శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
యే యథా మాం ప్రపద్యన్తే తాంస్తథైవ భజామ్యహమ్
మమ వర్త్మానువర్తన్తే మనుష్యాః పార్థ సర్వశః ॥ ౧౧ ॥
యే యథా యేన ప్రకారేణ యేన ప్రయోజనేన యత్ఫలార్థితయా మాం ప్రపద్యన్తే తాన్ తథైవ తత్ఫలదానేన భజామి అనుగృహ్ణామి అహమ్ ఇత్యేతత్తేషాం మోక్షం ప్రతి అనర్థిత్వాత్ హి ఎకస్య ముముక్షుత్వం ఫలార్థిత్వం యుగపత్ సమ్భవతిఅతః యే ఫలార్థినః తాన్ ఫలప్రదానేన, యే యథోక్తకారిణస్తు అఫలార్థినః ముముక్షవశ్చ తాన్ జ్ఞానప్రదానేన, యే జ్ఞానినః సంన్యాసినః ముముక్షవశ్చ తాన్ మోక్షప్రదానేన, తథా ఆర్తాన్ ఆర్తిహరణేన ఇత్యేవం యథా ప్రపద్యన్తే యే తాన్ తథైవ భజామి ఇత్యర్థః పునః రాగద్వేషనిమిత్తం మోహనిమిత్తం వా కఞ్చిత్ భజామిసర్వథాపి సర్వావస్థస్య మమ ఈశ్వరస్య వర్త్మ మార్గమ్ అనువర్తన్తే మనుష్యాఃయత్ఫలార్థితయా యస్మిన్ కర్మణి అధికృతాః యే ప్రయతన్తే తే మనుష్యా అత్ర ఉచ్యన్తేహే పార్థ సర్వశః సర్వప్రకారైః ॥ ౧౧ ॥
యే యథా మాం ప్రపద్యన్తే తాంస్తథైవ భజామ్యహమ్
మమ వర్త్మానువర్తన్తే మనుష్యాః పార్థ సర్వశః ॥ ౧౧ ॥
యే యథా యేన ప్రకారేణ యేన ప్రయోజనేన యత్ఫలార్థితయా మాం ప్రపద్యన్తే తాన్ తథైవ తత్ఫలదానేన భజామి అనుగృహ్ణామి అహమ్ ఇత్యేతత్తేషాం మోక్షం ప్రతి అనర్థిత్వాత్ హి ఎకస్య ముముక్షుత్వం ఫలార్థిత్వం యుగపత్ సమ్భవతిఅతః యే ఫలార్థినః తాన్ ఫలప్రదానేన, యే యథోక్తకారిణస్తు అఫలార్థినః ముముక్షవశ్చ తాన్ జ్ఞానప్రదానేన, యే జ్ఞానినః సంన్యాసినః ముముక్షవశ్చ తాన్ మోక్షప్రదానేన, తథా ఆర్తాన్ ఆర్తిహరణేన ఇత్యేవం యథా ప్రపద్యన్తే యే తాన్ తథైవ భజామి ఇత్యర్థః పునః రాగద్వేషనిమిత్తం మోహనిమిత్తం వా కఞ్చిత్ భజామిసర్వథాపి సర్వావస్థస్య మమ ఈశ్వరస్య వర్త్మ మార్గమ్ అనువర్తన్తే మనుష్యాఃయత్ఫలార్థితయా యస్మిన్ కర్మణి అధికృతాః యే ప్రయతన్తే తే మనుష్యా అత్ర ఉచ్యన్తేహే పార్థ సర్వశః సర్వప్రకారైః ॥ ౧౧ ॥

ముముక్షూణామీశ్వరానుసారిత్వేఽపి ఫలాన్తరార్థినాం కుతస్తదనుసారిత్వమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య ‘ఫలమత ఉపపత్తే’ (బ్ర. సూ. ౩-౨-౩౮) ఇతి న్యాయేన తత్ఫలస్యేశ్వరాయత్తత్వాత్ తదనువర్తిత్వమావశ్యకమ్ , ఇత్యాహ -

మమేతి ।

భగవద్భజనభాగినాం సర్వేషామేవ కైవల్యమేకరూపం కిమితి నానుగృహ్యతే ? తత్రాహ -

తేషామితి ।

అభ్యుదయనిఃశ్రేయసార్థిత్వం ప్రార్థనావైచిత్ర్యాదేకస్యైవ కిం న స్యాద్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, పర్యాయేణ తదనుపపత్తిం సాధయతి -

నహీతి ।

 ముముక్షూణాం ఫలార్థినాం చ విభాగే స్థితే సతి  అనుగ్రహవిభాగం ఫలితమాహ -

అత ఇతి ।

ఫలప్రదానేనానుగృహ్ణామీతి సమ్బన్ధః ।

నిత్యనైమిత్తికకర్మానుష్ఠాయినామేవ ఫలార్థిత్వాభావే సతి, ముముక్షుత్వే కథం తేష్వనుగ్రహః స్యాత్ ? ఇతి తత్రాహ -

యే యథోక్తేతి ।

జ్ఞానప్రదానేన భజామీత్యుత్తరత్ర సమ్బన్ధః ।

సన్తి కేచిత్ త్యక్తసర్వకర్మాణో జ్ఞానినో మోక్షమేవాపేక్షమాణాః, తేష్వనుగ్రహప్రకారం ప్రకటయతి -

యే జ్ఞానిన ఇతి ।

కేచిదార్తాః సన్తో జ్ఞానాదిసాధనాన్తరరహితా భగవన్తమేవార్తిమపహర్తుమనువర్తన్తే, తేషు భగవతోఽనుగ్రహవిశేషం దర్శయతి-

తథేతి ।

పూర్వార్ధవ్యాఖ్యానముపసంహరతి -

ఇత్యేవమితి ।

భగవతోఽనుగ్రహే నిమిత్తాన్తరం నివారయతి -

న పునరితి ।

ఫలార్థిత్వే ముముక్షుత్వే చ జన్తూనాం భగవదనుసరణమావశ్యకమ్ ఇత్యుత్తరార్ధం విభజతే -

సర్వథాఽపీతి ।

సర్వావస్థత్వం - తేన తేనాత్మనా పరస్యైవేశ్వరస్యావస్థానమ్ ।

మార్గః - జ్ఞానకర్మలక్షణః । మనుష్యగ్రహణాద్ ఇతరేషామీశ్వరమార్గానువర్తిత్వపర్యుదాసః స్యాద్ , ఇత్యాశఙ్క్యాహ -

యత్ఫలేతి ।

సర్వప్రకారైర్మమ మార్గమనువర్తన్త ఇతి పూర్వేణ సమ్బన్ధః

॥ ౧౧ ॥