ಪ್ರಾಥಮಿಕೇನ ಸಂಬಂಧಗ್ರಂಥೇನ ಸಮಸ್ತಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಸಂಗ್ರಾಹಕೇಣ ತದ್ವಿವರಣಾತ್ಮನೋಽಸ್ಯ ಸಂದರ್ಭಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ಪೌನರುಕ್ತ್ಯಾಮಿತಿ ಮತ್ವಾ, ಪ್ರತಿಪದಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತುಂ ಪ್ರಶ್ನೈಕದೇಶಂ ಸಮುತ್ಥಾಪಯತಿ -

ಜ್ಯಾಯಸೀ ಚೇದಿತಿ ।

ವೇದಾಶ್ಚೇತ್ ಪ್ರಮಾಣಮಿತಿವತ್ ಚೇದಿತ್ಯಸ್ಯ ನಿಶ್ಚಯಾರ್ಥತ್ವಂ ವ್ಯಾವರ್ತಯತಿ -

ಯದೀತಿ ।

ಬುದ್ಧಿಶಬ್ದಸ್ಯಾಂತಃಕರಣವಿಷಯತ್ವಂ ವ್ಯವಚ್ಛಿನತ್ತಿ -

ಜ್ಞಾನಮಿತಿ ।

ಪೂರ್ವಾರ್ಧಸ್ಯಾಕ್ಷರಯೋಜನಾಂ ಕೃತ್ವಾ ಸಮುಚ್ಚಯಾಭಾವೇ ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ -

ಯದೀತಿ ।

ಇಷ್ಟೇ,ಭಗವತೇತಿ ಶೇಷಃ । ಏಕಂ ಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ಮ ಚ ಸಮುಚ್ಚಿತಮಿತಿ ಯಾವತ್ । ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಣೋರಭೀಷ್ಟೇ ಸಮುಚ್ಚಯೇ ಸಮುಚ್ಚಿತಸ್ಯ ಶ್ರೇಯಃಸಾಧನಸ್ಯೈಕತ್ವಾತ್ ಕರ್ಮಣಃ ಸಕಾಶಾದ್ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಪೃಥಕ್ಕರಣಮಯುಕ್ತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಏಕಮಪಿ ಸಾಧನಂ ಫಲತೋಽತಿರಿಕ್ತಂ ಕಿಂ ನ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ನಹೀತಿ ।

ನಚ ಕೇವಲಾತ್ ಕರ್ಮಣೋ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಕೇವಲಸ್ಯ ಫಲತೋಽತಿರಿಕ್ತತ್ವಂ ವಿವಕ್ಷಿತ್ವಾ ಪೃಥಕ್ಕರಣಂ, ಸಮುಚ್ಚಯಪಕ್ಷೇ ಪ್ರತ್ಯೇಕಂ ಶ್ರೇಯಃ ಸಾಧನತ್ವಾನಭ್ಯುಪಗಮಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।

ಪೂರ್ವಾರ್ಧಸ್ಯೇವೋತ್ತರಾರ್ಧಸ್ಯಾಪಿ ಸಮುಚ್ಚಯಪಕ್ಷೇ ತುಲ್ಯಾನುಪಪತ್ತಿರಿತ್ಯಾಹ -

ತಥೇತಿ ।

‘ದೂರೇಣ ಹ್ಯವರಂ ಕರ್ಮ ‘ (ಭ. ಗೀ. ೨-೩೦) ಇತ್ಯತ್ರ ಕರ್ಮಣಃ ಸಕಾಶಾದ್ ಬುದ್ಧಿಃ ಶ್ರೇಯಸ್ಕರೀ ಭಗವತೋಕ್ತಾ । ಕರ್ಮ ಚ ಬುದ್ಧೇಃ ಸಕಾಶಾದಶ್ರೇಯಸ್ಕರಮುಕ್ತಮ್ । ತಥಾಽಪಿ ತದೇವ ಕರ್ಮ ‘ಕರ್ಮಣ್ಯೇವಾಧಿಕಾರಸ್ತೇ ಮಾ ಫಲೇಷು’ (ಭ. ಗೀ. ೨-೪೭) ಇತಿ ಸ್ನಿಗ್ಧಂ ಭಕ್ತಂ ಚ ಮಾಂ ಪ್ರತಿ ಕುರ್ವಿತಿ ಭಗವಾನ್ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ, ತತ್ರ ಕಾರಣಾನುಪಲಂಭಾದಯುಕ್ತಮ್ , ಅತಿಕ್ರೂರೇ ಕರ್ಮಣಿ ಭಗವತೋ ಮನ್ನಿಯೋಜನಮಿತಿ ಯದರ್ಜುನೋ ಬ್ರವೀತಿ, ತಚ್ಚ ಸಮುಚ್ಚಯಪಕ್ಷೇಽನುಪಪನ್ನಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಯತ್ತು ವೃತ್ತಿಕಾರೈುರುಕ್ತಂ ‘ಶ್ರೌತೇನ ಸ್ಮಾರ್ತೇನ ಚ ಕರ್ಮಣಾ ಸಮುಚ್ಚಯೋ ಗೃಹಸ್ಥಾನಾಂ ಶ್ರೇಯಃಸಾಧನಮ್ , ಇತರೇಷಾಂ ಸ್ಮಾರ್ತೇನೈವೇತಿ ಭಗವತೋಕ್ತಮರ್ಜುನೇನ ಚ ನಿರ್ಧಾರಿತಮ್’ ಇತಿ, ತದೇತದನುವದತಿ –

ಅಥೇತಿ ।

ತತ್ರಾಪಿ ’ತತ್ಕಿಮ್’ಇತ್ಯಾದ್ಯುಪಾಲಂಭವಚನಮನುಪಪನ್ನಂ, ಕರ್ಮಮಾತ್ರಸಮುಚ್ಚಯವಾದಿನೋ ಭಗವತೋ ನಿಯೋಜನಾಭಾವಾದಿತಿ ದೂಷಯತಿ –

ತತ್ಕಿಮಿತಿ

॥೧॥