ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
சதுர்தோ²(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
அத்ர ச ஸ்தா²நத்ரயாநுஸஞ்சாரேண ஸ்வயஞ்ஜ்யோதிஷ ஆத்மந: கார்யகரணஸங்கா⁴தவ்யதிரிக்தஸ்ய காமகர்மப்⁴யாம் விவிக்ததா உக்தா ; ஸ்வத: நாயம் ஸம்ஸாரத⁴ர்மவாந் , உபாதி⁴நிமித்தமேவ து அஸ்ய ஸம்ஸாரித்வம் அவித்³யாத்⁴யாரோபிதம் — இத்யேஷ ஸமுதா³யார்த² உக்த: । தத்ர ச ஜாக்³ரத்ஸ்வப்நஸுஷுப்தஸ்தா²நாநாம் த்ரயாணாம் விப்ரகீர்ணரூப: உக்த:, ந புஞ்ஜீக்ருத்ய ஏகத்ர த³ர்ஶித: — யஸ்மாத் ஜாக³ரிதே ஸஸங்க³: ஸம்ருத்யு: ஸகார்யகரணஸங்கா⁴த: உபலக்ஷ்யதே அவித்³யயா ; ஸ்வப்நே து காமஸம்யுக்த: ம்ருத்யுரூபவிநிர்முக்த உபலப்⁴யதே ; ஸுஷுப்தே புந: ஸம்ப்ரஸந்ந: அஸங்கோ³ ப⁴வதீதி அஸங்க³தாபி த்³ருஶ்யதே ; ஏகவாக்யதயா து உபஸம்ஹ்ரியமாணம் ப²லம் நித்யமுக்தபு³த்³த⁴ஶுத்³த⁴ஸ்வபா⁴வதா அஸ்ய ந ஏகத்ர புஞ்ஜீக்ருத்ய ப்ரத³ர்ஶிதேதி, தத்ப்ரத³ர்ஶநாய கண்டி³கா ஆரப்⁴யதே । ஸுஷுப்தே ஹி ஏவம்ரூபதா அஸ்ய வக்ஷ்யமாணா ‘தத்³வா அஸ்யைதத³திச்ச²ந்தா³ அபஹதபாப்மாப⁴யம் ரூபம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 21) இதி ; யஸ்மாத் ஏவம்ரூபம் விலக்ஷணம் , ஸுஷுப்தம் ப்ரவிவிக்ஷதி ; தத் கத²மிதி ஆஹ — த்³ருஷ்டாந்தேந அஸ்ய அர்த²ஸ்ய ப்ரகடீபா⁴வோ ப⁴வதீதி தத்ர த்³ருஷ்டாந்த உபாதீ³யதே —

ஶ்யேநவாக்யமவதாரயிதும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

அத்ர சேதி ।

பூர்வஸந்த³ர்ப⁴: ஸப்தம்யர்த²: ।

தே³ஹத்³வயேந ஸப்ரயோஜகேந வஸ்துதோ(அ)ஸம்ப³ந்தே⁴ ப²லிதமாஹ —

ஸ்வத இதி ।

கத²ம் தர்ஹி தத்ர ஸம்ஸாரித்வதீ⁴ரித்யாஶங்க்யாஹ —

உபாதீ⁴தி ।

ஔபாதி⁴கஸ்யாபி வஸ்துத்வமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அவித்³யேதி ।

வ்ருத்தமநூத்³யோத்தரக்³ரந்த²மவதாரயந்பூ⁴மிகாமாஹ —

தத்ரேதி ।

ஸ்தா²நத்ரயஸம்ப³ந்தி⁴த்வேந விப்ரகீர்ணே விஶ்லிஷ்டம் ரூபமஸ்யேத்யாத்மா ததா² । பஞ்சீக்ருத்ய விவக்ஷிதம் ஸர்வம் விஶேஷணமாதா³யேதி யாவத் ।

ஏகத்ரேதி வாக்யோக்தி: । தத்ர ஹேதும் வத³ஞ்ஜாக்³ரத்³வாக்யேந விவக்ஷிதாத்மோக்திரித்யாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

ஸஸம்க³த்வாதே³ர்த்³ருஶ்யமாநரூபஸ்ய மித்²யாத்வம் ஸூசயதி —

அவித்³யயேதி ।

ஸ்வப்நவாக்யே விவக்ஷிதாத்மஸித்³தி⁴மாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வப்நே த்விதி ।

தர்ஹி ஸுஷுப்தவாக்யே தத்ஸித்³தி⁴ர்நேத்யாஹ —

ஸுஷுப்தே புநரிதி ।

தத்ராப்யவித்³யாநிர்மோகோ ந ப்ரதிபா⁴தீதி பா⁴வ: ।

ஏவம் பாதநிகாம் க்ருத்வா ஶ்யேநவாக்யமாத³த்தே —

ஏகவாக்யதயேதி ।

பூர்வவாக்யாநாமிதி ஶேஷ: ।

குத்ர தர்ஹி யதோ²க்தமாத்மரூபம் பஞ்சீக்ருத்ய ப்ரத³ர்ஶ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஸுஷுப்தே ஹீதி ।

தத்ராப⁴யமித்யவித்³யாராஹித்யமுச்யதே ஸா ச ஸுஷுப்தே ஸ்வரூபேண ஸத்யபி நாபி⁴வ்யக்தா பா⁴தீதி த்³ரஷ்டவ்யம் । யஸ்மாத்ஸுஷுப்தே யதோ²க்தமாத்மரூபம் வக்ஷ்யதே தஸ்மாதி³தி யாவத் ।

ஏவம்ரூபமித்யேததே³வ ப்ரகடயதி —

விலக்ஷணமிதி ।

கர்யகரணவிநிர்முக்தம் காமகர்மாவித்³யாரஹிதமித்யர்த²: ।

ஸ்தா²நத்³வயம் ஹித்வா கத²ம் ஸுஷுப்தம் ப்ரவேஷ்டுமிச்ச²தீதி ப்ருச்ச²தி —

தத்கத²மிதி ।

ஸ்வப்நாதௌ³ து³:கா²நுப⁴வாத்தத்த்யாகே³ந ஸுஷுப்தம் ப்ராப்நோதீத்யாஹ —

ஆஹேதி ।

அதோ²த்தரா ஶ்ருதி: ஸ்தா²நாந்தரப்ராப்திமபி⁴த⁴த்தாம் ததா²(அ)பி கிம் த்³ருஷ்டாந்தவசநேநேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³ருஷ்டாந்தேநேதி ।

அஸ்யார்த²ஸ்ய ஸுஷுப்திரூபஸ்யேத்யேதத் । ஸ ஏவார்த²ஸ்தத்ரேதி ஸப்தம்யர்த²: । பரமாத்மாகாஶம் வ்யாவர்தயிதும் பௌ⁴திகவிஶேஷணம் । மஹாகாயோ மந்த³வேக³: ஶ்யேந: ஸுபர்ணஸ்து வேக³வாநல்பவிக்³ரஹ இதி பே⁴த³: । தா⁴ரணே ஸௌகர்யம் வக்தும் ஸ்வயமேவேத்யுக்தம் । ஸ்வப்நஜாக³ரிதயோரவஸாநமந்தமஜ்ஞாதம் ப்³ரஹ்ம । ததா² ந கஞ்சந ஸ்வப்நமிதி ஸ்வப்நஜாக³ரிதயோரவிஶேஷேண ஸர்வம் த³ர்ஶநம் நிஷித்⁴யத இதி ஶேஷ: ।