ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಬ್ರಹ್ಮಾರ್ಪಣಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಹವಿರ್ಬ್ರಹ್ಮಾಗ್ನೌ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಹುತಮ್
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ತೇನ ಗಂತವ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮಸಮಾಧಿನಾ ॥ ೨೪ ॥
ಬ್ರಹ್ಮ ಅರ್ಪಣಂ ಯೇನ ಕರಣೇನ ಬ್ರಹ್ಮವಿತ್ ಹವಿಃ ಅಗ್ನೌ ಅರ್ಪಯತಿ ತತ್ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಇತಿ ಪಶ್ಯತಿ, ತಸ್ಯ ಆತ್ಮವ್ಯತಿರೇಕೇಣ ಅಭಾವಂ ಪಶ್ಯತಿ, ಯಥಾ ಶುಕ್ತಿಕಾಯಾಂ ರಜತಾಭಾವಂ ಪಶ್ಯತಿ ; ತದುಚ್ಯತೇ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಅರ್ಪಣಮಿತಿ, ಯಥಾ ಯದ್ರಜತಂ ತತ್ ಶುಕ್ತಿಕೈವೇತಿ । ‘ಬ್ರಹ್ಮ ಅರ್ಪಣಮ್ಇತಿ ಅಸಮಸ್ತೇ ಪದೇಯತ್ ಅರ್ಪಣಬುದ್ಧ್ಯಾ ಗೃಹ್ಯತೇ ಲೋಕೇ ತತ್ ಅಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಃ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಇತ್ಯರ್ಥಃಬ್ರಹ್ಮ ಹವಿಃ ತಥಾ ಯತ್ ಹವಿರ್ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಗೃಹ್ಯಮಾಣಂ ತತ್ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಅಸ್ಯತಥಾಬ್ರಹ್ಮಾಗ್ನೌಇತಿ ಸಮಸ್ತಂ ಪದಮ್ಅಗ್ನಿರಪಿ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಯತ್ರ ಹೂಯತೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಕರ್ತ್ರಾ, ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಕರ್ತೇತ್ಯರ್ಥಃಯತ್ ತೇನ ಹುತಂ ಹವನಕ್ರಿಯಾ ತತ್ ಬ್ರಹ್ಮೈವಯತ್ ತೇನ ಗಂತವ್ಯಂ ಫಲಂ ತದಪಿ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮಸಮಾಧಿನಾ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಕರ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮ ತಸ್ಮಿನ್ ಸಮಾಧಿಃ ಯಸ್ಯ ಸಃ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮಸಮಾಧಿಃ ತೇನ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮಸಮಾಧಿನಾ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಗಂತವ್ಯಮ್
ಬ್ರಹ್ಮಾರ್ಪಣಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಹವಿರ್ಬ್ರಹ್ಮಾಗ್ನೌ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಹುತಮ್
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ತೇನ ಗಂತವ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮಸಮಾಧಿನಾ ॥ ೨೪ ॥
ಬ್ರಹ್ಮ ಅರ್ಪಣಂ ಯೇನ ಕರಣೇನ ಬ್ರಹ್ಮವಿತ್ ಹವಿಃ ಅಗ್ನೌ ಅರ್ಪಯತಿ ತತ್ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಇತಿ ಪಶ್ಯತಿ, ತಸ್ಯ ಆತ್ಮವ್ಯತಿರೇಕೇಣ ಅಭಾವಂ ಪಶ್ಯತಿ, ಯಥಾ ಶುಕ್ತಿಕಾಯಾಂ ರಜತಾಭಾವಂ ಪಶ್ಯತಿ ; ತದುಚ್ಯತೇ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಅರ್ಪಣಮಿತಿ, ಯಥಾ ಯದ್ರಜತಂ ತತ್ ಶುಕ್ತಿಕೈವೇತಿ । ‘ಬ್ರಹ್ಮ ಅರ್ಪಣಮ್ಇತಿ ಅಸಮಸ್ತೇ ಪದೇಯತ್ ಅರ್ಪಣಬುದ್ಧ್ಯಾ ಗೃಹ್ಯತೇ ಲೋಕೇ ತತ್ ಅಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಃ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಇತ್ಯರ್ಥಃಬ್ರಹ್ಮ ಹವಿಃ ತಥಾ ಯತ್ ಹವಿರ್ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಗೃಹ್ಯಮಾಣಂ ತತ್ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಅಸ್ಯತಥಾಬ್ರಹ್ಮಾಗ್ನೌಇತಿ ಸಮಸ್ತಂ ಪದಮ್ಅಗ್ನಿರಪಿ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಯತ್ರ ಹೂಯತೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಕರ್ತ್ರಾ, ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಕರ್ತೇತ್ಯರ್ಥಃಯತ್ ತೇನ ಹುತಂ ಹವನಕ್ರಿಯಾ ತತ್ ಬ್ರಹ್ಮೈವಯತ್ ತೇನ ಗಂತವ್ಯಂ ಫಲಂ ತದಪಿ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮಸಮಾಧಿನಾ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಕರ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮ ತಸ್ಮಿನ್ ಸಮಾಧಿಃ ಯಸ್ಯ ಸಃ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮಸಮಾಧಿಃ ತೇನ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮಸಮಾಧಿನಾ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಗಂತವ್ಯಮ್

ಅರ್ಪಣಶಬ್ದಸ್ಯ ಕರಣವಿಷಯತ್ವಂ ದರ್ಶಯನ್ನರ್ಪಣಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ಪದದ್ವಯಪಕ್ಷೇ ಸಾಮಾನಾಧಿಕರಣ್ಯಂ ಸಾಧಯತಿ -

ಯೇನೇತಿ ।

ಯದ್ರಜತಂ ಸಾ ಶುಕ್ತಿರಿತಿವದ್ ಬಾಧಾಯಾಮಿದಂ ಸಾಮಾನಾಧಿಕರಣ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ -

ತಸ್ಯೇತಿ ।

ತತ್ರ ದೃಷ್ಟಾಂತಮಾಹ -

ಯಥೇತಿ ।

ಉಕ್ತೇಽರ್ಥೇ ಪದದ್ವಯಮವತಾರಯತಿ -

ತದ್ವದುಚ್ಯತ ಇತಿ ।

ಉಕ್ತಮೇವಾರ್ಥಂ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ -

ಯಥಾ ಯದಿತಿ ।

ಸಮಾಸಶಂಕಾಂ ವ್ಯಾವರ್ತಯತಿ -

ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ।

ಪದದ್ವಯಪಕ್ಷೇ ವಿವಕ್ಷಿತಮರ್ಥಂ ಕಥಯತಿ -

ಯದರ್ಪಣೇತಿ ।

ಬ್ರಹ್ಮ ಹವಿರಿತಿ ಪದದ್ವಯಮವತಾರ್ಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -

ಬ್ರಹ್ಮೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಯದರ್ಪಣಬುದ್ಧ್ಯಾ ಗೃಹ್ಯತೇ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮವಿದೋ ಬ್ರಹ್ಮೈವೇತಿ ಯಥೋಕ್ತಂ, ತಥೇಹಾಪೀತ್ಯಾಹ -

ತಥೇತಿ ।

ಅಸ್ಯೇತಿ ಷಷ್ಠೀ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಮಧಿಕರೋತಿ ।

ಪೂರ್ವವದಸಮಾಸಮಾಶಂಕ್ಯ ವ್ಯಾವರ್ತಯನ್ ಪದಾಂತರಮವತಾರ್ಯ ವ್ಯಾಕರೋತಿ -

ತಥೇತಿ ।

ಪ್ರಾಗುಕ್ತಾಸಮಾಸವದಿತಿ ವ್ಯತಿರೇಕಃ ।

ತತ್ರ ವಿವಕ್ಷಿತಮರ್ಥಮಾಹ -

ಅಗ್ನಿರಪೀತಿ ।

ಬ್ರಹ್ಮಣೇತಿ ಪದಸ್ಯಾಭಿಮತಮರ್ಥಮಾಹ -

ಬ್ರಹ್ಮಣೇತಿ ।

ಕರ್ತ್ರಾ ಹೂಯತ ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಕರ್ತಾ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಸಕಾಶಾದ್ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತೋ ನಾಸ್ತೀತ್ಯೇತದಭಿಮತಮ್ , ಇತ್ಯಾಹ -

ಬ್ರಹ್ಮೈವೇತಿ ।

ಹುತಮಿತ್ಯಸ್ಯ ವಿವಕ್ಷಿತಮರ್ಥಮಾಹ -

ಯತ್ತೇನೇತಿ ।

ಬ್ರಹ್ಮೈವ ತೇನೇತ್ಯಾದಿ ಭಾಗಂ ವಿಭಜತೇ -

ಬ್ರಹ್ಮೈವೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

‘ಬ್ರಹ್ಮ ಕರ್ಮ’ ಇತ್ಯಾದ್ಯವತಾರ್ಯ ವ್ಯಾಕರೋತಿ -

ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ।

ಕರ್ಮತ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಜ್ಞೇಯತ್ವಾತ್ ಪ್ರಾಪ್ಯತ್ವಾಚ್ಚ ಪ್ರತಿಪತ್ತವ್ಯಮ್ ।