ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
சதுர்தோ²(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ததே³ஷ ஶ்லோகோ ப⁴வதி । ததே³வ ஸக்த: ஸஹ கர்மணைதி லிங்க³ம் மநோ யத்ர நிஷக்தமஸ்ய । ப்ராப்யாந்தம் கர்மணஸ்தஸ்ய யத்கிஞ்சேஹ கரோத்யயம் । தஸ்மால்லோகாத்புநரைத்யஸ்மை லோகாய கர்மண இதி நு காமயமாநோ(அ)தா²காமயமாநோ யோ(அ)காமோ நிஷ்காம ஆப்தகாம ஆத்மகாமோ ந தஸ்ய ப்ராணா உத்க்ராமந்தி ப்³ரஹ்மைவ ஸந்ப்³ரஹ்மாப்யேதி ॥ 6 ॥
தஸ்ய ஏவமகாமயமாநஸ்ய கர்மாபா⁴வே க³மநகாரணாபா⁴வாத் ப்ராணா வாகா³த³ய:, நோத்க்ராமந்தி நோர்த்⁴வம் க்ராமந்தி தே³ஹாத் । ஸ ச வித்³வாந் ஆப்தகாம: ஆத்மகாமதயா இஹைவ ப்³ரஹ்மபூ⁴த: । ஸர்வாத்மநோ ஹி ப்³ரஹ்மண: த்³ருஷ்டாந்தத்வேந ப்ரத³ர்ஶிதம் ஏதத்³ரூபம் — ‘தத்³வா அஸ்யைததா³ப்தகாமமகாமம் ரூபம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 21) இதி ; தஸ்ய ஹி தா³ர்ஷ்டாந்திகபூ⁴தோ(அ)யமர்த² உபஸம்ஹ்ரியதே — அதா²காமயமாந இத்யாதி³நா । ஸ கத²மேவம்பூ⁴தோ முச்யத இத்யுச்யதே — யோ ஹி ஸுஷுப்தாவஸ்த²மிவ நிர்விஶேஷமத்³வைதம் அலுப்தசித்³ரூபஜ்யோதி:ஸ்வபா⁴வம் ஆத்மாநம் பஶ்யதி, தஸ்யைவ அகாமயமாநஸ்ய கர்மாபா⁴வே க³மநகாரணாபா⁴வாத் ப்ராணா வாகா³த³யோ நோத்க்ராமந்தி । கிந்து வித்³வாந் ஸ: இஹைவ ப்³ரஹ்ம, யத்³யபி தே³ஹவாநிவ லக்ஷ்யதே ; ஸ ப்³ரஹ்மைவ ஸந் ப்³ரஹ்ம அப்யேதி । யஸ்மாத் ந ஹி தஸ்ய அப்³ரஹ்மத்வபரிச்சே²த³ஹேதவ: காமா: ஸந்தி, தஸ்மாத் இஹைவ ப்³ரஹ்மைவ ஸந் ப்³ரஹ்ம அப்யேதி ந ஶரீரபாதோத்தரகாலம் । ந ஹி விது³ஷோ ம்ருதஸ்ய பா⁴வாந்தராபத்தி: ஜீவதோ(அ)ந்ய: பா⁴வ:, தே³ஹாந்தரப்ரதிஸந்தா⁴நாபா⁴வமாத்ரேணைவ து ப்³ரஹ்மாப்யேதீத்யுச்யதே । பா⁴வாந்தராபத்தௌ ஹி மோக்ஷஸ்ய ஸர்வோபநிஷத்³விவக்ஷிதோ(அ)ர்த²: ஆத்மைகத்வாக்²ய: ஸ பா³தி⁴தோ ப⁴வேத் ; கர்மஹேதுகஶ்ச மோக்ஷ: ப்ராப்நோதி, ந ஜ்ஞாநநிமித்த இதி ; ஸ சாநிஷ்ட: ; அநித்யத்வம் ச மோக்ஷஸ்ய ப்ராப்நோதி ; ந ஹி க்ரியாநிர்வ்ருத்த: அர்த²: நித்யோ த்³ருஷ்ட: ; நித்யஶ்ச மோக்ஷோ(அ)ப்⁴யுபக³ம்யதே, ‘ஏஷ நித்யோ மஹிமா’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 23) இதி மந்த்ரவர்ணாத் । ந ச ஸ்வாபா⁴விகாத் ஸ்வபா⁴வாத் அந்யத் நித்யம் கல்பயிதும் ஶக்யம் । ஸ்வாபா⁴விகஶ்சேத் அக்³ந்யுஷ்ணவத் ஆத்மந: ஸ்வபா⁴வ:, ஸ ந ஶக்யதே புருஷவ்யாபாராநுபா⁴வீதி வக்தும் ; ந ஹி அக்³நேரௌஷ்ண்யம் ப்ரகாஶோ வா அக்³நிவ்யாபாராநந்தராநுபா⁴வீ ; அக்³நிவ்யாபாராநுபா⁴வீ ஸ்வாபா⁴விகஶ்சேதி விப்ரதிஷித்³த⁴ம் । ஜ்வலநவ்யாபாராநுபா⁴வித்வம் உஷ்ணப்ரகாஶயோரிதி சேத் , ந, அந்யோபலப்³தி⁴வ்யவதா⁴நாபக³மாபி⁴வ்யக்த்யபேக்ஷத்வாத் ; ஜ்வலநாதி³பூர்வகம் அக்³நி: உஷ்ணப்ரகாஶகு³ணாப்⁴யாமபி⁴வ்யஜ்யதே, தத் ந அக்³ந்யபேக்ஷயா ; கிம் தர்ஹி அந்யத்³ருஷ்டே: அக்³நேரௌஷ்ண்யப்ரகாஶௌ த⁴ர்மௌ வ்யவஹிதௌ, கஸ்யசித்³த்³ருஷ்ட்யா து அஸம்ப³த்⁴யமாநௌ, ஜ்வலநாபேக்ஷயா வ்யவதா⁴நாபக³மே த்³ருஷ்டேரபி⁴வ்யஜ்யேதே ; தத³பேக்ஷயா ப்⁴ராந்திருபஜாயதே — ஜ்வலநபூர்வகௌ ஏதௌ உஷ்ணப்ரகாஶௌ த⁴ர்மௌ ஜாதாவிதி । யதி³ உஷ்ணப்ரகாஶயோரபி ஸ்வாபா⁴விகத்வம் ந ஸ்யாத் — ய: ஸ்வாபா⁴விகோ(அ)க்³நேர்த⁴ர்ம:, தமுதா³ஹரிஷ்யாம: ; ந ச ஸ்வாபா⁴விகோ த⁴ர்ம ஏவ நாஸ்தி பதா³ர்தா²நாமிதி ஶக்யம் வக்தும் ॥

தே³ஶாந்தரப்ராப்த்யாயத்தா முக்திரித்யேதந்நிராகர்தும் ந தஸ்யேத்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

தஸ்யேத்யாதி³நா ।

ப்³ரஹ்மைவ ஸந்நித்யேதத³வதாரயதி —

ஸ சேதி ।

கத²ம் வர்தமாநே தே³ஹே திஷ்ட²ந்நேவ ப்³ரஹ்மபூ⁴தோ ப⁴வதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஸர்வாத்மநோ ஹீதி ।

த்³ருஷ்டாந்தாலோசநயா தா³ர்ஷ்டாந்திகே(அ)பி ஸதா³ ப்³ரஹ்மத்வம் பா⁴தீதி பா⁴வ: ।

ஸதா³ ப்³ரஹ்மீபூ⁴தஸ்ய முக்திர்நாம நாஸ்தீதி ஶங்கித்வா பரிஹரதி —

ஸ கத²மிதி ।

பரிஹாரமேவ ஸ்போ²ரயிதும் ந தஸ்யேத்யாதி³வாக்யார்த²மநுத்³ரவதி —

தஸ்யைவேதி ।

ப்³ரஹ்மைவ ஸந்நித்யஸ்யார்த²மநுவத³தி —

கிந்த்விதி ।

வித்³வாநிஹைவ ப்³ரஹ்ம சேத்கத²ம் தஸ்ய ப்³ரஹ்மப்ராப்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ரஹ்மைவேதி ।

யது³க்தம் ப்³ரஹ்மைவ ஸந்நித்யாதி³ தது³பபாத³யதி —

யஸ்மாதி³தி ।

ப்ராக³பி ப்³ரஹ்மபூ⁴தஸ்யைவ புநர்தே³ஹபாதே ப்³ரஹ்மப்ராப்திரித்யயுக்தம் விது³ஷாம் ம்ருதஸ்ய பா⁴வாந்தராபத்திஸ்வீகாராதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

கத²ம் தர்ஹி ப்³ரஹ்மாப்யேதீத்யுச்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தே³ஹாந்தரேதி ।

விது³ஷோ பா⁴வாந்தராபத்திர்முக்திரிதி பக்ஷே(அ)பி கிம் தூ³ஷணமிதி சேத்ததா³ஹ —

பா⁴வாந்தராபத்தௌ ஹீதி ।

ததா² சோபநிஷதா³மப்ராமாண்யம் விநா ஹேதுநா ஸ்யாதி³தி பா⁴வ: ।

பா⁴வாந்தராபத்திர்முக்திரித்யத்ர தோ³ஷாந்தரமாஹ —

கர்மேதி ।

இதிபதா³து³பரிஷ்டாத்க்ரியாபத³ஸ்ய ஸம்ப³ந்த⁴: ।

அஸ்து கர்மநிமித்தோ மோக்ஷோ ஜ்ஞாநநிமித்தஸ்து மா பூ⁴த்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஸ சேதி ।

ப்ரஸம்க³: ஸர்வநாம்நா பராம்ருஶ்யதே । ப்ரதிஷேத⁴ஶாஸ்த்ரவிரோதா⁴தி³தி பா⁴வ: ।

மோக்ஷஸ்ய கர்மஸாத்⁴யத்வே தோ³ஷாந்தரமாஹ —

அநித்யத்வம் சேதி ।

தத்ரோபயுக்தாம் வ்யாப்திமாஹ —

ந ஹீதி ।

அஸ்து தர்ஹி ப்ராஸாதா³தி³வத்க்ரியாஸாத்⁴யஸ்ய மோக்ஷஸ்யாப்யநித்யத்வம் நேத்யாஹ —

நித்யஶ்சேதி ।

க்ருதகோ(அ)பி ப்³ரஹ்மபா⁴வோ த்⁴வம்ஸவந்நித்ய: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

க்ருத்ரிமஸ்வபா⁴வவ்யாவ்ருத்த்யர்த²ம் ஸ்வாபா⁴விகபத³ம் । ‘அதோ(அ)ந்யதா³ர்தம் ’(ப்³ரு. உ. 3 । 4 । 2) இதி ஹி ஶ்ருதி: । த்⁴வம்ஸஸ்ய து விகல்பமாத்ரத்வாந்நித்யத்வமஸம்மதமிதி பா⁴வ: ।

மோக்ஷோ(அ)க்ருத்ரிமஸ்வபா⁴வோ(அ)பி கர்மோத்த²: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வாபா⁴விகஶ்சேதி³தி ।

அக்³நேரௌஷ்ண்யவதா³த்மநோ மோக்ஷஶ்ச ஸ்வாபா⁴விகஸ்வபா⁴வஶ்சேந்ந ஸ க்ரியாஸாத்⁴யோ வ்யாகா⁴தாதி³த்யர்த²: ।

த்³ருஷ்டாந்தம் ஸமர்த²யதே —

ந ஹீதி ।

அரணிக³தஸ்யாக்³நேரௌஷ்ண்யப்ரகாஶௌ நோபலப்⁴யதே ஸதி ச ஜ்வலநே த்³ருஶ்யதே தேந ஸ்வாபா⁴விகாவபி தாவாக³ந்துகௌ காதா³சித்கோபலப்³தி⁴மத்த்வாதி³தி ஶங்கதே —

ஜ்வலநேதி ।

ந ஹி ஸதோ(அ)க்³நேரௌஷ்ண்யாதி³ காதா³சித்கம் யுக்தம் தத்³த்³ருஷ்டேர்வ்யவதா⁴நஸ்ய தா³ர்வாதே³ர்த்⁴வம்ஸே மத²நஜ்வலநாதி³நா வஹ்ந்யபி⁴வ்யக்திமபேக்ஷ்ய தத்ஸ்வபா⁴வஸ்யௌஷ்ண்யாதே³ர்வ்யக்த்யப்⁴யுபக³மாதி³தி பரிஹரதி —

நாந்யேதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

ஜ்வலநாதீ³தி ।

மத²நாதி³வ்யாபாரவஶாத்ப்ரகாஶாதி³நா வ்யஜ்யதே(அ)க்³நிரிதி யது³ச்யதே தத³க்³நௌ ஸத்யேவ தத்³க³தவ்யாபாராபேக்ஷயா ததௌ³ஷ்ண்யாத்³யபி⁴வ்யக்திவஶாந்ந ப⁴வதி கிந்து தே³வத³த்தத்³ருஷ்டேரக்³நித⁴ர்மௌ வ்யவஹிதௌ ந து தௌ கஸ்யசித்³த்³ருஷ்ட்யா ஸம்ப³த்⁴யதே ஜ்வலநாதி³வ்யாபாராத்து த்³ருஷ்டேர்வ்யவதா⁴நப⁴ங்கே³ தயோரபி⁴வ்யக்திரித்யர்த²: ।

கத²ம் தர்ஹி ஜ்வலநாதி³வ்யாபாராத³க்³நேரௌஷ்ண்யப்ரகாஶௌ ஜாதாவிதி பு³த்³தி⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தத³பேக்ஷயேதி ।

ஜ்வலநாதி³வ்யாபாராத்³த்³ருஷ்டிவ்யவதா⁴நப⁴ங்கே³ வஹ்நேரௌஷ்ண்யப்ரகாஶாபி⁴வ்யக்த்யபேக்ஷயேதி யாவத் ।

யதா² வஹ்நேரௌஷ்ண்யாதி³ ஸ்வாபா⁴விகம் ந க்ரியாஸாத்⁴யம் ததா²(அ)(அ)த்மநோ முக்தி: ஸ்வாபா⁴விகீ ந க்ரியாஸாத்⁴யேத்யுக்தமிதா³நீமக்³நேரௌஷ்ண்யாதி³ ந ஸ்வாபா⁴விகமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதீ³தி ।

உதா³ஹரிஷ்யாமோ மோக்ஷஸ்யா(அ)(அ)த்மஸ்வபா⁴வஸ்யாகர்மஸாத்⁴யத்வாயேதி ஶேஷ: ।

அதா²க்³நே: ஸ்வாபா⁴விகோ ந கஶ்சித்³த⁴ர்மோ(அ)ஸ்தி யோ மோக்ஷஸ்ய த்³ருஷ்டாந்த: ஸ்யாத³த ஆஹ —

ந சேதி ।

லப்³தா⁴த்மகம் ஹி வஸ்து வஸ்த்வந்தரேண ஸம்ப³த்⁴யதே । அஸ்தி ச நிம்பா³தௌ³ திக்தத்வாதி³தீ⁴ரித்யர்த²: ।