ನನು - ಕದಾಚಿದಸದೇವ ಪುನಃ ಸತ್ತ್ವಮಾಪದ್ಯತೇ, ಪ್ರಾಗಸತೋ ಘಟಸ್ಯ ಜನ್ಮನಾ ಸತ್ತ್ವಾಭ್ಯುಪಗಮಾತ್ । ಸಚ್ಚ ಕದಾಚಿದಸತ್ತ್ವಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ, ಸ್ಥಿತಿಕಾಲೇ ಸತೋ ಘಟಸ್ಯ ಪುನರ್ನಾಶೇನ ಅಸತ್ತ್ವಾಂಗೀಕಾರಾತ್ । ಏವಂ ಸದಸತೋರವ್ಯವಸ್ಥಿತತ್ವಾವಿಶೇಷಾತ್ ಉಭಯೋರಪಿ ಹೇಯತ್ವಮುಪಾದೇಯತ್ವಂ ವಾ ತುಲ್ಯಂ ಸ್ಯಾತ್ ಇತಿ, ತತ್ರಾಹ -

ಏವಮಿತಿ ।

ತುಶಬ್ದೋ ದೃಷ್ಟಶಬ್ದೇನ ಸಂಬಧ್ಯಮಾನೋ ದೃಷ್ಟಿಮವಧಾರಯತಿ । ನ ಹಿ ಪ್ರಾಗಸತೋ ಘಟಸ್ಯ ಸತ್ತ್ವಮ್ , ಅಸತ್ತ್ವೇ ಸ್ಥಿತೇ ಸತ್ತ್ವಪ್ರಾಪ್ತಿವಿರೋಧಾತ್ । ಅಸತ್ತ್ವನಿವೃತ್ತಿಶ್ಚ ಸತ್ತ್ವಪ್ರಾಪ್ತ್ಯಾ ಚೇತ್ , ಪ್ರಾಪ್ತಮಿತರೇತರಾಶ್ರಯತ್ವಮ್ , ಅಂತರೇಣೈವ ಸತ್ತ್ವಾಪತ್ತಿಮಸತ್ತ್ವನಿವೃತ್ತೌ ಅಸತ್ತ್ವಮನವಕಾಶಿ ಭವೇತ್ । ಏತೇನ - ಸತೋಸತ್ತ್ವಾಪತ್ತಿರಪಿ ಪ್ರತಿನೀತೇತಿ ಭಾವಃ ।

ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ಸತೋಽಸತ್ತ್ವಮ್ , ಅಸತಶ್ಚ ಸತ್ತ್ವಂ ಪ್ರತಿಭಾತಿ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ತತ್ತ್ವದರ್ಶನಾಭಾವಾತ್ ಇತ್ಯಾಹ -

ತತ್ತ್ವೇತಿ ।

ತಸ್ಯ ಭಾವಸ್ತತ್ತ್ವಮ್ ।

ನ ಚ ತಚ್ಛಬ್ದೇನ ಪರಾಮರ್ಶಯೋಗ್ಯಂ ಕಿಂಚಿದಸ್ತಿ ಪ್ರಕೃತಂ ಪ್ರತಿನಿಯತಮ್ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -

ತದಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ನನು - ಸದಸತೋರನ್ಯಥಾತ್ವಂ ಕೇಚಿತ್ ಪ್ರತಿಪದ್ಯಂತೇ । ಕೇಚಿತ್ತು ತಯೋರುಕ್ತನಿರ್ಣಯಮನುಸೃತ್ಯ ತಥಾತ್ವಮೇವಾಧಿಗಚ್ಛಂತಿ । ತತ್ರ ಕೇಷಾಂ ಮತಮೇಷಿತವ್ಯಮ್ ? ಇತಿ, ತತ್ರಾಹ -

ತ್ವಮಪೀತಿ

॥ ೧೬ ॥