ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
தை³வமேவாபரே யஜ்ஞம் யோகி³ந: பர்யுபாஸதே
ப்³ரஹ்மாக்³நாவபரே யஜ்ஞம் யஜ்ஞேநைவோபஜுஹ்வதி ॥ 25 ॥
தை³வமேவ தே³வா இஜ்யந்தே யேந யஜ்ஞேந அஸௌ தை³வோ யஜ்ஞ: தமேவ அபரே யஜ்ஞம் யோகி³ந: கர்மிண: பர்யுபாஸதே குர்வந்தீத்யர்த²:ப்³ரஹ்மாக்³நௌ ஸத்யம் ஜ்ஞாநமநந்தம் ப்³ரஹ்ம’ (தை. உ. 2 । 1 । 1)விஜ்ஞாநமாநந்த³ம் ப்³ரஹ்மயத் ஸாக்ஷாத³பரோக்ஷாத் ப்³ரஹ்ம ஆத்மா ஸர்வாந்தர:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 4 । 1) இத்யாதி³வசநோக்தம் அஶநாயாதி³ஸர்வஸம்ஸாரத⁴ர்மவர்ஜிதம் நேதி நேதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இதி நிரஸ்தாஶேஷவிஶேஷம் ப்³ரஹ்மஶப்³தே³ந உச்யதேப்³ரஹ்ம தத் அக்³நிஶ்ச ஸ: ஹோமாதி⁴கரணத்வவிவக்ஷயா ப்³ரஹ்மாக்³நி:தஸ்மிந் ப்³ரஹ்மாக்³நௌ அபரே அந்யே ப்³ரஹ்மவித³: யஜ்ஞம்யஜ்ஞஶப்³த³வாச்ய ஆத்மா, ஆத்மநாமஸு யஜ்ஞஶப்³த³ஸ்ய பாடா²த்தம் ஆத்மாநம் யஜ்ஞம் பரமார்த²த: பரமேவ ப்³ரஹ்ம ஸந்தம் பு³த்³த்⁴யாத்³யுபாதி⁴ஸம்யுக்தம் அத்⁴யஸ்தஸர்வோபாதி⁴த⁴ர்மகம் ஆஹுதிரூபம் யஜ்ஞேநைவ ஆத்மநைவ உக்தலக்ஷணேந உபஜுஹ்வதி ப்ரக்ஷிபந்தி, ஸோபாதி⁴கஸ்ய ஆத்மந: நிருபாதி⁴கேந பரப்³ரஹ்மஸ்வரூபேணைவ யத்³த³ர்ஶநம் தஸ்மிந் ஹோம: தம் குர்வந்தி ப்³ரஹ்மாத்மைகத்வத³ர்ஶநநிஷ்டா²: ஸம்ந்யாஸிந: இத்யர்த²: ॥ 25 ॥
தை³வமேவாபரே யஜ்ஞம் யோகி³ந: பர்யுபாஸதே
ப்³ரஹ்மாக்³நாவபரே யஜ்ஞம் யஜ்ஞேநைவோபஜுஹ்வதி ॥ 25 ॥
தை³வமேவ தே³வா இஜ்யந்தே யேந யஜ்ஞேந அஸௌ தை³வோ யஜ்ஞ: தமேவ அபரே யஜ்ஞம் யோகி³ந: கர்மிண: பர்யுபாஸதே குர்வந்தீத்யர்த²:ப்³ரஹ்மாக்³நௌ ஸத்யம் ஜ்ஞாநமநந்தம் ப்³ரஹ்ம’ (தை. உ. 2 । 1 । 1)விஜ்ஞாநமாநந்த³ம் ப்³ரஹ்மயத் ஸாக்ஷாத³பரோக்ஷாத் ப்³ரஹ்ம ஆத்மா ஸர்வாந்தர:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 4 । 1) இத்யாதி³வசநோக்தம் அஶநாயாதி³ஸர்வஸம்ஸாரத⁴ர்மவர்ஜிதம் நேதி நேதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இதி நிரஸ்தாஶேஷவிஶேஷம் ப்³ரஹ்மஶப்³தே³ந உச்யதேப்³ரஹ்ம தத் அக்³நிஶ்ச ஸ: ஹோமாதி⁴கரணத்வவிவக்ஷயா ப்³ரஹ்மாக்³நி:தஸ்மிந் ப்³ரஹ்மாக்³நௌ அபரே அந்யே ப்³ரஹ்மவித³: யஜ்ஞம்யஜ்ஞஶப்³த³வாச்ய ஆத்மா, ஆத்மநாமஸு யஜ்ஞஶப்³த³ஸ்ய பாடா²த்தம் ஆத்மாநம் யஜ்ஞம் பரமார்த²த: பரமேவ ப்³ரஹ்ம ஸந்தம் பு³த்³த்⁴யாத்³யுபாதி⁴ஸம்யுக்தம் அத்⁴யஸ்தஸர்வோபாதி⁴த⁴ர்மகம் ஆஹுதிரூபம் யஜ்ஞேநைவ ஆத்மநைவ உக்தலக்ஷணேந உபஜுஹ்வதி ப்ரக்ஷிபந்தி, ஸோபாதி⁴கஸ்ய ஆத்மந: நிருபாதி⁴கேந பரப்³ரஹ்மஸ்வரூபேணைவ யத்³த³ர்ஶநம் தஸ்மிந் ஹோம: தம் குர்வந்தி ப்³ரஹ்மாத்மைகத்வத³ர்ஶநநிஷ்டா²: ஸம்ந்யாஸிந: இத்யர்த²: ॥ 25 ॥

ஸர்வஸ்ய ஶ்ரேய:ஸாத⁴நஸ்ய முக்²யகௌ³ணவ்ருத்திப்⁴யாம் யஜ்ஞத்வம் த³ர்ஶயந்நாதௌ³ யஜ்ஞத்³வயமாத³ர்ஶயதி -

தை³வமேவேத்யாதி³நா ।

ப்ரதீகமாதா³ய தை³வயஜ்ஞம் வ்யாசஷ்டே -

தே³வா இதி ।

ஸம்யக்³ஜ்ஞாநாக்²யம் யஜ்ஞம் விப⁴ஜதே -

ப்³ரஹ்மாக்³நாவிதி ।

தத்ர ப்³ரஹ்மஶப்³தா³ர்த²ம் ஶ்ர்ருத்யவஷ்டம்பே⁴ந ஸ்பஷ்டயதி -

ஸத்யமிதி ।

யத³ஜட³ம் அந்ருதவிபரீதம் அபரிச்சி²ந்நம் ப்³ரஹ்ம, தஸ்ய பரமாநந்த³த்வேந பரமபுருஷார்த²த்வமாஹ -

விஜ்ஞாநமிதி ।

தஸ்ய ஜ்ஞாநாதி⁴கரணத்வேந ஜ்ஞாநத்வமௌபசாரிகம் , இத்யாஶங்க்யாஹ -

யத்ஸாக்ஷாதி³தி ।

ஜீவப்³ரஹ்மவிபா⁴கே³ கத²மபரிச்சி²ந்நத்வம் ? இத்யாஶங்க்ய விஶிநஷ்டி -

ய ஆத்மேதி ।

பரஸ்யைவாத்மத்வம் ஸர்வஸ்மாத்³ தே³ஹாதே³ரவ்யாக்ருதாந்தாத் ஆந்தரத்வேந ஸாத⁴யதி -

ஸர்வாந்தர இதி ।

விதி⁴முக²ம் ஸர்வமேவோபநிஷத்³வாக்யம் ப்³ரஹ்மவிஷயமாதி³ஶப்³தா³ர்த²: ।

நிஷேத⁴முக²ம் ப்³ரஹ்மவிஷயமுபநிஷத்³வாக்யமஶேஷமேவார்த²தோ நிப³த்⁴நாதி -

அஶநாயேதி ।

ப்³ரஹ்மண்யக்³நிஶப்³த³ப்ரயோகே³ நிமித்தமாஹ -

ஸ ஹோமேதி ।

பு³த்³த்⁴யாரூட⁴தயா ஸர்வஸ்ய தா³ஹகத்வாத் விலயஸ்ய வா ஹேதுத்வாதி³தி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

யஜ்ஞஶப்³த³ஸ்யாத்மநி த்வம்பதா³ர்தே² ப்ரயோகே³ ஹேதுமாஹ -

ஆத்மநாமஸ்விதி ।

ஆதா⁴ராதே⁴யபா⁴வேந வாஸ்தவபே⁴த³ம் ப்³ரஹ்மாத்மநோர்வ்யாவர்தயதிம் -

பரமார்த²த இதி ।

கத²ம் தர்ஹி ஹோம: ? நஹி தஸ்யைவ தத்ர ஹோம: ஸம்ப⁴வதி, இத்யாஶங்க்யாஹ -

பு³த்³த்⁴யாதீ³தி ।

உபாதி⁴ஸம்யோக³ப²லம் கத²யதி -

அத்⁴யஸ்தேதி ।

உபாத்⁴யத்⁴யாஸத்³வாரா தத்³த⁴ர்மாத்⁴யாஸே ப்ராப்தமர்த²ம் நிர்தி³ஶதி -

ஆஹுதீதி ।

இத்த²ம்பூ⁴தலக்ஷணாம் த்ருதீயாமேவ வ்யாகரோதி -

உக்தேதி ।

அஶநாயாதி³ஸர்வஸம்ஸாரத⁴ர்மவர்ஜிதேந நிர்விஶேஷேண ஸ்வரூபேணேதி யாவத் ।

ஆத்மநோ ப்³ரஹ்மணி ஹோமமேவ ப்ரகடயதி -

ஸோபாதி⁴கஸ்யேதி ।

அபர இத்யஸ்யார்த²ம் ஸ்போ²ரயதி -

ப்³ரஹ்மேதி ।

உக்தஸ்ய ஜ்ஞாநயஜ்ஞஸ்ய தை³வயஜ்ஞாதி³ஷு ‘ப்³ரஹ்மார்பணம்’ இத்யாதி³ஶ்லோகைரூபக்ஷிப்யமாணத்வம் த³ர்ஶயதி -

ஸோ(அ)யமிதி ।

உபக்ஷேபப்ரயோஜநமாஹ -

ஶ்ரேயாநிதி

॥ 25 ॥