శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
మోక్షాయై ఇతి చేత్ , స్వకర్మణాం కృతానాం ఈశ్వరే సంన్యాసో మోక్షాయైవ, ఫలాన్తరాయ యోగసహితః ; యోగాచ్చ విభ్రష్టః ; ఇత్యతః తం ప్రతి నాశాశఙ్కా యుక్తైవ ఇతి చేత్ , ; ఎకాకీ యతచిత్తాత్మా నిరాశీరపరిగ్రహః’ (భ. గీ. ౬ । ౧౦) బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః’ (భ. గీ. ౬ । ౧౪) ఇతి కర్మసంన్యాసవిధానాత్ అత్ర ధ్యానకాలే స్త్రీసహాయత్వాశఙ్కా, యేన ఎకాకిత్వం విధీయతే గృహస్థస్యనిరాశీరపరిగ్రహఃఇత్యాదివచనమ్ అనుకూలమ్ఉభయవిభ్రష్టప్రశ్నానుపపత్తేశ్చ
మోక్షాయై ఇతి చేత్ , స్వకర్మణాం కృతానాం ఈశ్వరే సంన్యాసో మోక్షాయైవ, ఫలాన్తరాయ యోగసహితః ; యోగాచ్చ విభ్రష్టః ; ఇత్యతః తం ప్రతి నాశాశఙ్కా యుక్తైవ ఇతి చేత్ , ; ఎకాకీ యతచిత్తాత్మా నిరాశీరపరిగ్రహః’ (భ. గీ. ౬ । ౧౦) బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః’ (భ. గీ. ౬ । ౧౪) ఇతి కర్మసంన్యాసవిధానాత్ అత్ర ధ్యానకాలే స్త్రీసహాయత్వాశఙ్కా, యేన ఎకాకిత్వం విధీయతే గృహస్థస్యనిరాశీరపరిగ్రహఃఇత్యాదివచనమ్ అనుకూలమ్ఉభయవిభ్రష్టప్రశ్నానుపపత్తేశ్చ

అధికఫలహేతుత్వేఽపి మోక్షహేతుత్వమ్ ఇష్యతామ్ , ఇతి శఙ్కతే -

మోక్షాయేతి ।

తదేవ చోద్యం వివృణోతి -

స్వకర్మణామితి ।

సహకారిసామర్థ్యాత్ తస్య ఫలాన్తరం ప్రతి ఉపాయత్వాసిద్ధిః, ఇతి హేతుం సూచయతి -

యోగేతి ।

ధ్యానసహితస్య సంన్యాసస్య మోక్షౌపయికత్వే కుతో యోగభ్రష్టమ్ అధిఙ్కృత్య నాశాశఙ్కా, ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

యోగాచ్చేతి ।

సహకార్యభావే సామగ్ర్యభావత్ ఫలానుపపత్తేః యుక్తా నాశాశఙ్కా, ఇత్యర్థః ।

ధ్యానసహితమ్ ఈశ్వరే కర్మసమర్పణం మోక్షాయ, ఇత్యత్ర ప్రమాణాభావాత్ గృహస్థో యోగభ్రష్టశబ్దవాచ్యో న భవతి, ఇతి దూషయతి -

నేతి ।

గృహస్థస్య యోగభ్రష్టశబ్దవాచ్యత్వాభావే హేత్వన్తరమ్ ఆహ -

ఎకాకీతి ।

న ఖలు ఎతాని విశేషణాని గృహస్థసమవాయీని సమ్భవన్తి । తేన తస్య ధ్యానయోగవిధ్యభావాత్ న తం ప్రతి యోగభ్రష్టశబ్దవచనమ్ ఉచితమ్ , ఇత్యర్థః ।

ఎకాకిత్వవచనం గృహస్థస్యాపి ధ్యానకాలే స్త్రీసహాయత్వాభావాభిప్రాయేణ భవిష్యతి, ఇత్యాశఙ్క్య, అగ్నిహోత్రాదివత్ ధ్యానస్య పత్నీసాధనత్వాభావాత్ అప్రాప్తప్రతిషేధాత్ మైవమ్ ఇత్యాహ -

న చాత్రేతి ।

విశేషణాన్తరపర్యాలోచనయాపి నాయమ్ ఎకాకిశబ్దో గృహస్థపరో భవితుమ్ అర్హతి, ఇత్యాహ -

న చేతి ।

కిఞ్చ గృహస్థస్యైవ ఎకాకిత్వాది వివక్షిత్వా ధ్యానయోగవిధౌ తం ప్రతి ఉభయభ్రష్టప్రశ్నో నోపపద్యతే, ఇత్యాహ -

ఉభయేతి ।

న హి గృహస్థం ప్రతి ఉభయస్మాత్ జ్ఞానాత్ కర్మణశ్చ విభ్రష్టత్వమ్ ఉపేత్య ప్రష్టుం యుజ్యతే, తస్య జ్ఞానాద్ భ్రంశేఽపి కర్మణః తదభావాత్ అనుష్ఠీయమానకర్మభ్రంశేఽపి ప్రాగనుష్ఠితకర్మవశాత్ ఫలప్రతిలమ్భాత్ । అతః యథోక్తప్రశ్నాలోచనయా న గృహస్థం ప్రతి ధ్యానవిధానోపపత్తిః ఇత్యర్థః ।