ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
ந கர்மணாமநாரம்பா⁴ந்நைஷ்கர்ம்யம் புருஷோ(அ)ஶ்நுதே ।
ந ச ஸம்ந்யஸநாதே³வ ஸித்³தி⁴ம் ஸமதி⁴க³ச்ச²தி ॥ 4 ॥
ந கர்மணாம் க்ரியாணாம் யஜ்ஞாதீ³நாம் இஹ ஜந்மநி ஜந்மாந்தரே வா அநுஷ்டி²தாநாம் உபாத்தது³ரிதக்ஷயஹேதுத்வேந ஸத்த்வஶுத்³தி⁴காரணாநாம் தத்காரணத்வேந ச ஜ்ஞாநோத்பத்தித்³வாரேண ஜ்ஞாநநிஷ்டா²ஹேதூநாம் , ‘ஜ்ஞாநமுத்பத்³யதே பும்ஸாம் க்ஷயாத்பாபஸ்ய கர்மண: । யதா²த³ர்ஶதலப்ரக்²யே பஶ்யத்யாத்மாநமாத்மநி’ (மோ. த⁴. 204 । 8) இத்யாதி³ஸ்மரணாத் , அநாரம்பா⁴த் அநநுஷ்டா²நாத் நைஷ்கர்ம்யம் நிஷ்கர்மபா⁴வம் கர்மஶூந்யதாம் ஜ்ஞாநயோகே³ந நிஷ்டா²ம் நிஷ்க்ரியாத்மஸ்வரூபேணைவ அவஸ்தா²நமிதி யாவத் । புருஷ: ந அஶ்நுதே ந ப்ராப்நோதீத்யர்த²: ॥
ந கர்மணாமநாரம்பா⁴ந்நைஷ்கர்ம்யம் புருஷோ(அ)ஶ்நுதே ।
ந ச ஸம்ந்யஸநாதே³வ ஸித்³தி⁴ம் ஸமதி⁴க³ச்ச²தி ॥ 4 ॥
ந கர்மணாம் க்ரியாணாம் யஜ்ஞாதீ³நாம் இஹ ஜந்மநி ஜந்மாந்தரே வா அநுஷ்டி²தாநாம் உபாத்தது³ரிதக்ஷயஹேதுத்வேந ஸத்த்வஶுத்³தி⁴காரணாநாம் தத்காரணத்வேந ச ஜ்ஞாநோத்பத்தித்³வாரேண ஜ்ஞாநநிஷ்டா²ஹேதூநாம் , ‘ஜ்ஞாநமுத்பத்³யதே பும்ஸாம் க்ஷயாத்பாபஸ்ய கர்மண: । யதா²த³ர்ஶதலப்ரக்²யே பஶ்யத்யாத்மாநமாத்மநி’ (மோ. த⁴. 204 । 8) இத்யாதி³ஸ்மரணாத் , அநாரம்பா⁴த் அநநுஷ்டா²நாத் நைஷ்கர்ம்யம் நிஷ்கர்மபா⁴வம் கர்மஶூந்யதாம் ஜ்ஞாநயோகே³ந நிஷ்டா²ம் நிஷ்க்ரியாத்மஸ்வரூபேணைவ அவஸ்தா²நமிதி யாவத் । புருஷ: ந அஶ்நுதே ந ப்ராப்நோதீத்யர்த²: ॥

‘யஸ்ய வா ஏதத் கர்ம’ (கௌ. உ. 4. 17) இதி ஶ்ருதாவிவ கர்மஶப்³த³ஸ்ய க்ரியமாணவஸ்துவிஷயத்வமாஶங்க்ய வ்யாசஷ்டே -

க்ரியாணாமிதி ।

தாஶ்சநித்யநைமித்திகத்வேந விப⁴ஜதே -

யஜ்ஞாதீ³நாமிதி ।

அஸ்மிந்நேவ ஜந்மநி அநுஷ்டி²தாநாம் கர்மணாம் பு³த்³தி⁴ஶுத்³தி⁴த்³வாரா ஜ்ஞாநகாரணத்வே, ப்³ரஹ்மசாரிணாம் குதோ ஜ்ஞாநோத்பத்திர்ஜந்மாந்தரக்ருதாநாம் கர்மணாம் வா ததா²த்வே, க்³ருஹஸ்தா²தீ³நாமைஹிகாநி கர்மாணி ந ஜ்ஞாநஹேதவ: ஸ்யுரித்யாஶங்க்ய அநியமம் த³ர்ஶயதி -

இஹேதி ।

நேமாநி ஸத்த்வஶுத்³தி⁴காரணாநி உபாத்தது³ரிதப்ரதிப³ந்தா⁴தி³த்யாஶங்க்யாஹ -

உபாத்தேதி ।

தர்ஹி தாவதைவ க்ருதார்தா²நாம் குதோ ஜ்ஞாநநிஷ்டா²ஹேதுத்வம், தத்ராஹ -

தத்காரணத்வேநேதி ।

கர்மணாம் சித்தஶுத்³தி⁴த்³வாரா ஜ்ஞாநஹேதுத்வே மாநமாஹ -

ஜ்ஞாநமிதி ।

அநாரம்ப⁴ஶப்³த³ஸ்யோபக்ரமவிபரீதவிஷயத்வம் வ்யாவர்தயதி-

அநநுஷ்டா²நாதி³தி ।

நிஷ்கர்மண: ஸம்ந்யாஸிந: கர்மஜ்ஞாநம் நைஷ்கர்ம்யமிதி வ்யாசஷ்டே -

நிஷ்கர்மேதி ।

கர்மாபா⁴வாவஸ்தா²ம் வ்யவச்சி²நத்தி -

ஜ்ஞாநயோகே³நேதி ।

தஸ்யா: ஸாத⁴நபக்ஷபாதித்வம் வ்யாவர்தயதி -

நிஷ்க்ரியேதி ।