ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃಪಂಚಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಅಥ ಹ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ಯ ದ್ವೇ ಭಾರ್ಯೇ ಬಭೂವತುರ್ಮೈತ್ರೇಯೀ ಚ ಕಾತ್ಯಾಯನೀ ಚ ತಯೋರ್ಹ ಮೈತ್ರೇಯೀ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನೀ ಬಭೂವ ಸ್ತ್ರೀಪ್ರಜ್ಞೈವ ತರ್ಹಿ ಕಾತ್ಯಾಯನ್ಯಥ ಹ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೋಽನ್ಯದ್ವೃತ್ತಮುಪಾಕರಿಷ್ಯನ್ ॥ ೧ ॥
ಅಥೇತಿ ಹೇತೂಪದೇಶಾನಂತರ್ಯಪ್ರದರ್ಶನಾರ್ಥಃ । ಹೇತುಪ್ರಧಾನಾನಿ ಹಿ ವಾಕ್ಯಾನಿ ಅತೀತಾನಿ । ತದನಂತರಮ್ ಆಗಮಪ್ರಧಾನೇನ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತೋಽರ್ಥಃ ನಿಗಮ್ಯತೇ ಮೈತ್ರೇಯೀಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ । ಹ - ಶಬ್ದಃ ವೃತ್ತಾವದ್ಯೋತಕಃ । ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ಯ ಋಷೇಃ ಕಿಲ ದ್ವೇ ಭಾರ್ಯೇ ಪತ್ನ್ಯೌ ಬಭೂವತುಃ ಆಸ್ತಾಮ್ — ಮೈತ್ರೇಯೀ ಚ ನಾಮತ ಏಕಾ, ಅಪರಾ ಕಾತ್ಯಾಯನೀ ನಾಮತಃ । ತಯೋರ್ಭಾರ್ಯಯೋಃ ಮೈತ್ರೇಯೀ ಹ ಕಿಲ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನೀ ಬ್ರಹ್ಮವದನಶೀಲಾ ಬಭೂವ ಆಸೀತ್ ; ಸ್ತ್ರೀಪ್ರಜ್ಞಾ - ಸ್ತ್ರಿಯಾಂ ಯಾ ಉಚಿತಾ ಸಾ ಸ್ತ್ರೀಪ್ರಜ್ಞಾ — ಸೈವ ಯಸ್ಯಾಃ ಪ್ರಜ್ಞಾ ಗೃಹಪ್ರಯೋಜನಾನ್ವೇಷಣಾಲಕ್ಷಣಾ, ಸಾ ಸ್ತ್ರೀಪ್ರಜ್ಞೈವ ತರ್ಹಿ ತಸ್ಮಿನ್ಕಾಲೇ ಆಸೀತ್ ಕಾತ್ಯಾಯನೀ । ಅಥ ಏವಂ ಸತಿ ಹ ಕಿಲ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಃ ಅನ್ಯತ್ ಪೂರ್ವಸ್ಮಾದ್ಗಾರ್ಹಸ್ಥ್ಯಲಕ್ಷಣಾದ್ವೃತ್ತಾತ್ ಪಾರಿವ್ರಾಜ್ಯಲಕ್ಷಣಂ ವೃತ್ತಮ್ ಉಪಾಕರಿಷ್ಯನ್ ಉಪಾಚಿಕೀರ್ಷುಃ ಸನ್ ॥

ನನು ವಾಕ್ಯಾನಿ ಪೂರ್ವತ್ರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಾನಿ ನ ಹೇತುರುಪದಿಷ್ಟಸ್ತತ್ಕಥಂ ತದುಪದೇಶಾನಂತರ್ಯಂ ಸಸಂನ್ಯಾಸಸ್ಯಾಮೃತತ್ವಹೇತೋರಾತ್ಮಜ್ಞಾನಸ್ಯಾಥಶಬ್ದೇನ ದ್ಯೋತ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —

ಹೇತುಪ್ರಧಾನಾನೀತಿ ।

ತದೇವ ವೃತ್ತಂ ವ್ಯನಕ್ತಿ —

ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ಯೇತಿ ।

ಅಥೇತ್ಯಸ್ಯಾರ್ಥಮಾಹ —

ಏವಂ ಸತೀತಿ ।

ಭಾರ್ಯಾದ್ವಯೇ ದರ್ಶಿತರೀತ್ಯಾ ಸ್ಥಿತೇ ಸ್ವಸ್ಯ ಚ ವೈರಾಗ್ಯಾತಿರೇಕೇ ಸತೀತಿ ಯಾವತ್ ॥ ೧ ॥ ತಸ್ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿತ್ವಂ ತದಾಮಂತ್ರಣದ್ವಾರೇಣ ತಾಂ ಪ್ರತ್ಯೇವ ಸಂವಾದೇ ಹೇತೂಕರ್ತವ್ಯಮ್ । ತಸ್ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿತ್ವಂ ದ್ಯೋತಯಿತುಮಿಚ್ಛಸಿ ಯದೀತ್ಯುಕ್ತಮ್ ॥ ೨ ॥