ತರ್ಹಿ ವೇದಾರ್ಥತಯಾ ಕಾಮಾತ್ಮತಾ ಪ್ರಶಸ್ತೇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ನಿಸ್ತ್ರೈಗುಣ್ಯ ಇತಿ ।

ಭವೇತಿ ಪದಂ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಾದಿವಿಶೇಷಣೇಷ್ವಪಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಂ ಸಂಬಧ್ಯತೇ ।

ತ್ರಯಾಣಾಂ - ಸತ್ತ್ವಾದೀನಾಂ, ಗುಣಾನಾಂ - ಪುಣ್ಯಪಾಪವ್ಯಾಮಿಶ್ರಕರ್ಮತತ್ಫಲಸಂಬಂಧಲಕ್ಷಣಃ ಸಮಾಹಾರಃ - ತ್ರೈಗುಣ್ಯಮ್ , ಇತ್ಯಂಗೀಕೃತ್ಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -

ಸಂಸಾರ ಇತಿ ।

ವೇದಶಬ್ದೇನಾತ್ರ ಕರ್ಮಕಾಂಡಮೇವ ಗೃಹ್ಯತೇ । ತದಭ್ಯಾಸವತಾಂ ತದರ್ಥಾನುಷ್ಠಾನದ್ವಾರಾ ಸಂಸಾರಾಧ್ರೌವ್ಯಾನ್ನ ವಿವೇಕಾವಸರೋಽಸ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।

ತರ್ಹಿ ಸಂಸಾರಪರಿವರ್ಜನಾರ್ಥಂ ವಿವೇಕಸಿದ್ಧಯೇ ಕಿಂ ಕರ್ತವ್ಯಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ತ್ವಂ ತ್ವಿತಿ ।

ಕಥಂ ನಿಸ್ತ್ರೈಗುಣ್ಯೋ ಭವೇತಿ ಗುಣತ್ರಯರಾಹಿತ್ಯಂ ವಿಧೀಯತೇ ? ನಿತ್ಯಸತ್ತ್ವಸ್ಥೋ ಭವೇತಿ ವಾಕ್ಯಶೇಷವಿರೋಧಾತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ನಿಷ್ಕಾಮ ಇತಿ ।

ಸಪ್ರತಿಪಕ್ಷತ್ವಂ - ಪರಸ್ಪರವಿರೋಧಿತ್ವಮ್ । ಪದಾರ್ಥೌ - ಶೀತೋಷ್ಣಾದಿಲಕ್ಷಣೌ । ನಿಷ್ಕಾಮತ್ವೇ ದ್ವಂದ್ವಾನ್ನಿರ್ಗತತ್ವಂ - ಶೀತೋಷ್ಣಾದಿಸಹಿಷ್ಣುತ್ವಂ ಹೇತುಮುಕ್ತ್ವಾ, ತತ್ರಾಪಿ ಹೇತ್ವಪೇಕ್ಷಾಯಾಂ ಸದಾ ಸತ್ತ್ವಗುಣಾಶ್ರಿತತ್ವಂ ಹೇತುಮಾಹ -

ನಿತ್ಯೇತಿ ।

ಯೋಗಕ್ಷೇಮವ್ಯಾಪೃತಚೇತಸೋ ರಜಸ್ತಮೋಭ್ಯಾಮಸಂಸ್ಪೃಷ್ಟೇ ಸತ್ತ್ವಮಾತ್ರೇ ಸಮಾಶ್ರಿತತ್ವಮಶಕ್ಯಮ್ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ತಥೇತಿ ।

ಯೋಗಕ್ಷೇಮಯೋರ್ಜೀವನಹೇತುತಯಾ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧನತ್ವಾತ್ ನಿರ್ಯೋಗಕ್ಷೇಮೋ ಭವೇತಿ ಕುತೋ ವಿಧಿಃ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಯೋಗೇತಿ ।

ಯೋಗಕ್ಷೇಮಪ್ರಧಾನತ್ವಂ ಸರ್ವಸ್ಯ ಸ್ವಾರಸಿಕಮಿತಿ ತತೋ ನಿರ್ಗಮನಮಶಕ್ಯಮ್ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಆತ್ಮವಾನಿತಿ ।

ಅಪ್ರಮಾದಃ - ಮನಸೋ ವಿಷಯಪಾರವಶ್ಯಶೂನ್ಯತ್ವಮ್ । ಅಥ ಯಥೋಕ್ತೋಪದೇಶಸ್ಯ ಮುಮುಕ್ಷುವಿಷಯತ್ವಾತ್ ಅರ್ಜುನಸ್ಯ ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವಮಿಹ ವಿವಕ್ಷಿತಮಿತಿ, ನೇತ್ಯಾಹ -

ಏಷ ಇತಿ

॥ ೪೫ ॥