శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
యో హ్యాదిత ఎవ సంన్యస్య కర్మాణి జ్ఞానయోగనిష్ఠాయాం ప్రవృత్తః, యశ్చ కర్మయోగేన, తయోఃప్రజహాతిఇత్యారభ్య అధ్యాయపరిసమాప్తేః స్థితప్రజ్ఞలక్షణం సాధనం చోపదిశ్యతేసర్వత్రైవ హి అధ్యాత్మశాస్త్రే కృతార్థలక్షణాని యాని తాన్యేవ సాధనాని ఉపదిశ్యన్తే, యత్నసాధ్యత్వాత్యాని యత్నసాధ్యాని సాధనాని లక్షణాని భవన్తి తాని శ్రీభగవానువాచ
యో హ్యాదిత ఎవ సంన్యస్య కర్మాణి జ్ఞానయోగనిష్ఠాయాం ప్రవృత్తః, యశ్చ కర్మయోగేన, తయోఃప్రజహాతిఇత్యారభ్య అధ్యాయపరిసమాప్తేః స్థితప్రజ్ఞలక్షణం సాధనం చోపదిశ్యతేసర్వత్రైవ హి అధ్యాత్మశాస్త్రే కృతార్థలక్షణాని యాని తాన్యేవ సాధనాని ఉపదిశ్యన్తే, యత్నసాధ్యత్వాత్యాని యత్నసాధ్యాని సాధనాని లక్షణాని భవన్తి తాని శ్రీభగవానువాచ

ప్రతివచనమవతారయితుం పాతనికాం కరోతి -

యో హీతి ।

హిశబ్దేన కర్మసంన్యాసకారణీభూతవిరాగతాసమ్పత్తిః సూచ్యతే । ఆదితః - బ్రహ్మచర్యావస్థాయామితి యావత్ । జ్ఞానమేవ యోగో బ్రహ్మాత్మభావప్రాపకత్వాత్ , తస్మిన్ నిష్ఠా - పరిసమాప్తిః, తస్యామిత్యర్థః । కర్మైవ యోగస్తేన, కర్మాణ్యసంన్యస్య తన్నిష్ఠాయామేవ ప్రవృత్త ఇతి శేషః ।

నను - తత్ కథమేకేన వాక్యేన అర్థద్వయముపదిశ్యతే ? ద్వైయర్థ్యే వాక్యభేదాత్ । నచ లక్షణమేవ సాధనమ్ , కృతార్థలక్షణస్య తత్స్వరూపత్వేన ఫలత్వే సాధనత్వానుపపత్తేః, ఇతి తత్రాహ-

సర్వత్రైవేతి ।

యద్యపి కృతార్థస్య - జ్ఞానినో లక్షణం తద్రూపేణ ఫలత్వాన్న  సాధనత్వమధిగచ్ఛతి, తథాపి జిజ్ఞాసోస్తదేవ ప్రయత్నసాధ్యతయా సాధనం సమ్పద్యతే । లక్షణం చాత్ర జ్ఞానసామర్థ్యలబ్ధమనూద్యతే । న విధీయతే, విదుషో విధినిషేధాగోచరత్వాత్ । తేన జిజ్ఞాసోః సాధనానుష్ఠానాయ లక్షణానువాదాత్ ఎకస్మిన్నేవ సాధనానుష్ఠానే తాత్పర్యమిత్యర్థః ।

ఉక్తేఽర్థే భగవద్వాక్యముత్థాపయతి -

యానీతి ।

లక్షణాని చ జ్ఞానసామర్థ్యలభ్యాని, అయత్నసాధ్యానీతి శేషః ।