శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
విద్యావినయసమ్పన్నే బ్రాహ్మణే గవి హస్తిని
శుని చైవ శ్వపాకే పణ్డితాః సమదర్శినః ॥ ౧౮ ॥
విద్యావినయసమ్పన్నే విద్యా వినయశ్చ విద్యావినయౌ, వినయః ఉపశమః, తాభ్యాం విద్యావినయాభ్యాం సమ్పన్నః విద్యావినయసమ్పన్నః విద్వాన్ వినీతశ్చ యో బ్రాహ్మణః తస్మిన్ బ్రాహ్మణే గవి హస్తిని శుని చైవ శ్వపాకే పణ్డితాః సమదర్శినఃవిద్యావినయసమ్పన్నే ఉత్తమసంస్కారవతి బ్రాహ్మణే సాత్త్వికే, మధ్యమాయాం రాజస్యాం గవి, సంస్కారహీనాయాం అత్యన్తమేవ కేవలతామసే హస్త్యాదౌ , సత్త్వాదిగుణైః తజ్జైశ్చ సంస్కారైః తథా రాజసైః తథా తామసైశ్చ సంస్కారైః అత్యన్తమేవ అస్పృష్టం సమమ్ ఎకమ్ అవిక్రియం తత్ బ్రహ్మ ద్రష్టుం శీలం యేషాం తే పణ్డితాః సమదర్శినః ॥ ౧౮ ॥
విద్యావినయసమ్పన్నే బ్రాహ్మణే గవి హస్తిని
శుని చైవ శ్వపాకే పణ్డితాః సమదర్శినః ॥ ౧౮ ॥
విద్యావినయసమ్పన్నే విద్యా వినయశ్చ విద్యావినయౌ, వినయః ఉపశమః, తాభ్యాం విద్యావినయాభ్యాం సమ్పన్నః విద్యావినయసమ్పన్నః విద్వాన్ వినీతశ్చ యో బ్రాహ్మణః తస్మిన్ బ్రాహ్మణే గవి హస్తిని శుని చైవ శ్వపాకే పణ్డితాః సమదర్శినఃవిద్యావినయసమ్పన్నే ఉత్తమసంస్కారవతి బ్రాహ్మణే సాత్త్వికే, మధ్యమాయాం రాజస్యాం గవి, సంస్కారహీనాయాం అత్యన్తమేవ కేవలతామసే హస్త్యాదౌ , సత్త్వాదిగుణైః తజ్జైశ్చ సంస్కారైః తథా రాజసైః తథా తామసైశ్చ సంస్కారైః అత్యన్తమేవ అస్పృష్టం సమమ్ ఎకమ్ అవిక్రియం తత్ బ్రహ్మ ద్రష్టుం శీలం యేషాం తే పణ్డితాః సమదర్శినః ॥ ౧౮ ॥

విద్యా - వేదార్థవిజ్ఞానమ్ , ఇత్యఙ్గీకృత్య వినయం వ్యాచష్టే -

వినయ ఇతి ।

ఉపశమః - నిరహఙ్కారత్వమ్ - అనౌద్ధత్యమ్ । పదార్థమ్ ఎవముక్త్వా వాక్యార్థం దర్శయతి -

విద్వానితి ।

‘గవి’ ఇత్యాది అనూద్య వాక్యార్థం కథయతి-  

విద్యేతి ।

హస్త్యాదౌ పణ్డితాః ‘సమదర్శిన’ ఇతి ఉత్తరత్ర సమ్బన్ధః ।

తత్ర తత్ర ప్రాణిభేదేషు తత్తద్గుణైః తత్తన్నిమిత్తసంస్కారైశ్చ సంస్పృష్టత్వసమ్భవాత్ న బ్రహ్మణః సమత్వమ్ , ఇత్యాశఙ్క్య ఆహ -

సత్త్వాదీతి ।

‘తజ్జైశ్చ’ ఇత్యత్ర తచ్ఛబ్దేన సత్త్వమేవ గృహ్యతే ।

సాత్త్వికసంస్కారైరివ రాజససంస్కారరైపి సర్వథైవాసంస్పృష్టం బ్రహ్మ ఇత్యాహ -

తథేతి ।

రాజసైరివ తామసైరపి సంస్కారైః బ్రహ్మ అత్యన్తమేవ అస్పృష్టమ్ , ఇత్యాహ -

తథా తామసైరితి ।

బ్రహ్మణోఽద్వితీయత్వం కూటస్థత్వమసఙ్గత్వం చ ఉక్తేఽర్థే హేతుః, ఇతి మత్వా సమశబ్దార్థమాహ -

సమమితి ।

సమదర్శిత్వమేవ పాణ్డిత్యమ్ , తద్వ్యాచష్టే -

బ్రహ్మేతి

॥ ౧౮ ॥