శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ఎవం బహువిధా యజ్ఞా వితతా బ్రహ్మణో ముఖే
కర్మజాన్విద్ధి తాన్సర్వానేవం జ్ఞాత్వా విమోక్ష్యసే ॥ ౩౨ ॥
ఎవం యథోక్తా బహువిధా బహుప్రకారా యజ్ఞాః వితతాః విస్తీర్ణాః బ్రహ్మణో వేదస్య ముఖే ద్వారే వేదద్వారేణ అవగమ్యమానాః బ్రహ్మణో ముఖే వితతా ఉచ్యన్తే ; తద్యథా వాచి హి ప్రాణం జుహుమః’ (ఐ. ఆ. ౩ । ౨ । ౬) ఇత్యాదయఃకర్మజాన్ కాయికవాచికమానసకర్మోద్భావాన్ విద్ధి తాన్ సర్వాన్ అనాత్మజాన్ , నిర్వ్యాపారో హి ఆత్మాఅత ఎవం జ్ఞాత్వా విమోక్ష్యసే అశుభాత్ మద్వ్యాపారా ఇమే, నిర్వ్యాపారోఽహమ్ ఉదాసీన ఇత్యేవం జ్ఞాత్వా అస్మాత్ సమ్యగ్దర్శనాత్ మోక్ష్యసే సంసారబన్ధనాత్ ఇత్యర్థః ॥ ౩౨ ॥
ఎవం బహువిధా యజ్ఞా వితతా బ్రహ్మణో ముఖే
కర్మజాన్విద్ధి తాన్సర్వానేవం జ్ఞాత్వా విమోక్ష్యసే ॥ ౩౨ ॥
ఎవం యథోక్తా బహువిధా బహుప్రకారా యజ్ఞాః వితతాః విస్తీర్ణాః బ్రహ్మణో వేదస్య ముఖే ద్వారే వేదద్వారేణ అవగమ్యమానాః బ్రహ్మణో ముఖే వితతా ఉచ్యన్తే ; తద్యథా వాచి హి ప్రాణం జుహుమః’ (ఐ. ఆ. ౩ । ౨ । ౬) ఇత్యాదయఃకర్మజాన్ కాయికవాచికమానసకర్మోద్భావాన్ విద్ధి తాన్ సర్వాన్ అనాత్మజాన్ , నిర్వ్యాపారో హి ఆత్మాఅత ఎవం జ్ఞాత్వా విమోక్ష్యసే అశుభాత్ మద్వ్యాపారా ఇమే, నిర్వ్యాపారోఽహమ్ ఉదాసీన ఇత్యేవం జ్ఞాత్వా అస్మాత్ సమ్యగ్దర్శనాత్ మోక్ష్యసే సంసారబన్ధనాత్ ఇత్యర్థః ॥ ౩౨ ॥

ఉక్తానాం యజ్ఞానాం వేదమూలకత్వేన ఉత్ప్రేక్షానిబన్ధనత్వం నిరస్యతి -

ఎవమితి ।

ఆత్మవ్యాపారసాధ్యత్వమ్ ఉక్తకర్మణామాశఙ్క్య, దూషయతి -

కర్మజానితి ।

ఆత్మనో నిర్వ్యాపారత్వజ్ఞానే ఫలమాహ-

ఎవమితి ।

కథం యథోక్తానాం యజ్ఞానాం వేదస్య ముఖే విస్తీర్ణత్వమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య ఆహ -

వేదద్వారేణేతి ।

తేన అవగమ్యమానత్వమేవ ఉదాహరతి - తద్యథేతి । ‘ఎతద్ధ స్మ వై తత్పూర్వే విద్వాంస ఆహుః’ (బృ. ఉ. ౪-౪-౨౨) ఇత్యుపక్రమ్య అధ్యయనాద్యాక్షిప్య, హేత్వాకాఙ్క్షాయాముక్తం -

వాచి హీతి ।

జ్ఞానశక్తిమద్విషయే క్రియాశక్తిమదుపంసహారః అత్ర వివక్షితః, ‘ప్రాణే వా వాచం యో హ్యేవ ప్రభవః స ఎవాప్యయః’ (ఎే. ఆ. ౩-౨-౬) ఇతి వాక్యమ్ ఆదిశబ్దార్థః ।

జ్ఞానశక్తిమతాం క్రియాశక్తిమతాం చ అన్యోన్యోత్పత్తిప్రలయత్వాత్ తదభావే నాధ్యయనాదిసిద్ధిః ఇత్యర్థః కర్మణామ్ ఆత్మజన్యత్వాభావే హేతుమాహ -

నిర్వ్యాపారోహీతి ।

తస్య చ నిర్వ్యాపారత్వం ఫలవత్త్వాత్ జ్ఞాతవ్యమ్ , ఇత్యాహ -

అత ఇతి ।

ఎవం జ్ఞానమేవ జ్ఞాపయన్ ఉక్తం వ్యనక్తి -

నేత్యాదినా

॥ ౩౨ ॥