಕ್ತಸ್ಯ ಜಗತಃ ಸರ್ವಸ್ಯೇತಿ ಶೇಷಃ । ಆತ್ಮಶಬ್ದೋ ಹ್ರದಯವಿಷಯಃ ।

ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯವಾಕ್ಯಸ್ಯ ಶಾಕಲ್ಯೇ ಪ್ರಷ್ಟರ್ಯಬುದ್ಧಿಪೂರ್ವಕಾರಿತ್ವಾಪಾದಕತ್ವಂ ದರ್ಶಯತಿ —

ಗ್ರಹೇಣೇತಿ ॥೧೮॥