ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣೇ ವಾಕ್ಯೇ ಸರ್ವಕರ್ಮಸಂನ್ಯಾಸೋ ನ ಪ್ರತಿಭಾತಿ, ಮಾನಸಾನಾಮೇವ ಕರ್ಮಣಾಂ ವಿಶೇಷಣವಶಾತ್ ತ್ಯಾಗಾವಗಮಾತ್ ಇತಿ ಶಂಕತೇ -
ನನ್ವಿತಿ ।
ವಿಶೇಷಣಾಂತರಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ದೂಷಯತಿ -
ನ ; ಸರ್ವೇತಿ ।
ಮನಸೇತಿ ವಿಶೇಷಣಾತ್ ಮಾನಸೇಷ್ವೇವ ಕರ್ಮಸು ಸರ್ವಶಬ್ದಃ ಸಂಕುಚಿತಃ ಸ್ಯಾತ್ ಇತಿ ಶಂಕತೇ -
ಮಾನಸಾನಾಮಿತಿ ।
ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ಮನೋವ್ಯಾಪಾರತ್ಯಾಗೇ ವ್ಯಾಪಾರಾಂತರಾಣಾಮನುಪಪತ್ತೇಃ ಸರ್ವಕರ್ಮಸಂನ್ಯಾಸಃ ಸಿಧ್ಯತೀತಿ ಪರಿಹರತಿ -
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಮಾನಸೇಷ್ವಪಿ ಕರ್ಮಸು ಸಂನ್ಯಾಸೇ ಸಂಕೋಚಾತ್ ನ ವಾಗಾದಿವ್ಯಾಪಾರಾನುಪಪತ್ತಿರಿತಿ ಶಂಕತೇ -
ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಾಣಾಮಿತಿ ।
ಅನ್ಯಾನೀತಿ ।
ಅಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಕ್ಕಾಯಕರ್ಮಕಾರಣಾನಿ ಅಶಾಸ್ತ್ರೀಯಾಣಿ ಮಾನಸಾನಿ । ತಾನಿ ಚ ಸರ್ವಾಣಿ ಕರ್ಮಾಣೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ವಾಕ್ಯಶೇಷಮಾದಾಯ ದೂಷಯತಿ -
ನ ; ನೈವೇತಿ ।
ನ ಹಿ ವಿವೇಕಬುದ್ಧ್ಯಾ ಸರ್ವಾಣಿ ಕರ್ಮಾಣ್ಯಶಾಸ್ತ್ರೀಯಾಣಿ ಸಂನ್ಯಸ್ಯ ತಿಷ್ಠತೀತಿ ಯುಕ್ತಮ್ , ‘ನೈವ ಕುರ್ವನ್’ (ಭ. ಗೀ. ೫-೧೩) ಇತ್ಯಾದಿವಿಶೇಷಣಸ್ಯ ವಿವೇಕಬುದ್ಧೇಶ್ಚ ತ್ಯಾಗಹೇತೋಸ್ತುಲ್ಯತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಭಗವದಭಿಮತಸರ್ವಕರ್ಮಸಂನ್ಯಾಸಸ್ಯ ಅವಸ್ಥಾವಿೇಶೇಷೇ ಸಂಕೋಚಂ ದರ್ಶಯನ್ನಾಶಂಕತೇ -
ಮರಿಷ್ಯತ ಇತಿ ।
ಸಂನ್ಯಾಸೋ ಜೀವದವಸ್ಥಾಯಾಮೇವ ಅತ್ರ ವಿವಕ್ಷಿತ ಇತ್ಯತ್ರ ಲಿಂಗಂ ದರ್ಶಯನ್ನುತ್ತರಮಾಹ -
ನ ; ನವೇತಿ ।
ಅನುಪಪತ್ತಿಮೇವ ಸ್ಫೋರಯತಿ -
ನ ಹೀತಿ ।
ಅನ್ವಯವಿಶೇಷಾನ್ವಾಖ್ಯಾನೇನ ಲಿಂಗಾಸಿದ್ಧಿಂ ಚೋದಯತಿ -
ಅಕುರ್ವತ ಇತಿ ।
ವಿವೇಕವಶಾತ್ ಅಶೇಷಾಣ್ಯಪಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ದೇಹೇ ಯಥೋಕ್ತೇ ನಿಕ್ಷಿಪ್ಯ ಅಕುರ್ವನ್ ಅಕಾರಯಂಶ್ಚ ವಿದ್ವಾನವತಿಷ್ಠತೇ । ತಥಾ ಚ - ದೇಹೇ ಕರ್ಮಾಣಿ ಸಂನ್ಯಸ್ಯ ಅಕುರ್ವತೋಽಕಾರಯತಶ್ಚ ಸುಖಮಾಸನಮಿತಿ ಸಂಬಂಧಸಂಭವಾತ್ ವಿಶೇಷಣಸ್ಯ ಸತಿ ದೇಹೇ, ಕರ್ಮತ್ಯಾಗಾವಿಷಯತ್ವಾಭಾವಾತ್ ಜೀವತಃ ಸರ್ವಕರ್ಮತ್ಯಾಗೋ ನಾಸ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ । ಅಥವಾ ಅಕುರ್ವತ ಇತ್ಯಾದಿ ಪೂರ್ವತ್ರೈವ ಸಂಬಂಧನೀಯಮ್ । ಲಿಂಗಾಸಿದ್ಧಿಚೋದ್ಯಂ ತು ದೇಹೇ ಸಂನ್ಯಸ್ಯೇತ್ಯಾರಭ್ಯ ಉನ್ನೇಯಮ್ ।
ಆತ್ಮನಃ ಸರ್ವತ್ರ ಅವಿಕ್ರಿಯತ್ವನಿರ್ಧಾರಣಾತ್ ದೇಹಸಂಬಂಧಮಂತರೇಣ ಕರ್ತೃತ್ವಕಾರಯಿತೃತ್ವಾಪ್ರಾಪ್ತೇಃ ಅಪ್ರಾಪ್ತಪ್ರತಿಷೇಧಪ್ರಸಂಗಪರಿಹಾರಾರ್ಥಮ್ ಅಸ್ಮದುಕ್ತ ಏವ ಸಂಬಂಧಃ ಸಾಧೀಯಾನಿತಿ ಸಮಾಧತ್ತೇ -
ನ ; ಸರ್ವತ್ರೇತಿ ।
ಶ್ರುತಿಷು ಸ್ಮೃತಿಷು ಚೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಿಂಚ - ಸಂಬಂಧಸ್ಯ ಆಕಾಂಕ್ಷಾಸಂನಿಧಿಯೋಗ್ಯತಾಧೀನತ್ವಾತ್ ಆಕಾಂಕ್ಷಾವಶಾತ್ ಅಸ್ಮದಭಿಮತಸಂಬಂಧಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯಾಹ -
ಆಸನೇತಿ ।
ಭವದಿಷ್ಟಸ್ತು ಸಂಬಂಧೋ ನ ಸಿಧ್ಯತಿ, ಆಕಾಂಕ್ಷಾಭಾವಾತ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ತದನಪೇಕ್ಷತ್ವಾಚ್ಚೇತಿ ।
ಸಂನ್ಯಾಸಶಬ್ದಸ್ಯ ನಿಕ್ಷೇಪಾರ್ಥತ್ವಾತ್ ತಸ್ಯ ಚ ಅಘಿಕರಣಸಾಪೇಕ್ಷತ್ವಾತ್ ಅಸ್ಮದಿಷ್ಟಸಂಬಂಧಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -
ಸಂಪೂರ್ವಸ್ತ್ವಿತಿ ।
ಅನ್ಯಥಾ ಉಪಸರ್ಗವೈಯರ್ಥ್ಯಾತ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಮನಸಾ ವಿವೇಕವಿಜ್ಞಾನೇನ ಸರ್ವಕರ್ಮಾಣಿ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಆಸ್ತೇ ದೇಹೇ ವಿದ್ವಾನ್ ಇತ್ಯಸ್ಯೈವ ಸಂಬಂಧಸ್ಯ ಸಾಧುತ್ವಂ ಮತ್ವೋಪಸಂಹರತಿ -
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಸರ್ವವ್ಯಾಪಾರೋಪರಮಾತ್ಮನಃ ಸಂನ್ಯಾಸಸ್ಯ ಅವಿಕ್ರಿಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನಾವಿರೋಧಿತ್ವಾತ್ ಪ್ರಯೋಜಕಜ್ಞಾನವತೋ ವೈಧೇ ಸಂನ್ಯಾಸೇಽಧಿಕಾರಃ, ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನವತಸ್ತು ಅವೈಧೇ ಸ್ವಾಭಾವಿಕೇ ಫಲಾತ್ಮನಿ ಇತಿ ವಿಭಾಗಮಭ್ಯುಪೇತ್ಯ ಉಕ್ತೇಽರ್ಥೇ ವಾಕ್ಯಶೇಷಾನುಗುಣ್ಯಂ ದರ್ಶಯತಿ -
ಇತಿ ತತ್ರ ತತ್ರೇತಿ
॥ ೨೧ ॥