ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ತದ್ವಿದ್ಧಿ ಪ್ರಣಿಪಾತೇನ ಪರಿಪ್ರಶ್ನೇನ ಸೇವಯಾ
ಉಪದೇಕ್ಷ್ಯಂತಿ ತೇ ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞಾನಿನಸ್ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿನಃ ॥ ೩೪ ॥
ತತ್ ವಿದ್ಧಿ ವಿಜಾನೀಹಿ ಯೇನ ವಿಧಿನಾ ಪ್ರಾಪ್ಯತೇ ಇತಿಆಚಾರ್ಯಾನ್ ಅಭಿಗಮ್ಯ, ಪ್ರಣಿಪಾತೇನ ಪ್ರಕರ್ಷೇಣ ನೀಚೈಃ ಪತನಂ ಪ್ರಣಿಪಾತಃ ದೀರ್ಘನಮಸ್ಕಾರಃ ತೇನ, ‘ಕಥಂ ಬಂಧಃ ? ಕಥಂ ಮೋಕ್ಷಃ ? ಕಾ ವಿದ್ಯಾ ? ಕಾ ಚಾವಿದ್ಯಾ ? ’ ಇತಿ ಪರಿಪ್ರಶ್ನೇನ, ಸೇವಯಾ ಗುರುಶುಶ್ರೂಷಯಾ ಏವಮಾದಿನಾಪ್ರಶ್ರಯೇಣ ಆವರ್ಜಿತಾ ಆಚಾರ್ಯಾ ಉಪದೇಕ್ಷ್ಯಂತಿ ಕಥಯಿಷ್ಯಂತಿ ತೇ ಜ್ಞಾನಂ ಯಥೋಕ್ತವಿಶೇಷಣಂ ಜ್ಞಾನಿನಃಜ್ಞಾನವಂತೋಽಪಿ ಕೇಚಿತ್ ಯಥಾವತ್ ತತ್ತ್ವದರ್ಶನಶೀಲಾಃ, ಅಪರೇ ; ಅತೋ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿನಃ ಇತಿಯೇ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶಿನಃ ತೈಃ ಉಪದಿಷ್ಟಂ ಜ್ಞಾನಂ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮಂ ಭವತಿ ನೇತರತ್ ಇತಿ ಭಗವತೋ ಮತಮ್ ॥ ೩೪ ॥
ತದ್ವಿದ್ಧಿ ಪ್ರಣಿಪಾತೇನ ಪರಿಪ್ರಶ್ನೇನ ಸೇವಯಾ
ಉಪದೇಕ್ಷ್ಯಂತಿ ತೇ ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞಾನಿನಸ್ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿನಃ ॥ ೩೪ ॥
ತತ್ ವಿದ್ಧಿ ವಿಜಾನೀಹಿ ಯೇನ ವಿಧಿನಾ ಪ್ರಾಪ್ಯತೇ ಇತಿಆಚಾರ್ಯಾನ್ ಅಭಿಗಮ್ಯ, ಪ್ರಣಿಪಾತೇನ ಪ್ರಕರ್ಷೇಣ ನೀಚೈಃ ಪತನಂ ಪ್ರಣಿಪಾತಃ ದೀರ್ಘನಮಸ್ಕಾರಃ ತೇನ, ‘ಕಥಂ ಬಂಧಃ ? ಕಥಂ ಮೋಕ್ಷಃ ? ಕಾ ವಿದ್ಯಾ ? ಕಾ ಚಾವಿದ್ಯಾ ? ’ ಇತಿ ಪರಿಪ್ರಶ್ನೇನ, ಸೇವಯಾ ಗುರುಶುಶ್ರೂಷಯಾ ಏವಮಾದಿನಾಪ್ರಶ್ರಯೇಣ ಆವರ್ಜಿತಾ ಆಚಾರ್ಯಾ ಉಪದೇಕ್ಷ್ಯಂತಿ ಕಥಯಿಷ್ಯಂತಿ ತೇ ಜ್ಞಾನಂ ಯಥೋಕ್ತವಿಶೇಷಣಂ ಜ್ಞಾನಿನಃಜ್ಞಾನವಂತೋಽಪಿ ಕೇಚಿತ್ ಯಥಾವತ್ ತತ್ತ್ವದರ್ಶನಶೀಲಾಃ, ಅಪರೇ ; ಅತೋ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿನಃ ಇತಿಯೇ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶಿನಃ ತೈಃ ಉಪದಿಷ್ಟಂ ಜ್ಞಾನಂ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮಂ ಭವತಿ ನೇತರತ್ ಇತಿ ಭಗವತೋ ಮತಮ್ ॥ ೩೪ ॥

ತದ್ವಿಜ್ಞಾನಂ ಗುರುಭ್ಯೋ ವಿದ್ಧಿ, ಗುರವಶ್ವ ಪ್ರಣಿಪಾತಾದಿಭಿರುಪಾಯೈಃ ಆವರ್ಜಿತಚೇತಸೋವದಿಷ್ಯಂತಿ, ಇತ್ಯಾಹ -

ತದ್ವಿದ್ಧೀತಿ ।

ಉಪದೇಷ್ಟೃತ್ವಮ್ - ಉಪದೇಶಕರ್ತುತ್ವಮ್ । ಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನಮಾತ್ರೇಣ ನ ಭವತಿ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಉಪದೇಕ್ಷ್ಯಂತೀತಿ ।

ತದಿತಿ ಪ್ರೇಪ್ಸಿತಂ ಜ್ಞಾನಸಾಧನಂ ಗೃಹ್ಯತೇ । ಯೇನ ವಿಧಿನಾ ಇತಿ ಶೇಷದರ್ಶನಾತ್ । ಯದ್ವಾ, ಯೇನ ಆಚಾರ್ಯಾವರ್ಜನಪ್ರಕಾರೇಣ ತದುಪದೇಶವಶಾತ್ ಅಪೇಕ್ಷಿತಂ ಜ್ಞಾನಂ ಲಭ್ಯತೇ, ತಥಾ ತಜ್ಜ್ಞಾನಮಾಚಾರ್ಯೇಭ್ಯೋ ಲಭಸ್ವ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ತದೇವ ಸ್ಫುಟಯತಿ -

ಆಚಾರ್ಯಾ ಇತಿ ।

ಏವಮಾದಿನಾ ಇತಿ ಆದಿಶಬ್ದೇನ ಶಮಾದಯೋ ಗೃಹ್ಯಂತೇ, ಏವಮಾದಿನಾ ವಿದ್ಧೀತಿ ಪೂರ್ವೇಣ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಉತ್ತರಾರ್ಧಂ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ-

ಪ್ರಶ್ರಯೇಣೇತಿ ।

ಪ್ರಶ್ರಯಃ - ಭಕ್ತಿಶ್ರದ್ಧಾಪೂರ್ವಕೋ ನಿರತಿಶಯೋ ನಾತಿವಿಶೇಷಃ । ಯಥೋಕ್ತವಿಶೇಷಣಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣ ಪ್ರಶಸ್ಯತಮಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ವಿಶೇಷಣಸ್ಯ ಪೌನರುಕ್ತ್ಯಪರಿಹಾರಾರ್ಥಮ್ ಅರ್ಥಭೇದಂ ಕಥಯತಿ -

ಜ್ಞಾನವಂತೋಽಪೀತಿ ।

ಜ್ಞನಿನ ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಪುನಸ್ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿನ ಇತಿ ಬ್ರುವತೋ ಭಗವತೋಽಭಿಪ್ರಾಯಮಾಹ -

ಯೇ ಸಮ್ಯಗಿತಿ ।

ಬಹುವಚನಂ ಚೈತತ್ ಆಚಾರ್ಯವಿಷಯಂ, ಬಹುಭ್ಯಃ ಶ್ರೋತವ್ಯಂ ಬಹುಧಾ ಚೇತಿಸಾಮಾನ್ಯಾನ್ಯಾಯಾಭ್ಯನುಜ್ಞಾನಾರ್ಥಮ್ । ನ ತ್ವಾತ್ಮಜ್ಞಾನಮಧಿಕೃತ್ಯ ಆಚಾರ್ಯವಹುತ್ವಂ ವಿವಕ್ಷಿತಮ್ । ತಸ್ಯ ತತ್ತ್ವಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವದಾಚಾರ್ಯಮಾತ್ರೋಪದೇಶಾದೇವ ಉದಯಸಂಭವಾತ್ ॥ ೩೪ ॥