ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃಪಂಚಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಯ ಏಷ ಏತಸ್ಮಿನ್ಮಂಡಲೇ ಪುರುಷಸ್ತಸ್ಯ ಭೂರಿತಿ ಶಿರ ಏಕಂ ಶಿರ ಏಕಮೇತದಕ್ಷರಂ ಭುವ ಇತಿ ಬಾಹೂ ದ್ವೌ ಬಾಹೂ ದ್ವೇ ಏತೇ ಅಕ್ಷರೇ ಸ್ವರಿತಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ದ್ವೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠೇ ದ್ವೇ ಏತೇ ಅಕ್ಷರೇ ತಸ್ಯೋಪನಿಷದಹರಿತಿ ಹಂತಿ ಪಾಪ್ಮಾನಂ ಜಹಾತಿ ಚ ಯ ಏವಂ ವೇದ ॥ ೩ ॥
ತತ್ರ ಯಃ, ಅಸೌ ಕಃ ? ಯಃ ಏಷಃ ಏತಸ್ಮಿನ್ಮಂಡಲೇ ಪುರುಷಃ ಸತ್ಯನಾಮಾ ; ತಸ್ಯ ವ್ಯಾಹೃತಯಃ ಅವಯವಾಃ ; ಕಥಮ್ ? ಭೂರಿತಿ ಯೇಯಂ ವ್ಯಾಹೃತಿಃ, ಸಾ ತಸ್ಯ ಶಿರಃ, ಪ್ರಾಥಮ್ಯಾತ್ ; ತತ್ರ ಸಾಮಾನ್ಯಂ ಸ್ವಯಮೇವಾಹ ಶ್ರುತಿಃ — ಏಕಮ್ ಏಕಸಂಖ್ಯಾಯುಕ್ತಂ ಶಿರಃ, ತಥಾ ಏತತ್ ಅಕ್ಷರಮ್ ಏಕಂ ಭೂರಿತಿ । ಭುವ ಇತಿ ಬಾಹೂ, ದ್ವಿತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ ; ದ್ವೌ ಬಾಹೂ, ದ್ವೇ ಏತೇ ಅಕ್ಷರೇ । ತಥಾ ಸ್ವರಿತಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ; ದ್ವೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠೇ ದ್ವೇ ಏತೇ ಅಕ್ಷರೇ ; ಪ್ರತಿಷ್ಠೇ ಪಾದೌ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತ್ಯಾಭ್ಯಾಮಿತಿ । ತಸ್ಯಾಸ್ಯ ವ್ಯಾಹೃತ್ಯವಯವಸ್ಯ ಸತ್ಯಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣ ಉಪನಿಷತ್ ರಹಸ್ಯಮ್ ಅಭಿಧಾನಮ್ , ಯೇನಾಭಿಧಾನೇನ ಅಭಿಧೀಯಮಾನಂ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಅಭಿಮುಖೀ ಭವತಿ ಲೋಕವತ್ ; ಕಾಸಾವಿತ್ಯಾಹ — ಅಹರಿತಿ ; ಅಹರಿತಿ ಚೈತತ್ ರೂಪಂ ಹಂತೇರ್ಜಹಾತೇಶ್ಚೇತಿ ಯೋ ವೇದ, ಸ ಹಂತಿ ಜಹಾತಿ ಚ ಪಾಪ್ಮಾನಂ ಯ ಏವಂ ವೇದ ॥

ತತ್ರ ಸ್ಥಾನದ್ವಯಸಂಬಂಧಿನಃ ಸತ್ಯಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಧ್ಯಾನೇ ಪ್ರಸ್ತುತೇ ಸತೀತ್ಯರ್ಥಃ । ತತ್ರೇತಿ ಪ್ರಥಮವ್ಯಾಹೃತೌ ಶಿರೋದೃಷ್ಟ್ಯಾರೋಪೇ ವಿವಕ್ಷಿತೇ । ತಸ್ಯೋಪನಿಷದಿತ್ಯಾದಿ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —

ತಸ್ಯೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಯಥಾ ಲೋಕೇ ಗವಾದಿಃ ಸ್ವೇನಾಭಿಧಾನೇನಾಭಿಧೀಯಮಾನಃ ಸಂಮುಖೀಭವತಿ ತದ್ವದಿತ್ಯಾಹ —

ಲೋಕವದಿತಿ ।

ನಾಮೋಪಾಸ್ತಿಫಲಮಾಹ —

ಅಹರಿತಿ ಚೇತಿ ॥೩॥