ಮನೀಷಿಣೋ ಹಿ ಜ್ಞಾನಾತಿಶಯವಂತೋ ಬುದ್ಧಿಯುಕ್ತಾಃ ಸಂತಃ ಸ್ವಧರ್ಮಾಖ್ಯಂ ಕರ್ಮಾನುತಿಷ್ಠಂತಃ, ತತೋ ಜಾತಂ ಫಲಂ ದೇಹಪ್ರಭೇದಂ ಹಿತ್ವಾ ಜನ್ಮಲಕ್ಷಣಾದ್ಬಂಧಾತ್ ವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಾಃ ವೈಷ್ಣವಂ ಪದಂ ಸರ್ವಸಂಸಾರಸಂಸ್ಪರ್ಶಶೂನ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ನುವಂತೀತಿ ಶ್ಲೋಕೋಕ್ತಮರ್ಥಂ ಶ್ಲೋಕಯೋಜನಯಾ ದರ್ಶಯತಿ -
ಕರ್ಮಜಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಇಷ್ಟೋ ದೇಹೋ ದೇವಾದಿಲಕ್ಷಣಃ, ಅನಿಷ್ಟೋ ದೇಹಃ ತಿರ್ಯಗಾದಿಲಕ್ಷಣಃ । ತತ್ಪ್ರಾಪ್ತಿರೇವ ಕರ್ಮಣೋ ಜಾತಂ ಫಲಮ್ । ತತ್ ಯಥೋಕ್ತಬುದ್ಧಿಯುಕ್ತಾ ಜ್ಞಾನಿನೋ ಭೂತ್ವಾ ತದ್ಬಲಾದೇವ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಬಂಧವಿನಿರ್ಮೋಕಪೂರ್ವಕಂ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಾಃ ಸಂತೋ ವಿದೇಹಕೈವಲ್ಯಭಾಜೋ ಭವಂತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಬುದ್ಧಿಯೋಗಾದಿತ್ಯಾದೌ ಬುದ್ಧಿಶಬ್ದಸ್ಯ ಸಮತ್ವಬುದ್ಧಿರರ್ಥೋ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಃ, ಸಂಪ್ರತಿ ಪರಂಪರಾಂ ಪರಿಹೃತ್ಯ ಸುಕೃತದುಷ್ಕೃತಪ್ರಹಾಣಹೇತುತ್ವಸ್ಯ ಸಮತ್ವಬುದ್ಧಾವಸಿದ್ಧೇಃ, ಬುದ್ಧಿಶಬ್ದಸ್ಯ ಯೋಗ್ಯಮರ್ಥಾಂತರಂ ಕಥಯತಿ -
ಅಥವೇತಿ ।
ಅನವಚ್ಛಿನ್ನವಸ್ತುಗೋಚರತ್ವೇನ ಅನವಚ್ಛಿನ್ನತ್ವಂ ತಸ್ಯಾಃ ಸೂಚಯನ್ ಬುದ್ಧ್ಯಂತರಾದ್ವಿಶೇಷಂ ದರ್ಶಯತಿ -
ಸರ್ವತ ಇತಿ ।
ಅಸಾಧಾರಣಂ ನಿಮಿತ್ತಂತಸ್ಯಾ ನಿರ್ದಿಶತಿ - ಕರ್ಮೇತಿ ।
ಯಥೋಕ್ತಬುದ್ಧೇರ್ಬುದ್ಧಿಶಬ್ದಾರ್ಥತ್ವೇ ಹೇತುಮಾಹ -
ಸಾಕ್ಷಾದಿತಿ ।
ಜನ್ಮಬಂಧವಿನಿರ್ಮೋಕಾದಿಃ ಆದಿಶಬ್ದಾರ್ಥಃ । ಯಸ್ಮಿನ್ ಕರ್ಮಣಿ ಕ್ರಿಯಮಾಣೇ ಪರಮಾರ್ಥದರ್ಶನಲಕ್ಷಣಾ ಬುದ್ಧಿರುದ್ದೇಶ್ಯತಯಾ ಯುಜ್ಯತೇ, ತಸ್ಮಾತ್ ಕರ್ಮಣಃ, ಸಕಾಶಾದಿತರತ್ ಕರ್ಮ ತಥಾವಿಧೋದ್ದೇಶ್ಯಭೂತಬುದ್ಧಿಸಂಬಂಧವಿಧುರಮತಿಶಯೇನ ನಿಷ್ಕೃಷ್ಯತೇ । ತತಶ್ಚ ಪರಮಾರ್ಥಬುದ್ಧಿಮುದ್ದೇಶ್ಯತ್ವೇನಾಶ್ರಿತ್ಯ ಕರ್ಮ ಅನುಷ್ಠಾತವ್ಯಮ್ , ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಫಲಾಂತರಮುದ್ದಿಶ್ಯ ತದನುಷ್ಠಾನೇ ಕಾರ್ಪಣ್ಯಪ್ರಸಂಗಾತ್ । ಕಿಂಚ - ಪರಮಾರ್ಥಬುದ್ಧಿಮುದ್ದೇಶ್ಯಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಕರ್ಮ ಅನುತಿಷ್ಠನ್ ಅಂತಃಕರಣಶುದ್ಧಿದ್ವಾರಾ ಪರಮಾರ್ಥದರ್ಶನಸಿದ್ಧೌ, ಜೀವತ್ಯೇವ ದೇಹೇ ಸುಕೃತಾದಿ ಹಿತ್ವಾ ಮೋಕ್ಷಮಧಿಗಚ್ಛತಿ । ತಥಾಚ - ಪರಮಾರ್ಥದರ್ಶನಲಕ್ಷಣಯೋಗಾರ್ಥಂ ಮನೋ ಧಾರಯಿತವ್ಯಮ್ । ಯೋಗಶಬ್ದಿತಂ ಹಿ ಪರಮಾರ್ಥದರ್ಶನಮುದ್ದೇಶ್ಯತಯಾ ಕರ್ಮಸ್ವನುತಿಷ್ಠತೋ ನೈಪುಣ್ಯಮಿಷ್ಯತೇ - ಯದಿ ಚ ಪರಮಾರ್ಥದರ್ಶನಮುದ್ದಿಶ್ಯ ತದ್ಯುತಾಃ ಸಂತಃ ಸಮಾರಭೇರನ್ ಕರ್ಮಾಣಿ, ತದಾ ತದನುಷ್ಠಾನಜನಿತಬುದ್ಧಿಶುದ್ಧ್ಯಾ ಜ್ಞಾನಿನೋ ಭೂತ್ವಾ ಕರ್ಮಜಂ ಫಲಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ, ನಿರ್ಮುಕ್ತಬಂಧನಾಃ ಮುಕ್ತಿಭಾಜೋ ಭವಂತಿ - ಇತ್ಯೇವಮಸ್ಮಿನ್ ಪಕ್ಷೇ ಶ್ಲೋಕತ್ರಯಾಕ್ಷರಾಣಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತವ್ಯಾನಿ ॥ ೫೧ ॥