ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ஷஷ்டோ²(அ)த்⁴யாய:த்³விதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஶ்வேதகேதுர்ஹ வா ஆருணேய இத்யஸ்ய ஸம்ப³ந்த⁴: । கி²லாதி⁴காரோ(அ)யம் ; தத்ர யத³நுக்தம் தது³ச்யதே । ஸப்தமாத்⁴யாயாந்தே ஜ்ஞாநகர்மஸமுச்சயகாரிணா அக்³நேர்மார்க³யாசநம் க்ருதம் — அக்³நே நய ஸுபதே²தி । தத்ர அநேகேஷாம் பதா²ம் ஸத்³பா⁴வ: மந்த்ரேண ஸாமர்த்²யாத்ப்ரத³ர்ஶித:, ஸுபதே²தி விஶேஷணாத் । பந்தா²நஶ்ச க்ருதவிபாகப்ரதிபத்திமார்கா³: ; வக்ஷ்யதி ச ‘யத்க்ருத்வா’ (ப்³ரு. உ. 6 । 2 । 2) இத்யாதி³ । தத்ர ச கதி கர்மவிபாகப்ரதிபத்திமார்கா³ இதி ஸர்வஸம்ஸாரக³த்யுபஸம்ஹாரார்தோ²(அ)யமாரம்ப⁴: — ஏதாவதீ ஹி ஸம்ஸாரக³தி:, ஏதாவாந் கர்மணோ விபாக: ஸ்வாபா⁴விகஸ்ய ஶாஸ்த்ரீயஸ்ய ச ஸவிஜ்ஞாநஸ்யேதி । யத்³யபி ‘த்³வயா ஹ ப்ராஜாபத்யா:’ (ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 1) இத்யத்ர ஸ்வாபா⁴விக: பாப்மா ஸூசித:, ந ச தஸ்யேத³ம் கார்யமிதி விபாக: ப்ரத³ர்ஶித: ; ஶாஸ்த்ரீயஸ்யைவ து விபாக: ப்ரத³ர்ஶித: த்ர்யந்நாத்மப்ரதிபத்த்யந்தேந, ப்³ரஹ்மவித்³யாரம்பே⁴ தத்³வைராக்³யஸ்ய விவக்ஷிதத்வாத் । தத்ராபி கேவலேந கர்மணா பித்ருலோக:, வித்³யயா வித்³யாஸம்யுக்தேந ச கர்மணா தே³வலோக இத்யுக்தம் । தத்ர கேந மார்கே³ண பித்ருலோகம் ப்ரதிபத்³யதே, கேந வா தே³வலோகமிதி நோக்தம் । தச்ச இஹ கி²லப்ரகரணே அஶேஷதோ வக்தவ்யமித்யத ஆரப்⁴யதே । அந்தே ச ஸர்வோபஸம்ஹார: ஶாஸ்த்ரஸ்யேஷ்ட: । அபி ச ஏதாவத³ம்ருதத்வமித்யுக்தம் , ந கர்மண: அம்ருதத்வாஶா அஸ்தீதி ச ; தத்ர ஹேது: நோக்த: ; தத³ர்த²ஶ்சாயமாரம்ப⁴: । யஸ்மாத் இயம் கர்மணோ க³தி:, ந நித்யே(அ)ம்ருதத்வே வ்யாபாரோ(அ)ஸ்தி, தஸ்மாத் ஏதாவதே³வாம்ருதத்வஸாத⁴நமிதி ஸாமர்த்²யாத் ஹேதுத்வம் ஸம்பத்³யதே । அபி ச உக்தமக்³நிஹோத்ரே — ந த்வேவைதயோஸ்த்வமுத்க்ராந்திம் ந க³திம் ந ப்ரதிஷ்டா²ம் ந த்ருப்திம் ந புநராவ்ருத்திம் ந லோகம் ப்ரத்யுத்தா²யிநம் வேத்தே²தி ; தத்ர ப்ரதிவசநே ‘தே வா ஏதே ஆஹுதீ ஹுதே உத்க்ராமத:’ (ஶத. ப்³ரா. 11 । 6 । 2 । 4) இத்யாதி³நா ஆஹுதே: கார்யமுக்தம் ; தச்சைதத் கர்து: ஆஹுதிலக்ஷணஸ்ய கர்மண: ப²லம் ; ந ஹி கர்தாரமநாஶ்ரித்ய ஆஹுதிலக்ஷணஸ்ய கர்மண: ஸ்வாதந்த்ர்யேண உத்க்ராந்த்யாதி³கார்யாரம்ப⁴ உபபத்³யதே, கர்த்ரர்த²த்வாத்கர்மண: கார்யாரம்ப⁴ஸ்ய, ஸாத⁴நாஶ்ரயத்வாச்ச கர்மண: ; தத்ர அக்³நிஹோத்ரஸ்துத்யர்த²த்வாத் அக்³நிஹோத்ரஸ்யைவ கார்யமித்யுக்தம் ஷட்ப்ரகாரமபி ; இஹ து ததே³வ கர்து: ப²லமித்யுபதி³ஶ்யதே ஷட்ப்ரகாரமபி, கர்மப²லவிஜ்ஞாநஸ்ய விவக்ஷிதத்வாத் । தத்³த்³வாரேண ச பஞ்சாக்³நித³ர்ஶநம் இஹ உத்தரமார்க³ப்ரதிபத்திஸாதா⁴நம் விதி⁴த்ஸிதம் । ஏவம் , அஶேஷஸம்ஸாரக³த்யுபஸம்ஹார:, கர்மகாண்ட³ஸ்ய ஏஷா நிஷ்டா² — இத்யேதத்³த்³வயம் தி³த³ர்ஶயிஷு: ஆக்²யாயிகாம் ப்ரணயதி ॥

ப்³ராஹ்மணாந்தரமாதா³ய தஸ்ய பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴ம் ப்ரதிஜாநீதே —

ஶ்வேதகேதுரிதி ।

கோ(அ)ஸௌ ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்தமாஹ —

கி²லேதி ।

தத்ர கர்மகாண்டே³ ஜ்ஞாநகாண்டே³ வா யத்³வஸ்து ப்ராதா⁴ந்யேந நோக்தம் தத³ஸ்மிந்காண்டே³ வக்தவ்யமஸ்ய கி²லாதி⁴காரத்வாத்ததா² ச பூர்வமநுக்தம் வக்துமித³ம் ப்³ராஹ்மணமித்யர்த²: ।

வக்தவ்யஶேஷம் த³ர்ஶயிதும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

ஸப்தமேதி ।

ஸமுச்சயகாரிணோ முமூர்ஷோரக்³நிப்ரார்த²நே(அ)பி கிம் ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தத்ரேதி ।

அத்⁴யாயாவஸாநம் ஸப்தம்யர்த²: ।

ஸாமர்த்²யமேவ த³ர்ஶயதி —

ஸுபதே²தீதி ।

விஶேஷணவஶாத்³ப³ஹவோ மார்கா³ பா⁴ந்து கிம் புநஸ்தேஷாம் ஸ்வரூபம் ததா³ஹ —

பந்தா²நஶ்சேதி ।

தத்ர வாக்யஶேஷமநுகூலயதி —

வக்ஷ்யதி சேதி ।

ஸம்ப்ரத்யாகாங்க்ஷாத்³வாரா ஸமநந்தரப்³ராஹ்மணதாத்பர்யமாஹ —

தத்ரேதி ।

உபஸம்ஹ்ரியமாணாம் ஸம்ஸாரக³திமேவ பரிச்சி²நத்தி —

ஏதாவதீ ஹீதி ।

த³க்ஷிணோத³க³தோ⁴க³த்யாத்மிகேதி யாவத் ।

கர்மவிபாகஸ்தர்ஹி குத்ரோபஸம்ஹ்ரியதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஏதாவாநிதி ।

இதிஶப்³தோ³ யதோ²க்தஸம்ஸாரக³த்யதிரிக்தகர்மவிபாகாபா⁴வாத்தது³பஸம்ஹாரார்த² ஏவாயமாரம்ப⁴ இத்யுபஸம்ஹாரார்த²: ।

அதோ²த்³கீ³தா²தி⁴காரே ஸர்வோ(அ)பி கர்மவிபாகோ(அ)நர்த² ஏவேத்யுக்தத்வாத்பரிஶிஷ்டஸம்ஸாரக³த்யபா⁴வாத்கத²ம் கி²லகாண்டே³ தந்நிர்தே³ஶஸித்³தி⁴ரத ஆஹ —

யத்³யபீதி ।

கஸ்தர்ஹி விபாகஸ்தத்ரோக்தஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஶாஸ்த்ரீயஸ்யேதி ।

தத்ர ஸுக்ருதவிபாகஸ்யைவோபந்யாஸே ஹேதுமாஹ —

ப்³ரஹ்மவித்³யேதி ।

அநிஷ்டவிபாகாத்து வைராக்³யம் ஸுக்ருதாபி⁴முக்²யாதே³வ ஸித்³த⁴மிதி ந தத்ர தத்³விவக்ஷா । இஹ புந: ஶாஸ்த்ரஸமாப்தௌ கி²லாதி⁴காரே தத்³விபாகோ(அ)ப்யுபஸம்ஹ்ரியத இதி பா⁴வ: ।

ப்ரகாராந்தரேண ஸம்க³திம் வக்துமுக்தம் ஸ்மாரயதி —

தத்ராபீதி ।

ஶாஸ்த்ரீயவிபாகவிஷயே(அ)பீத்யர்த²: ।

உத்தரக்³ரந்த²ஸ்ய விஷயபரிஶேஷார்த²ம் பாதநிகாமாஹ —

தத்ரேதி ।

லோகத்³வயம் ஸப்தம்யர்த²: ।

ப்ராக³நுக்தமபி தே³வயாநாத்³யத்ர வக்தவ்யமிதி குதோ நியமஸித்³தி⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தச்சேதி ।

வக்தவ்யஶேஷஸ்ய ஸத்த்வே ப²லிதமாஹ —

இத்யத இதி ।

யத்தர்ஹி ப்ராக³நுக்தம் தத்³தே³வயாநாதி³ வக்தவ்யம் ப்ராகே³வோக்தம் து ப்³ரஹ்மலோகாதி³ கஸ்மாது³ச்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அந்தே சேதி ।

ஶாஸ்த்ரஸ்யாந்தே சேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

இதஶ்சேத³ம் ப்³ராஹ்மணமக³தார்த²த்வாதா³ரப்⁴யமித்யாஹ —

அபி சேதி ।

ஏதாவதி³த்யாத்மஜ்ஞாநோக்தி: । அம்ருதத்வம் தத்ஸாத⁴நமிதி யாவத் । சகாராது³க்தமித்யநுஷங்க³: । ஜ்ஞாநமேவாம்ருதத்வே ஹேதுரித்யுக்தோ(அ)ர்த²ஸ்தத்ரேதி ஸப்தம்யர்த²: தத³ர்தோ² ஹேத்வபதே³ஶார்த²: ।

கத²ம் புநர்வக்ஷ்யமாணா கர்மக³திர்ஜ்ஞாநமேவாம்ருதத்வஸாத⁴நமித்யத்ர ஹேதுத்வம் ப்ரதிபத்³யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

வ்யாபாரோ(அ)ஸ்தி கர்மண இதி ஶேஷ: । ஸாமர்த்²யாஜ்ஜ்ஞாநாதிரிக்தஸ்யோபாயஸ்ய ஸம்ஸாரஹேதுத்வநியமாதி³த்யர்த²: ।

ப்ரகாராந்தரேண ப்³ராஹ்மணதாத்பர்யம் வக்துமக்³நிஹோத்ரவிஷயே ஜநகயாஜ்ஞவல்க்யஸம்வாத³ஸித்³த⁴மர்த²மநுவத³தி —

அபி சேத்யாதி³நா ।

ஏதயோரக்³நிஹோத்ராஹுத்யோ: ஸாயம் ப்ராதஶ்சாநுஷ்டி²தயோரிதி யாவத் । லோகம் ப்ரத்யுத்தா²யிநம் யஜமாநம் பரிவேஷ்ட்யேமம் லோகம் ப்ரத்யாவ்ருத்தயோஸ்தயோரநுஷ்டா²நோபசிதயோ: பரலோகம் ப்ரதி ஸ்வாஶ்ரயோத்தா²நஹேதும் பரிணாமமித்யேததி³தி ப்ரஶ்நஷட்கமக்³நிஹோத்ரவிஷயே ஜநகேந யாஜ்ஞவல்க்யம் ப்ரத்யுக்தமிதி ஸம்ப³ந்த⁴: । தத்ரேத்யாக்ஷேபக³தப்ரஶ்நஷட்கோக்தி: ।

நநு ப²லவதோ(அ)ஶ்ரவணாத்கஸ்யேத³மாஹுதிப²லம் ந ஹி தத்ஸ்வதந்த்ரம் ஸம்ப⁴வதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தச்சேதி ।

கர்த்ருவாசிபதா³பா⁴வாதா³ஹுத்யபூர்வஸ்யைவோத்க்ராந்த்யாதி³கர்யாரம்ப⁴கத்வாந்ந தத்ர கர்த்ருகா³மிகப²லமுக்தமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

கிஞ்ச காரகாஶ்ரயவத்த்வாத்கர்மணோ யுக்தம் தத்ப²லஸ்ய கர்த்ருகா³மித்வமித்யாஹ —

ஸாத⁴நேதி ।

ஸ்வாதந்த்ர்யாஸம்ப⁴வாதா³ஹுத்யோ: ஸ்வகர்த்ருகயோரேவமித்யாதி³ விவக்ஷிதம் சேத்தர்ஹி கத²ம் தத்ர கேவலாஹுத்யோர்க³த்யாதி³ க³ம்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தத்ரேதி ।

அக்³நிஹோத்ரப்ரகரணம் ஸப்தம்யர்த²: । அக்³நிஹோத்ரஸ்துத்யர்த²த்வாத்ப்ரஶ்நப்ரதிவசநரூபஸ்ய ஸந்த³ர்ப⁴ஸ்யேதி ஶேஷ: ।

ப⁴வத்வேவமக்³நிஹோத்ரப்ரகரணஸ்தி²தி: ப்ரக்ருதே து கிமாயாதம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

இஹ த்விதி ।

கிமிதி வித்³யாப்ரகரணே கர்மப²லவிஜ்ஞாநம் விவக்ஷ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தத்³த்³வாரேணேதி ।

ப்³ராஹ்மணாரம்ப⁴முபபாதி³தமுபஸம்ஹரதி —

ஏவமிதி ।

ஸம்ஸாரக³த்யுபஸம்ஹாரேண கர்மவிபாகஸ்ய ஸர்வஸ்யைவோபஸம்ஹார: ஸித்³தோ⁴ ப⁴வதி தத³திரிக்ததத்³விபாகாபா⁴வாதி³த்யாஹ —

கர்மகாண்ட³ஸ்யேதி ।

யதோ²க்தம் வஸ்து த³ர்ஶயிதும் ப்³ராஹ்மணமாரப⁴தே சேத்தத்ர கிமித்யாக்²யாயிகா ப்ரணீயதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

இத்யேதத்³த்³வயமிதி ।

ஸர்வமேவ பூர்வோக்தம் வஸ்து த³ர்ஶயிதுமிச்ச²ந்வேத³: ஸுகா²வபோ³தா⁴ர்த²மாக்²யாயிகாம் கரோதீத்யர்த²: ।