ஆநந்த³கி³ரிடீகா

த்³ருஷ்டிம் மயி விஶிஷ்டார்தா²ம் க்ருபாபீயூஷவர்ஷிணீம் ।
ஹேரம்ப³ தே³ஹி ப்ரத்யூஹக்ஷ்வேட³வ்யூஹநிவாரிணீம் ॥ 1 ॥ யத்³வக்த்ரபங்கேருஹஸம்ப்ரஸூதம் நிஷ்டா²ம்ருதம் விஶ்வவிபா⁴க³நிஷ்ட²ம் ।
ஸாத்⁴யேதராப்⁴யாம் பரிநிஷ்டிதாந்தம் தம் வாஸுதே³வம் ஸததம் நதோ(அ)ஸ்மி ॥ 2 ॥ ப்ரத்யஞ்சமச்யுதம் நத்வா கு³ரூநபி க³ரீயஸ: ।
க்ரியதே ஶிஷ்யஶிக்ஷாயை கீ³தாபா⁴ஷ்யவிவேசநம் ॥ 3 ॥

கர்மநிஷ்டா²ஜ்ஞாநநிஷ்டே²த்யுபாயோபேயபூ⁴தம் நிஷ்டா²த்³வயமதி⁴க்ருத்ய ப்ரவ்ருத்த கீ³தாஶாஸ்த்ரம் வ்யாசிக்²யாஸுர்ப⁴க³வாந் பா⁴ஷ்யகாரோ விக்⁴நோபப்லவோபஶமநாதி³ப்ரயோஜநப்ரஸித்³த⁴யே ப்ராமாணிகவ்யவஹாரப்ரமாணகமிஷ்டதே³வதாதத்த்வாநுஸ்மரணம் மங்க³லாசரணம் ஸம்பாத³யந் அநவஶேஷேணேதிஹாஸபுராணயோர்வ்யாசிக்²யாஸிதகீ³தாஶாஸ்த்ரேணைகவாக்யதாமபி⁴ப்ரேத்ய பௌராணிகஶ்லோகமேவாந்தர்யாமிவிஷயமுதா³ஹரதி –

நாராயண இதி ।

‘ஆபோ நாரா இதி ப்ரோக்தா ஆபோ வை நரஸூநவ: ।
அயநம் தஸ்ய தா: பூர்வம் தேந நாராயண: ஸ்ம்ருத: ॥ ’ [மநு: 1.10] இதி ஸ்ம்ருதிஸித்³த⁴: ஸ்தூ²லத்³ருஶாம் நாராயணஶப்³தா³ர்த²: । ஸூக்ஷ்மத³ர்ஶிந: புநராசக்ஷதே – நரஶப்³தே³ந சராசராத்மகம் ஶரீரஜாதமுச்யதே । தத்ர நித்யஸந்நிஹிதாஶ்சிதா³பா⁴ஸா ஜீவா நாரா இதி நிருச்யந்தே । தேஷாமயநமாஶ்ரயோ நியாமகோ(அ)ந்தர்யாமீ நாராயண இதி । யமதி⁴க்ருத்யாந்தர்யாமிப்³ராஹ்மணம் ஶ்ரீநாராயணாக்²யம் மந்த்ராம்நாயம் சாதீ⁴யதே । தத³நேந ஶாஸ்த்ரப்ரதிபாத்³யம் விஶிஷ்டம் தத்த்வமாதி³ஷ்டம் ப⁴வதி ।

நநு பரஸ்யா(அ)(அ)த்மநோ மாயாஸம்ப³ந்தா⁴த³ந்தர்யாமித்வம் ஶாஸ்த்ரப்ரதிபாத்³யத்வம் ச வக்தவ்யம் । அந்யதா² கூடஸ்தா²ஸங்கா³விஷயாத்³விதீயஸ்ய தத³யோகா³த் । ததா² ச ஶுத்³த⁴தாஸித்³தௌ⁴ கத²ம் யதோ²க்தா பரதே³வதா ஶாஸ்த்ராதா³வநுஸ்மர்யதே ? ஶுத்³த⁴ஸ்ய ஹி தத்த்வஸ்யாநுஸ்மரணமபீ⁴ஷ்டப²லவத³பீ⁴ஷ்டம் । தத்ராஹ –

பரோ(அ)வ்யக்தாதி³தி ।

அவ்யக்தம் அவ்யாக்ருதம் மாயேத்யநர்தா²ந்தரம் । தஸ்மாத் பரோ – வ்யதிரிக்த ஸ்தேநாஸம்ஸ்ப்ருஷ்டோ(அ)யம் பர:, ‘அக்ஷராத் பரத: பர:’ (மு. உ. 2-1-2) இதி ஶ்ருதேர்க்³ருஹீத: । தத்த்வதோ மாயாஸம்ப³ந்தா⁴பா⁴வே(அ)பி கல்பநயா ததீ³யஸங்க³திமங்கீ³க்ருத்யாந்தர்யாமித்வாதி³கமுந்நேயம் ।

யஸ்மாதீ³ஶ்வரஸ்ய வ்யதிரேகோ விவக்ஷிதஸ்தஸ்மிந்நவ்யக்தே ஸாக்ஷிஸித்³தே⁴(அ)பி, கார்யலிங்க³கமநுமாநமுபந்யஸ்யதி –

அண்ட³மிதி ।

அபஞ்சீக்ருதபஞ்சமஹாபூ⁴தாத்மகம் ஹைரண்யக³ர்ப⁴ம் தத்த்வமண்ட³மித்யபி⁴லப்யதே । தத³வ்யக்தாத் பூர்வோக்தாது³த்பத்³யதே । ப்ரஸித்³தா⁴ ஹி ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவாதே³ஷு ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்ய மூலகாரணாது³த்பத்தி: । ததா² ச கார்யலிங்கா³த³வ்யக்தாத³பி⁴வ்யக்திரித்யர்த²: ।

ஹிரண்யக³ர்பே⁴ ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிஸமதி⁴க³தே(அ)பி கார்யலிங்க³கமநுமாநமஸ்தீதி மந்வாநோ விராடு³த்பத்திமுபத³ர்ஶயதி –

அண்ட³ஸ்யேதி ।

உக்தஸ்யாண்ட³ஸ்ய ஹிரண்யக³ர்பா⁴பி⁴தா⁴நீயஸ்யாந்தரிமே பூ⁴ராத³யோ லோகா விராடா³த்மகா வர்தந்தே । கார்யம் ஹி காரணஸ்யாந்தர்ப⁴வதி । தேந ஹிரண்யக³ர்பா⁴ந்தர்பூ⁴தா பூ⁴ராத³யோ லோகா விராடா³த்மாநஸ்தேந ஸ்ருஷ்டா இதி தல்லிங்கா³த்³தி⁴ரண்யக³ர்ப⁴ஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

லோகாநேவ பஞ்சீக்ருதபஞ்சமஹாபூ⁴தாத்மகவிராடா³த்மத்வேந வ்யுத்பாத³யதி –

ஸப்தத்³வீபேதி ।

‘ஸா ப்ருதி²வ்யப⁴வத்’ [ப்³ரு.உ. 1.2.2] இதி ஶ்ருதௌ விராஜோ ஜந்ம ஸங்கீர்திதமித்யங்கீ³காராத³ஶேஷத்³வீபோபேதா ப்ருதி²வீத்யநேந ஸர்வலோகாத்மகோ விராடே³வோச்யதே । சஶப்³தே³ந விராஜோ ஹி ஹிரண்யக³ர்பே⁴ பூர்வோக்தாண்டா³த்மந்யந்தர்பா⁴வாத் , தத: ஸம்ப⁴வோ(அ)நுக்ருஷ்யதே । பரமாத்மா ஹி ஸ்வாஜ்ஞாநத்³வாரா ஜக³த³ஶேஷமுத்பாத்³ய ஸ்வாத்மந்யேவாந்தர்பா⁴வ்யாக²ண்டை³கரஸஸச்சிதா³நந்தா³த்மநா ஸ்வே மஹிம்நி திஷ்ட²தீத்யர்த²: । அத்ர ச நாராயணஶப்³தே³நாபி⁴தே⁴யமுக்தம் । நரா ஏவ நாரா ஜீவா:, த்வம்பத³வாச்யா:, தேஷாமயநமதி⁴ஷ்டா²நம் தத்பத³வாச்யம் பரம் ப்³ரஹ்ம । ததா² ச கல்பிதஸ்யாதி⁴ஷ்டா²நாதிரிக்தஸ்வரூபாபா⁴வாத்³வாச்யஸ்ய கல்பிதத்வே(அ)பி லக்ஷ்யஸ்ய ப்³ரஹ்மமாத்ரத்வாத்³ப்³ரஹ்மாத்மைக்யம் விஷயோ(அ)த்ர ஸூச்யதே । தேநார்தா²த்³விஷயவிஷயிபா⁴வ: ஸம்ப³ந்தோ⁴(அ)பி த்⁴வநித: । பரோ(அ)வ்யக்தாதி³த்யநேந மாயாஸம்ஸ்பர்ஶாபா⁴வோக்த்யா ஸர்வாநர்த²நிவ்ருத்த்யா பரமாநந்தா³விர்பா⁴வலக்ஷணோ மோக்ஷோ விவக்ஷித: । தேந ச தத்காமஸ்யாதி⁴காரோ த்³யோதித: । பரிஶிஷ்டேந து, ஶப்³தே³ந வஸ்துநோ வாஸ்தவமத்³விதீயத்வமாவேதி³தம் । தேந ச வஸ்துத்³வாரா பரமவிஷயவம் தஜ்ஜ்ஞாநநிஷ்டா²யாஸ்தது³பாயபூ⁴தகர்மநிஷ்டா²யாஶ்சாவாந்தரவிஷயத்வமித்யர்தா²து³க்தமித்யவதே⁴யம் ॥ 1 ॥