ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ನಾಸ್ತಿ ಬುದ್ಧಿರಯುಕ್ತಸ್ಯ ಚಾಯುಕ್ತಸ್ಯ ಭಾವನಾ
ಚಾಭಾವಯತಃ ಶಾಂತಿರಶಾಂತಸ್ಯ ಕುತಃ ಸುಖಮ್ ॥ ೬೬ ॥
ನಾಸ್ತಿ ವಿದ್ಯತೇ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ, ಬುದ್ಧಿಃ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪವಿಷಯಾ ಅಯುಕ್ತಸ್ಯ ಅಸಮಾಹಿತಾಂತಃಕರಣಸ್ಯ ಅಸ್ತಿ ಅಯುಕ್ತಸ್ಯ ಭಾವನಾ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಾಭಿನಿವೇಶಃತಥಾ ಅಸ್ತಿ ಅಭಾವಯತಃ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಾಭಿನಿವೇಶಮಕುರ್ವತಃ ಶಾಂತಿಃ ಉಪಶಮಃಅಶಾಂತಸ್ಯ ಕುತಃ ಸುಖಮ್ ? ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಹಿ ವಿಷಯಸೇವಾತೃಷ್ಣಾತಃ ನಿವೃತ್ತಿರ್ಯಾ ತತ್ಸುಖಮ್ , ವಿಷಯವಿಷಯಾ ತೃಷ್ಣಾದುಃಖಮೇವ ಹಿ ಸಾ ತೃಷ್ಣಾಯಾಂ ಸತ್ಯಾಂ ಸುಖಸ್ಯ ಗಂಧಮಾತ್ರಮಪ್ಯುಪಪದ್ಯತೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೬೬ ॥
ನಾಸ್ತಿ ಬುದ್ಧಿರಯುಕ್ತಸ್ಯ ಚಾಯುಕ್ತಸ್ಯ ಭಾವನಾ
ಚಾಭಾವಯತಃ ಶಾಂತಿರಶಾಂತಸ್ಯ ಕುತಃ ಸುಖಮ್ ॥ ೬೬ ॥
ನಾಸ್ತಿ ವಿದ್ಯತೇ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ, ಬುದ್ಧಿಃ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪವಿಷಯಾ ಅಯುಕ್ತಸ್ಯ ಅಸಮಾಹಿತಾಂತಃಕರಣಸ್ಯ ಅಸ್ತಿ ಅಯುಕ್ತಸ್ಯ ಭಾವನಾ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಾಭಿನಿವೇಶಃತಥಾ ಅಸ್ತಿ ಅಭಾವಯತಃ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಾಭಿನಿವೇಶಮಕುರ್ವತಃ ಶಾಂತಿಃ ಉಪಶಮಃಅಶಾಂತಸ್ಯ ಕುತಃ ಸುಖಮ್ ? ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಹಿ ವಿಷಯಸೇವಾತೃಷ್ಣಾತಃ ನಿವೃತ್ತಿರ್ಯಾ ತತ್ಸುಖಮ್ , ವಿಷಯವಿಷಯಾ ತೃಷ್ಣಾದುಃಖಮೇವ ಹಿ ಸಾ ತೃಷ್ಣಾಯಾಂ ಸತ್ಯಾಂ ಸುಖಸ್ಯ ಗಂಧಮಾತ್ರಮಪ್ಯುಪಪದ್ಯತೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೬೬ ॥

ಅಸಮಾಹಿತಸ್ಯಾಪಿ ಬುದ್ಧಿಮಾತ್ರಮುತ್ಪದ್ಯಮಾನಂ ಪ್ರತಿಭಾತಿ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ -

ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪೇತಿ ।

ನಹಿ ವಿಕ್ಷಿಪ್ತಚಿತ್ತಸ್ಯ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪವಿಷಯಾ ಬುದ್ಧಿರುದೇತುಮರ್ಹತಿ, ಇತ್ಯತ್ರ ಹೇತುಮಾಹ -

ನಚೇತಿ ।

ಆತ್ಮಜ್ಞಾನೇ ಶಬ್ದಾದಾಪಾತತೋ ಜಾತೇ, ಸ್ಮೃತಿಸಂತಾನಕರಣಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಾರ್ಥಮಭಿನಿವೇಶೋ ಭಾವನೇತಿಚೋಚ್ಯತೇ । ನ ಚಾಸೌ ವಿಕ್ಷಿಪ್ತಬುದ್ಧೇಃ ಸಿಧ್ಯತಿ, ಇತಿ ಹೇತ್ವರ್ಥಂ ವಿವಕ್ಷಿತ್ವಾಹ -

ಆತ್ಮಜ್ಞಾನೇತಿ ।

ಭಾವನಾದ್ವಾರಾ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಾಭಾವೇಽಪಿ ಕಾ ಕ್ಷತಿಃ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ತಥೇತಿ ।

ಅಸಮಾಹಿತಸ್ಯ ಭಾವನಾಭಾವವದಿತಿ ಯಾವತ್ ।

ಆತ್ಮನಿ ಆಪಾತತೋ ಜ್ಞಾತೇ ಶ್ರವಣಾದ್ಯಾವೃತ್ತಿರೂಪಾಂ ಸ್ಮೃತಿಮ್ ಅನಾತನ್ವಾನಸ್ಯ ಅಪರೋಕ್ಷಬುದ್ಧ್ಯಭಾವೇ, ನ ಅನರ್ಥನಿವೃತ್ತಿಃ ಸಿಧ್ಯತೀತ್ಯಾಹ -

ಉಪಶಮ ಇತಿ ।

ಅನಿವೃತ್ತಾನರ್ಥಸ್ಯ ಪರಮಾನಂದಸಾಗರಾದ್ವಿಭಕ್ತಸ್ಯ ಸಂಸಾರವಾರಿಧೌ ನಿಮಗ್ನಸ್ಯ ಸುಖಾವಿರ್ಭಾವೋ ನ ಸಂಭವತೀತ್ಯಾಹ -

ಅಶಾಂತಸ್ಯೇತಿ ।

ತಸ್ಯಾಪಿ ವಿಷಯಸೇವಾತೋ ವೈಷಯಿಕಂ ಸುಖಂ ಸಂಭವತಿ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಹೀತಿ ।

ತೃಷ್ಣಾಕ್ಷಯಸ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರಪ್ರಸಿದ್ಧಮಾನುಭವಿಕಂ ಚ ಸುಖತ್ವಮಿತಿ ವಕ್ತುಂ ಹಿಶಬ್ದಃ ।

ವಿಷಯಸೇವಾತೃಷ್ಣಯಾಪಿ ವಿಷಯೋಪಭೋಗದ್ವಾರಾ ಸುಖಮುಪಲಬ್ಧಮ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ದುಃಖಮೇವೇತಿ ।

ತತ್ರಾಪಿ ಹಿಶಬ್ದಃ ಅನುಭವದ್ಯೋತೀ ।

ತದೇವ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ -

ನೇತ್ಯಾದಿನಾ

॥ ೬೬ ॥