వక్ష్యమాణే వాక్యే సర్వకర్మసంన్యాసో న ప్రతిభాతి, మానసానామేవ కర్మణాం విశేషణవశాత్ త్యాగావగమాత్ ఇతి శఙ్కతే -
నన్వితి ।
విశేషణాన్తరమాశ్రిత్య దూషయతి -
న ; సర్వేతి ।
మనసేతి విశేషణాత్ మానసేష్వేవ కర్మసు సర్వశబ్దః సఙ్కుచితః స్యాత్ ఇతి శఙ్కతే -
మానసానామితి ।
సర్వాత్మనా మనోవ్యాపారత్యాగే వ్యాపారాన్తరాణామనుపపత్తేః సర్వకర్మసంన్యాసః సిధ్యతీతి పరిహరతి -
నేత్యాదినా ।
మానసేష్వపి కర్మసు సంన్యాసే సఙ్కోచాత్ న వాగాదివ్యాపారానుపపత్తిరితి శఙ్కతే -
శాస్త్రీయాణామితి ।
అన్యానీతి ।
అశాస్త్రీయవాక్కాయకర్మకారణాని అశాస్త్రీయాణి మానసాని । తాని చ సర్వాణి కర్మాణీత్యర్థః ।
వాక్యశేషమాదాయ దూషయతి -
న ; నైవేతి ।
న హి వివేకబుద్ధ్యా సర్వాణి కర్మాణ్యశాస్త్రీయాణి సంన్యస్య తిష్ఠతీతి యుక్తమ్ , ‘నైవ కుర్వన్’ (భ. గీ. ౫-౧౩) ఇత్యాదివిశేషణస్య వివేకబుద్ధేశ్చ త్యాగహేతోస్తుల్యత్వాదిత్యర్థః ।
భగవదభిమతసర్వకర్మసంన్యాసస్య అవస్థావిేశేషే సఙ్కోచం దర్శయన్నాశఙ్కతే -
మరిష్యత ఇతి ।
సంన్యాసో జీవదవస్థాయామేవ అత్ర వివక్షిత ఇత్యత్ర లిఙ్గం దర్శయన్నుత్తరమాహ -
న ; నవేతి ।
అనుపపత్తిమేవ స్ఫోరయతి -
న హీతి ।
అన్వయవిశేషాన్వాఖ్యానేన లిఙ్గాసిద్ధిం చోదయతి -
అకుర్వత ఇతి ।
వివేకవశాత్ అశేషాణ్యపి కర్మాణి దేహే యథోక్తే నిక్షిప్య అకుర్వన్ అకారయంశ్చ విద్వానవతిష్ఠతే । తథా చ - దేహే కర్మాణి సంన్యస్య అకుర్వతోఽకారయతశ్చ సుఖమాసనమితి సమ్బన్ధసమ్భవాత్ విశేషణస్య సతి దేహే, కర్మత్యాగావిషయత్వాభావాత్ జీవతః సర్వకర్మత్యాగో నాస్తీత్యర్థః । అథవా అకుర్వత ఇత్యాది పూర్వత్రైవ సమ్బన్ధనీయమ్ । లిఙ్గాసిద్ధిచోద్యం తు దేహే సంన్యస్యేత్యారభ్య ఉన్నేయమ్ ।
ఆత్మనః సర్వత్ర అవిక్రియత్వనిర్ధారణాత్ దేహసమ్బన్ధమన్తరేణ కర్తృత్వకారయితృత్వాప్రాప్తేః అప్రాప్తప్రతిషేధప్రసఙ్గపరిహారార్థమ్ అస్మదుక్త ఎవ సమ్బన్ధః సాధీయానితి సమాధత్తే -
న ; సర్వత్రేతి ।
శ్రుతిషు స్మృతిషు చేత్యర్థః ।
కిఞ్చ - సమ్బన్ధస్య ఆకాఙ్క్షాసంనిధియోగ్యతాధీనత్వాత్ ఆకాఙ్క్షావశాత్ అస్మదభిమతసమ్బన్ధసిద్ధిరిత్యాహ -
ఆసనేతి ।
భవదిష్టస్తు సమ్బన్ధో న సిధ్యతి, ఆకాఙ్క్షాభావాత్ , ఇత్యాహ -
తదనపేక్షత్వాచ్చేతి ।
సంన్యాసశబ్దస్య నిక్షేపార్థత్వాత్ తస్య చ అఘికరణసాపేక్షత్వాత్ అస్మదిష్టసమ్బన్ధసిద్ధిరిత్యాశఙ్క్యాహ -
సమ్పూర్వస్త్వితి ।
అన్యథా ఉపసర్గవైయర్థ్యాత్ ఇత్యర్థః ।
మనసా వివేకవిజ్ఞానేన సర్వకర్మాణి పరిత్యజ్య ఆస్తే దేహే విద్వాన్ ఇత్యస్యైవ సమ్బన్ధస్య సాధుత్వం మత్వోపసంహరతి -
తస్మాదితి ।
సర్వవ్యాపారోపరమాత్మనః సంన్యాసస్య అవిక్రియాత్మజ్ఞానావిరోధిత్వాత్ ప్రయోజకజ్ఞానవతో వైధే సంన్యాసేఽధికారః, సమ్యగ్జ్ఞానవతస్తు అవైధే స్వాభావికే ఫలాత్మని ఇతి విభాగమభ్యుపేత్య ఉక్తేఽర్థే వాక్యశేషానుగుణ్యం దర్శయతి -
ఇతి తత్ర తత్రేతి
॥ ౨౧ ॥