ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಯಸ್ತ್ವಾತ್ಮರತಿರೇವ ಸ್ಯಾದಾತ್ಮತೃಪ್ತಶ್ಚ ಮಾನವಃ
ಆತ್ಮನ್ಯೇವ ಸಂತುಷ್ಟಸ್ತಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಂ ವಿದ್ಯತೇ ॥ ೧೭ ॥
ಯಸ್ತು ಸಾಂಖ್ಯಃ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಃ ಆತ್ಮರತಿಃ ಆತ್ಮನ್ಯೇವ ರತಿಃ ವಿಷಯೇಷು ಯಸ್ಯ ಸಃ ಆತ್ಮರತಿರೇವ ಸ್ಯಾತ್ ಭವೇತ್ ಆತ್ಮತೃಪ್ತಶ್ಚ ಆತ್ಮನೈವ ತೃಪ್ತಃ ಅನ್ನರಸಾದಿನಾ ಸಃ ಮಾನವಃ ಮನುಷ್ಯಃ ಸಂನ್ಯಾಸೀ ಆತ್ಮನ್ಯೇವ ಸಂತುಷ್ಟಃಸಂತೋಷೋ ಹಿ ಬಾಹ್ಯಾರ್ಥಲಾಭೇ ಸರ್ವಸ್ಯ ಭವತಿ, ತಮನಪೇಕ್ಷ್ಯ ಆತ್ಮನ್ಯೇವ ಸಂತುಷ್ಟಃ ಸರ್ವತೋ ವೀತತೃಷ್ಣ ಇತ್ಯೇತತ್ಯಃ ಈದೃಶಃ ಆತ್ಮವಿತ್ ತಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಂ ಕರಣೀಯಂ ವಿದ್ಯತೇ ನಾಸ್ತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೧೭ ॥
ಯಸ್ತ್ವಾತ್ಮರತಿರೇವ ಸ್ಯಾದಾತ್ಮತೃಪ್ತಶ್ಚ ಮಾನವಃ
ಆತ್ಮನ್ಯೇವ ಸಂತುಷ್ಟಸ್ತಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಂ ವಿದ್ಯತೇ ॥ ೧೭ ॥
ಯಸ್ತು ಸಾಂಖ್ಯಃ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಃ ಆತ್ಮರತಿಃ ಆತ್ಮನ್ಯೇವ ರತಿಃ ವಿಷಯೇಷು ಯಸ್ಯ ಸಃ ಆತ್ಮರತಿರೇವ ಸ್ಯಾತ್ ಭವೇತ್ ಆತ್ಮತೃಪ್ತಶ್ಚ ಆತ್ಮನೈವ ತೃಪ್ತಃ ಅನ್ನರಸಾದಿನಾ ಸಃ ಮಾನವಃ ಮನುಷ್ಯಃ ಸಂನ್ಯಾಸೀ ಆತ್ಮನ್ಯೇವ ಸಂತುಷ್ಟಃಸಂತೋಷೋ ಹಿ ಬಾಹ್ಯಾರ್ಥಲಾಭೇ ಸರ್ವಸ್ಯ ಭವತಿ, ತಮನಪೇಕ್ಷ್ಯ ಆತ್ಮನ್ಯೇವ ಸಂತುಷ್ಟಃ ಸರ್ವತೋ ವೀತತೃಷ್ಣ ಇತ್ಯೇತತ್ಯಃ ಈದೃಶಃ ಆತ್ಮವಿತ್ ತಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಂ ಕರಣೀಯಂ ವಿದ್ಯತೇ ನಾಸ್ತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೧೭ ॥

ಆತ್ಮನಿಷ್ಠಸ್ಯ ವಿಷಯಸಂಗರಾಹಿತ್ಯಂ ದೃಷ್ಟಂ, ತದನಾತ್ಮಜ್ಞೇನ ಜಿಜ್ಞಾಸುನಾ ಕರ್ತವ್ಯಮಿತಿ ಮತ್ವಾಽಽಹ -

ಯಸ್ತು ಸಾಂಖ್ಯ ಇತಿ ।

ಕಿಂಚ, ಆತ್ಮಜ್ಞಸ್ಯ ಜ್ಞಾನೇನಾತ್ಮನೈವ ಪರಿತೃಪ್ತತ್ವಾತ್ ನಾನ್ನಪಾನಾದಿನಾ ಸಾಧ್ಯಾ ತೃ್ಪ್ತಿರಿಷ್ಟಾ । ತೇನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಾ ಸಂನ್ಯಾಸಿನಾಽಪಿ ನಾನ್ನರಸಾದೌ ಆಸಕ್ತಿರ್ಯುಕ್ತಾ ಕರ್ತುಮಿತ್ಯಾಹ -

ಆತ್ಮತೃಪ್ತ ಇತಿ ।

ಕಿಂಚಾತ್ಮವಿದಃ ಸರ್ವತೋ ವೈತೃಷ್ಣ್ಯಂ ದೃಷ್ಟಂ, ತದನಾತ್ಮವಿದಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಾ ಕರ್ತವ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ -

ಆತ್ಮನ್ಯೇವೇತಿ ।

ರತಿತೃಪ್ತಿಸಂತೋಷಾಣಾಂ ಮೋದಪ್ರಮೋದಾನಂದವತ್ ಅವಾಂತರಭೇದಃ । ಅಥವಾ ರತಿರ್ವಿಷಯಾಸಕ್ತಿಃ, ತೃಪ್ತಿರ್ವಿಷಯವಿಶೇಷಸಂಪರ್ಕಜಂ ಸುಖಂ, ಸಂತೋಷೋಽಭೀಷ್ಟವಿಷಯಮಾತ್ರಲಾಭಾಧೀನಂ ಸುಖಸಾಮಾನ್ಯಮಿತಿ ಭೇದಃ ।

ನನು ಆತ್ಮರತೇರಾತ್ಮತೃಪ್ತಸ್ಯಾತ್ಮನ್ಯೇವ ಸಂತುಷ್ಟಸ್ಯಾಪಿ ಕಿಂಚಿತ್ ಕರ್ತವ್ಯಂ ಮುಕ್ತಯೇ ಭವಿಷ್ಯತೀತಿ, ನೇತ್ಯಾಹ -

ಯ ಈದೃಶ ಇತಿ

॥ ೧೭ ॥