యోషా వా అగ్నిర్గౌతమ । యోషేతి స్త్రీ పఞ్చమో హోమాధికరణమ్ అగ్నిః తస్యాః ఉపస్థ ఎవ సమిత్ ; తేన హి సా సమిధ్యతే । లోమాని ధూమః, తదుత్థానసామాన్యాత్ । యోనిః అర్చిః, వర్ణసామాన్యాత్ । యదన్తః కరోతి, తేఽఙ్గారాః ; అన్తఃకరణం మైథునవ్యాపారః, తేఽఙ్గారాః, వీర్యోపశమహేతుత్వసామాన్యాత్ ; వీర్యాద్యుపశమకారణం మైథునమ్ , తథా అఙ్గారభావః అగ్నేరుపశమకారణమ్ । అభినన్దాః సుఖలవాః క్షుద్రత్వసామాన్యాత్ విస్ఫులిఙ్గాః । తస్మిన్ రేతో జుహ్వతి । తస్యా ఆహుతేః పురుషః సమ్భవతి । ఎవం ద్యుపర్జన్యాయంలోకపురుషయోషాగ్నిషు క్రమేణ హూయమానాః శ్రద్ధాసోమవృష్ట్యన్నరేతోభావేన స్థూలతారతమ్యక్రమమాపద్యమానాః శ్రద్ధాశబ్దవాచ్యా ఆపః పురుషశబ్దమారభన్తే । యః ప్రశ్నః చతుర్థః ‘వేత్థ యతిథ్యామాహుత్యాం హుతాయామాపః పురుషవాచో భూత్వా సముత్థాయ వదన్తీ౩’ (బృ. ఉ. ౬ । ౨ । ౨) ఇతి, స ఎష నిర్ణీతః — పఞ్చమ్యామాహుతౌ యోషాగ్నౌ హుతాయాం రేతోభూతా ఆపః పురుషవాచో భవన్తీతి । స పురుషః ఎవం క్రమేణ జాతో జీవతి ; కియన్తం కాలమిత్యుచ్యతే — యావజ్జీవతి యావదస్మిన్ శరీరే స్థితినిమిత్తం కర్మ విద్యతే, తావదిత్యర్థః । అథ తత్క్షయే యదా యస్మిన్కాలే మ్రియతే ॥