மதாந்தரமுத்³பா⁴வயதி —
யே(அ)ப்யாசக்ஷத இதி ।
வைஷயிகஜ்ஞாநாநந்தா³பேக்ஷயா(அ)ந்தரஶப்³த³: ।
கேயமபி⁴வ்யக்திருத்பத்திர்வா ப்ரகாஶோ வா । நா(அ)(அ)த்³யோ மோக்ஷே ஸுகா²த்³யுத்பத்தௌ தத³நித்யத்வாபத்தேரித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —
தைரிதி ।
த்³விதீயமாலம்ப³தே —
யதீ³தி ।
தத்ர தோ³ஷம் வக்தும் விகல்பயதி —
தத இதி ।
த்³விதீயே க²ரவிஷாணவத³பரோக்ஷாபி⁴வ்யக்திர்ந ஸ்யாதி³த்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)த்³யமநுபா⁴ஷ்ய தூ³ஷயதி —
வித்³யமாநம் சேதி³தி ।
உபலப்³தி⁴ஸ்வபா⁴வஸ்தாவதா³த்மா தஸ்ய வித்³யமாநம் ஸுகா²தி³ வ்யஜ்யதே சேஜ்ஜ்ஞாநாநந்த³யோர்தே³ஶாதி³வ்யவதா⁴நாபா⁴வாதா³நந்த³: ஸதை³வ வ்யஜ்யத இதி முக்திவிஶேஷணமநர்த²கமித்யர்த²: ।
சக்ஷுர்க⁴டயோர்விஷயவிஷயித்வப்ரதிப³ந்த⁴ககுட்³யாதி³வத³த⁴ர்மாதி³ப்ரதிப³ந்தா⁴தா³நந்தோ³ ஜ்ஞாநம் ச ஸம்ஸாரத³ஶாயாம் ந வ்யஜ்யதே மோக்ஷே து வ்யஜ்யதே தத³பா⁴வாதி³தி ஶங்கதே —
அதே²தி ।
உபலப்³தி⁴தே³ஶாத்³பி⁴ந்நதே³ஶஸ்யைவ க⁴டாதே³ருபலப்³தி⁴ப்ரதிப³ந்த⁴த³ர்ஶநாத³நாத்மபூ⁴தம் ஸுக²ம் ந ஸ்வபா⁴வபூ⁴தயோபலப்³த்⁴யா ப்ரகாஶேத கிந்து விஷயேந்த்³ரியஸம்பர்காதி³த்யுத்தரமாஹ —
உபலப்³தீ⁴தி ।
அந்யதோ(அ)பி⁴வ்யக்தௌ கிம் ஸ்யாதி³தி சேத்ததா³ஹ —
ததா² சேதி ।
தத்ஸாத⁴நாநி சேந்முக்தௌ ஸ்யு: ஸம்ஸாராத³விஶேஷ: ஸ்யாதி³தி பா⁴வ: ।
உபலப்³தி⁴வ்யவதா⁴நமாநந்த³ஸ்யாங்கி³க்ருத்யோக்தமிதா³நீம் ததே³வ நாஸ்தீத்யாஹ —
உபலப்³தீ⁴தி ।
கதா³சித³பி⁴வ்யக்திரநபி⁴வ்யக்திஶ்ச கதா³சிதி³த்யேவம் காலபே⁴தே³நோப⁴யம் கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
ந த்விதி ।
அநந்த³ஜ்ஞாநயோர்விஷயவிஷயித்வமப்⁴யுபேத்ய காதா³சித்கீம் தாவத³பி⁴வ்யக்திர்நிரஸ்தா ஸம்ப்ரதி தத³பி ந ஸம்ப⁴வதீத்யாஹ —
ந சேதி ।
ஆத்மபூ⁴தத்வம் ஸ்வாபா⁴விகத்வம் । விமதம் ந ஸமாநாஶ்ரயவிஷயம் த⁴ர்மத்வாத்ப்ரதீ³பப்ரகாஶவதி³தி பா⁴வ: ।
முக்தாவாநந்த³ஜ்ஞாநாபி⁴வ்யக்திபக்ஷே தோ³ஷாந்தரம் வக்தும் பூ⁴மிகாம் கரோதி —
விஜ்ஞாநஸுக²யோஶ்சேதி ।
தத்³பே⁴தா³பாத³நநிஷ்ட²மேவேத்யாஶங்க்ய விவக்ஷிதம் தோ³ஷமாஹ —
பரமாத்மேதி ।
பரமதே நிராக்ருதே ஸித்³தா⁴ந்தே(அ)பி தோ³ஷத்³வயமாஶங்கதே —
மோக்ஷஸ்யேதி ।
மோக்ஷார்தோ²(அ)தி⁴கோ யத்ந: ஶமத³மாதி³: । ஶாஸ்த்ரம் மோக்ஷவிஷயம் ।
மோக்ஷஸ்ய நிர்விஶேஷத்வே(அ)பி ப்ரத்யக³வித்³யாதது³த்தா²நர்த²த்⁴வம்ஸித்வேநோப⁴யமர்த²வதி³தி பரிஹரதி —
நாவித்³யேதி ।
தத்ர நஞர்த²ம் விவ்ருணோதி —
நஹீதி ।
கத²ம் தர்ஹி ஶாஸ்த்ராத்³யர்த²வத்த்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
கிந்த்விதி ।
தத்ர ஶாஸ்த்ரஸ்யார்த²வத்வம் ஸமர்த²யதே —
தத்³விஷயேதி ।
ப்ரஸ்துதாத்மவிஷயஸ்தச்ச²ப்³த³: ।
ஸம்ப்ரதி ப்ரயத்நஸ்யார்த²வத்வம் ப்ரகடயதி
ப்ராகி³தி।
ப்ரத²மஸ்தச்ச²ப்³த³: ஶாஸ்த்ரவிஷய: । த்³விதீயோ மோக்ஷவிஷய: ।
ஆத்மந: ஸதை³கரூபத்வம் ப்ராகு³க்தமாக்ஷிபதி —
அவித்³யேதி ।
ஆவித்³ய: ஸோ(அ)பீதி ஸமாத⁴த்தே —
நேதி ।
யதா² ரஜ்ஜ்வாத்³யவித்³யோத்த²ஸர்பாதே³ஸ்தத்³வித்³யயா த்⁴வம்ஸாத்³வம்ஸயோ ரஜ்ஜ்வாதே³ர்ந வாஸ்தவோ விஶேஷஸ்ததா²(அ)(அ)த்மநோ(அ)பி ஸ்வாவித்³யாமாத்ரோத்த²விஶேஷவத்த்வே(அ)பி தத்³த்⁴வம்ஸாத்⁴வம்ஸயோர்ந வாஸ்தவோ விஶேஷோ(அ)ஸ்தீத்யர்த²: । அதோ³ஷ: ஸவிஶேஷத்வதோ³ஷராஹித்யம் ।
ப்ரகாராந்தரேண ஸவிஶேஷத்வம் ஶங்கதே —
திமிரேதி ।
கிமித³மவித்³யாகர்த்ருத்வம் கிம் தஜ்ஜநகத்வம் கிம் வா ததா³ஶ்ரயத்வமிதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யம் தூ³ஷயதி —
ந த்⁴யாயதீவேதி ।
ஆத்மந: ஸ்வதோ(அ)வித்³யாகர்த்ருத்வாபா⁴வே ஹேத்வந்தரமாஹ —
அநேகேதி ।
விஷயவிஷய்யாகாரோ(அ)ந்த:கரணஸ்ய தத்ர சிதா³பா⁴ஸோத³யஶ்சா(அ)(அ)த்மநோ வ்யாபாரஸ்ததா² சாநேகவ்யாபாரஸம்நிபாதே ஸத்யஹம் ஸம்ஸாரீத்யவித்³யாத்மகோ ப்⁴ரமோ ஜாயதே தஸ்மாந்ந தஸ்யா(அ)(அ)த்மகார்யதேத்யர்த²: ।
கல்பாந்தரம் ப்ரத்யாஹ —
விஷயத்வேதி ।
அவித்³யாதே³ராத்மத்³ருஶ்யத்வாந்ந ததா³ஶ்ரயத்வம் ந ஹி தத்³க³தஸ்ய தத்³க்³ராஹ்யத்வமம்ஶத: ஸ்வக்³ரஹாபத்தேரித்யர்த²: ।
ததே³வ ஸ்போ²ரயதி —
யஸ்ய சேதி ।
அநுப⁴வமநுஸ்ருத்ய ஶங்கதே —
அஹம் நேத்யாதி³நா ।
ஸாக்ஷிஸாக்ஷ்யபா⁴வேந பே⁴தா³ப்⁴யுபக³மாந்நா(அ)(அ)த்மநோ(அ)வித்³யாஶ்ரயத்வமித்யுத்தரமாஹ —
ந தஸ்யாபீதி ।
ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —
ந ஹீதி ।
அவித்³யாதே³ர்விவேகேந க்³ரஹீதர்யபி தத்³விஷயே ப்⁴ராந்தத்வே கா ஹாநிரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
தஸ்ய சேதி ।
அஜ்ஞாநம் முக்³த⁴த்வம் சா(அ)(அ)த்மநோ ந விஶேஷணமிதி விதா⁴ந்தரேண த³ர்ஶயிதும் சோத்³யவாக்யமநுவத³தி —
ந ஜாந இதி ।
தத்³வ்யாசஷ்டே —
தத்³த³ர்ஶிநஶ்சேதி ।
அஜ்ஞாநாதி³ஸ்தச்ச²ப்³தா³ர்த²: ।
த்³ருஶ்யமாநத்வமேவ விஶத³யதி —
கர்மதாமிதி ।
இதி ப்³ரவீஷீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।
ஏவம் பரகீயம் வாக்யம் வ்யாக்²யாய ப²லிதமாஹ —
தத்கத²மிதி ।
தத்ர சோத்³யவாக்யார்தே² த³ர்ஶிதரீத்யா ஸ்தி²தே ஸதி கர்த்ருவிஶேஷணம் நாஜ்ஞாநமுக்³த⁴தே ஸ்யாதாம் தயோ: ப்ரத்யேகம் கர்மபூ⁴தத்வாதி³த்யர்த²: ।
விபக்ஷே தோ³ஷமாஹ —
அதே²தி ।
கத²ம் கர்ம ஸ்யாதாமித்யேததே³வ வ்யாசஷ்டே —
த்³ருஶிநேதி ।
தத்ராபி கத²ம்ஶப்³த³: ஸம்ப³த்⁴யதே । ஏததே³வ ஸ்பு²டயதி —
கர்ம ஹீதி ।
ஏவம் ஸதி வ்யாப்யவ்யாபகபா⁴வஸ்ய பே⁴த³நிஷ்ட²த்வே ஸதீத்யேதத் ।
கிஞ்சாஜ்ஞாநமுபலப்³த்⁴ருத⁴ர்மோ ந ப⁴வத்யுபலப்⁴யமாநத்வாத்³தே³ஹக³தகார்ஶ்யாதி³வதி³த்யாஹ —
ந சேதி ।
அஜ்ஞாநதத்தத்கார்யமபி நா(அ)(அ)த்மத⁴ர்ம: ஸ்யாதி³த்யதிதி³ஶதி —
ததே²தி ।
அஜ்ஞாநோத்த²ஸ்யேச்சா²தே³ராத்மத⁴ர்மத்வநிராகரணே ப்ரதீதிவிரோத⁴: ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —
ஸுகே²தி ।
தேஷாம் க்³ராஹ்யத்வமங்கீ³க்ருத்ய பரிஹரதி —
ததா²(அ)பீதி ।
ஆத்மநிஷ்ட²த்வே ஸுகா²தீ³நாம் சைதந்யவதா³த்மக்³ராஹ்யத்வாயோகா³த்தத்³க்³ராஹ்யாணாம் தேஷாம் ந தத்³த⁴ர்மதேதி பா⁴வ: ।
ப்ரகாராந்தரேண நிராகர்தும் நிராக்ருதமேவ சோத்³யமநுத்³ரவதி —
ந ஜாந இதி ।
கிம் ப்ரமாதுரஜ்ஞாநாத்³யாஶ்ரயத்வமநுப⁴வாத³பி⁴த³தா⁴ஸி தத்ஸாக்ஷிணோ வா । தத்ரா(அ)(அ)த்³யம் ப்ரத்யாஹ —
ப⁴வத்விதி ।
கல்பாந்தரம் நிராகரோதி —
யஸ்த்விதி ।
ந ஹி யோ யத்ர ஸாக்ஷீ ஸ தத்ராஜ்ஞோ மூடோ⁴ வேதி । ததா² ச ஸர்வஸாக்ஷீ நாஜ்ஞாநாதி³மாந்ப⁴வதீத்யர்த²: ।
ஆத்மநோ மோஹாதி³ராஹித்யே ப⁴க³வத்³வாக்யம் ப்ரமாணயதி —
ததே²தி ।
தஸ்ய ஸர்வவிஶேஷஶூந்யத்வே வாக்யாந்தரமுதா³ஹரதி —
ஸமமிதி ।
ஆதி³பதே³ந ஸமம் பஶ்யந்ஹி ஸர்வத்ர । ஜ்யோதிஷாமபி தஜ்ஜ்யோதிரித்யாதி³ க்³ருஹ்யதே ।
ஆத்மநோ நிர்விஶேஷத்வே ப்ராமாணிகே ஸ்வமதமுபஸம்ஹரதி —
தஸ்மாந்நேதி ।
பக்ஷாந்தரமநுபா⁴ஷதே —
யே த்விதி ।
அதோ நிர்விஶேஷஸ்வாபா⁴வ்யாதி³தி யாவத் । அஜ்ஞாநாத்³ப³ந்தோ⁴ ஜ்ஞாநாந்முக்திரிதி ஶாஸ்ரமர்த²வாத³: । ஆதி³ஶப்³தே³ந ருத்³ரரோத³நாத்³யர்த²வாத³ம் த்³ருஷ்டாந்தம் ஸூசயதி ।
ஸோபஹாஸம் தூ³ஷயதி —
த உத்ஸஹந்த இதி ।
ந ஹி ஸவிஶேஷத்வம் ஶக்யமாத்மந: ப்ரதிபத்தும் நிர்விஶேஷத்வப்ரத்யாயகாக³மவிரோதா⁴தி³தி பா⁴வ: ।
கத²ம் தர்ஹி ப⁴வத்³பி⁴ராத்மதத்த்வமப்⁴யுபக³ம்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
வயம் த்விதி ।
ப்ரமாணவிருத்³தா⁴ர்த²த³ர்ஶநம் தச்ச²ப்³தே³ந பராம்ருஶ்யதே ।
ஸத்த்வாதீ³நாமிவ ஸாம்யம் தூ³ஷயதி —
ஸர்வதே³தி ।
பே⁴தா³பே⁴த³மபவத³தி —
ஏகரஸமிதி ।
தத்ர ஹேதுமாஹ —
அத்³வைதமிதி ।
த்³வைதாபா⁴வோபலக்ஷிதத்வாதி³த்யர்த²: ।
ஐகரஸ்யே கௌடஸ்த்²யம் ஹேத்வந்தரமாஹ —
அவிக்ரியாமிதி ।
தது³பபாத³யதி —
அஜமித்யாதி³நா ।
அமரம் மரணாயோக்³யம் ।
தத்ர ஸர்வத்ராவித்³யாஸம்ப³ந்த⁴ராஹித்யம் ஹேதுமாஹ —
அப⁴யமிதி ।
நநு ப்³ரஹ்மைவம்வித⁴ம் ந த்வாத்மதத்த்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
ப்³ரஹ்மைவேதி ।
யதோ²க்தம் ப்ரத்யக்³பூ⁴தம் ப்³ரஹ்மேத்யத்ர ப்ரமாணமாஹ —
இத்யேஷ இதி ।
தத்ரைவ வித்³வத³நுப⁴வம் ப்ரமாணயதி —
இத்யேவமிதி ।
பரபக்ஷநிராஸேந ப்ரக்ருதம் வாக்யார்த²முபஸம்ஹரதி —
தஸ்மாதி³தி ।
உபசாரநிமித்தமாஹ —
விபரீதேதி ।
ஆத்மா தத்த்வத: ஸம்ஸாரீதிவிபரீதக்³ரஹவதீ யா தே³ஹஸந்ததிஸ்தஸ்யா விச்சே²த³மாத்ரம் ஜ்ஞாநப²லமபேக்ஷ்யோபசாரமாத்ரமித்யர்த²: ॥ 6 ॥