ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ —
ಇಮಂ ವಿವಸ್ವತೇ ಯೋಗಂ ಪ್ರೋಕ್ತವಾನಹಮವ್ಯಯಮ್
ವಿವಸ್ವಾನ್ಮನವೇ ಪ್ರಾಹ ಮನುರಿಕ್ಷ್ವಾಕವೇಽಬ್ರವೀತ್ ॥ ೧ ॥
ಇಮಮ್ ಅಧ್ಯಾಯದ್ವಯೇನೋಕ್ತಂ ಯೋಗಂ ವಿವಸ್ವತೇ ಆದಿತ್ಯಾಯ ಸರ್ಗಾದೌ ಪ್ರೋಕ್ತವಾನ್ ಅಹಂ ಜಗತ್ಪರಿಪಾಲಯಿತೄಣಾಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಣಾಂ ಬಲಾಧಾನಾಯ ತೇನ ಯೋಗಬಲೇನ ಯುಕ್ತಾಃ ಸಮರ್ಥಾ ಭವಂತಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಿರಕ್ಷಿತುಮ್ಬ್ರಹ್ಮಕ್ಷತ್ರೇ ಪರಿಪಾಲಿತೇ ಜಗತ್ ಪರಿಪಾಲಯಿತುಮಲಮ್ಅವ್ಯಯಮ್ ಅವ್ಯಯಫಲತ್ವಾತ್ ಹ್ಯಸ್ಯ ಯೋಗಸ್ಯ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನನಿಷ್ಠಾಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷಾಖ್ಯಂ ಫಲಂ ವ್ಯೇತಿ ವಿವಸ್ವಾನ್ ಮನವೇ ಪ್ರಾಹಮನುಃ ಇಕ್ಷ್ವಾಕವೇ ಸ್ವಪುತ್ರಾಯ ಆದಿರಾಜಾಯ ಅಬ್ರವೀತ್ ॥ ೧ ॥
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ —
ಇಮಂ ವಿವಸ್ವತೇ ಯೋಗಂ ಪ್ರೋಕ್ತವಾನಹಮವ್ಯಯಮ್
ವಿವಸ್ವಾನ್ಮನವೇ ಪ್ರಾಹ ಮನುರಿಕ್ಷ್ವಾಕವೇಽಬ್ರವೀತ್ ॥ ೧ ॥
ಇಮಮ್ ಅಧ್ಯಾಯದ್ವಯೇನೋಕ್ತಂ ಯೋಗಂ ವಿವಸ್ವತೇ ಆದಿತ್ಯಾಯ ಸರ್ಗಾದೌ ಪ್ರೋಕ್ತವಾನ್ ಅಹಂ ಜಗತ್ಪರಿಪಾಲಯಿತೄಣಾಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಣಾಂ ಬಲಾಧಾನಾಯ ತೇನ ಯೋಗಬಲೇನ ಯುಕ್ತಾಃ ಸಮರ್ಥಾ ಭವಂತಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಿರಕ್ಷಿತುಮ್ಬ್ರಹ್ಮಕ್ಷತ್ರೇ ಪರಿಪಾಲಿತೇ ಜಗತ್ ಪರಿಪಾಲಯಿತುಮಲಮ್ಅವ್ಯಯಮ್ ಅವ್ಯಯಫಲತ್ವಾತ್ ಹ್ಯಸ್ಯ ಯೋಗಸ್ಯ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನನಿಷ್ಠಾಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷಾಖ್ಯಂ ಫಲಂ ವ್ಯೇತಿ ವಿವಸ್ವಾನ್ ಮನವೇ ಪ್ರಾಹಮನುಃ ಇಕ್ಷ್ವಾಕವೇ ಸ್ವಪುತ್ರಾಯ ಆದಿರಾಜಾಯ ಅಬ್ರವೀತ್ ॥ ೧ ॥

ಗುರುಶಿಷ್ಯಪರಂಪರೋಪನ್ಯಾಸಮೇವಾನುಕ್ರಾಮತಿ -

ಇಮಮಿತಿ ।

ಇಮಮಿತ್ಯಸ್ಯ ಸನ್ನಿಹಿತಂ ವಿಷಯಂ ದರ್ಶಯತಿ -

ಅಧ್ಯಾಯೇತಿ ।

ಯೋಗಂ - ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಲಕ್ಷಣಂ, ಕರ್ಮಯೋಗೋಪಾಯಲಭ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಸ್ವಯಮ್‌ ಅಕೃತಾರ್ಥಾನಾಂ ಪ್ರಯೋಜನವ್ಯಗ್ರಾಣಾಂ ಪರಾರ್ಥಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಸಂಭವಾದ್‌ ಭಗವತಸ್ತಥಾವಿಧಪ್ರವೃತ್ತಿದರ್ಶನಾತ್ ಕೃತಾರ್ಥತಾ ಕಲ್ಪನೀಯೇತ್ಯಾಹ -

ವಿವಸ್ವತ ಇತಿ ।

ಅವ್ಯಯವೇದಮೂಲತ್ವಾದವ್ಯಯತ್ವಂ ಯೋಗಸ್ಯ ಗಮಯಿತವ್ಯಮ್ ।

ಕಿಮಿತಿ ಭಗವತಾ ಕೃತಾರ್ಥೇನಾಪಿ ಯೋಗಪ್ರವಚನಂ ಕೃತಮಿತಿ, ತದಾಹ -

ಜಗದಿತಿ ।

ಕಥಂ ಯಥೋಕ್ತೇನ ಯೋಗೇನ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಣಾಂ ಬಲಾಧಾನಂ ? ತದಾಹ -

ತೇನೇತಿ ।

ಯುಕ್ತಾಃ, ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ಇತಿ ಶೇಷಃ ।

ಬ್ರಹ್ಮಶಬ್ದೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ವಜಾತಿರುಚ್ಯತೇ । ಯದ್ಯಪಿ ಯೋಗಪ್ರವಚನೇನ ಕ್ಷತ್ರಂ ರಕ್ಷಿತಂ, ತೇನ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ವಂ, ತಥಾಽಪಿ ಕಥಂ ರಕ್ಷಣೀಯಂ ಜಗದಶೇಷಂ ರಕ್ಷಿತಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ।

ತಾಭ್ಯಾಂ ಹಿ ಕರ್ಮಫಲಭೂತಂ ಜಗದ್ ಅನುಷ್ಠಾನದ್ವಾರಾ ರಕ್ಷಿತುಂ ಶಕ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಯೋಗಸ್ಯಾವ್ಯಯತ್ವೇ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ -

ಅವ್ಯಯಫಲತ್ವಾದಿತಿ ।

ನನು ಕರ್ಮಫಲವತ್ ಉಕ್ತಯೋಗಫಲಸ್ಯಾಪಿ ಸಾಧ್ಯತ್ವೇನ ಕ್ಷಯಿಷ್ಣುತ್ವಮನುಮೀಯತೇ, ನೇತ್ಯಾಹ -

ನಹೀತಿ ।

ಅಪುನರಾವೃತ್ತಿಶ್ರುತಿಪ್ರತಿಹತಮನುಮಾನಂ ನ ಪ್ರಮಾಣೀಭವತೀತಿ ಭಾವಃ ।

ಭಗವತಾ ವಿವಸ್ವತೇ ಪ್ರೋಕ್ತೋ ಯೋಗಸ್ತತ್ರೈವ ಪರ್ಯವಸ್ಯತಿ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಸ ಚೇತಿ ।

ಸ್ವಪುತ್ರಾಯೇತ್ಯುಭಯತ್ರ ಸಂಬಧ್ಯತೇ । ಆದಿರಾಜಾಯೇತಿ ಇಕ್ಷ್ವಾಕೋಃ ಸೂರ್ಯವಂಶಪ್ರವರ್ತಕತ್ವೇನ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಮುಚ್ಯತೇ ॥ ೧ ॥