శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
అనాశ్రిత ఇత్యనేన కర్మిణ ఎవ సంన్యాసిత్వం యోగిత్వం ఉక్తమ్ , ప్రతిషిద్ధం నిరగ్నేః అక్రియస్య సంన్యాసిత్వం యోగిత్వం చేతి చేత్ , ; ధ్యానయోగం ప్రతి బహిరఙ్గస్య యతః కర్మణః ఫలాకాఙ్క్షాసంన్యాసస్తుతిపరత్వాత్ కేవలం నిరగ్నిః అక్రియః ఎవ సంన్యాసీ యోగీ కిం తర్హి ? కర్మ్యపి, కర్మఫలాసఙ్గం సంన్యస్య కర్మయోగమ్ అనుతిష్ఠన్ సత్త్వశుద్ధ్యర్థమ్ , ‘ సంన్యాసీ యోగీ భవతిఇతి స్తూయతే ఎకేన వాక్యేన కర్మఫలాసఙ్గసంన్యాసస్తుతిః చతుర్థాశ్రమప్రతిషేధశ్చ ఉపపద్యతే ప్రసిద్ధం నిరగ్నేః అక్రియస్య పరమార్థసంన్యాసినః శ్రుతిస్మృతిపురాణేతిహాసయోగశాస్త్రేషు విహితం సంన్యాసిత్వం యోగిత్వం ప్రతిషేధతి భగవాన్స్వవచనవిరోధాచ్చసర్వకర్మాణి మనసా సంన్సస్య . . . నైవ కుర్వన్న కారయన్ ఆస్తే’ (భ. గీ. ౫ । ౧౩) మౌనీ సన్తుష్టో యేన కేనచిత్ అనికేతః స్థిరమతిః’ (భ. గీ. ౧౨ । ౧౯) విహాయ కామాన్యః సర్వాన్ పుమాంశ్చరతి నిఃస్పృహః’ (భ. గీ. ౨ । ౭౧) సర్వారమ్భపరిత్యాగీ’ (భ. గీ. ౧౨ । ౧౬) ఇతి తత్ర తత్ర భగవతా స్వవచనాని దర్శితాని ; తైః విరుధ్యేత చతుర్థాశ్రమప్రతిషేధఃతస్మాత్ మునేః యోగమ్ ఆరురుక్షోః ప్రతిపన్నగార్హస్థ్యస్య అగ్నిహోత్రాదికర్మ ఫలనిరపేక్షమ్ అనుష్ఠీయమానం ధ్యానయోగారోహణసాధనత్వం సత్త్వశుద్ధిద్వారేణ ప్రతిపద్యతే ఇతి సంన్యాసీ యోగీ ఇతి స్తూయతే
అనాశ్రిత ఇత్యనేన కర్మిణ ఎవ సంన్యాసిత్వం యోగిత్వం ఉక్తమ్ , ప్రతిషిద్ధం నిరగ్నేః అక్రియస్య సంన్యాసిత్వం యోగిత్వం చేతి చేత్ , ; ధ్యానయోగం ప్రతి బహిరఙ్గస్య యతః కర్మణః ఫలాకాఙ్క్షాసంన్యాసస్తుతిపరత్వాత్ కేవలం నిరగ్నిః అక్రియః ఎవ సంన్యాసీ యోగీ కిం తర్హి ? కర్మ్యపి, కర్మఫలాసఙ్గం సంన్యస్య కర్మయోగమ్ అనుతిష్ఠన్ సత్త్వశుద్ధ్యర్థమ్ , ‘ సంన్యాసీ యోగీ భవతిఇతి స్తూయతే ఎకేన వాక్యేన కర్మఫలాసఙ్గసంన్యాసస్తుతిః చతుర్థాశ్రమప్రతిషేధశ్చ ఉపపద్యతే ప్రసిద్ధం నిరగ్నేః అక్రియస్య పరమార్థసంన్యాసినః శ్రుతిస్మృతిపురాణేతిహాసయోగశాస్త్రేషు విహితం సంన్యాసిత్వం యోగిత్వం ప్రతిషేధతి భగవాన్స్వవచనవిరోధాచ్చసర్వకర్మాణి మనసా సంన్సస్య . . . నైవ కుర్వన్న కారయన్ ఆస్తే’ (భ. గీ. ౫ । ౧౩) మౌనీ సన్తుష్టో యేన కేనచిత్ అనికేతః స్థిరమతిః’ (భ. గీ. ౧౨ । ౧౯) విహాయ కామాన్యః సర్వాన్ పుమాంశ్చరతి నిఃస్పృహః’ (భ. గీ. ౨ । ౭౧) సర్వారమ్భపరిత్యాగీ’ (భ. గీ. ౧౨ । ౧౬) ఇతి తత్ర తత్ర భగవతా స్వవచనాని దర్శితాని ; తైః విరుధ్యేత చతుర్థాశ్రమప్రతిషేధఃతస్మాత్ మునేః యోగమ్ ఆరురుక్షోః ప్రతిపన్నగార్హస్థ్యస్య అగ్నిహోత్రాదికర్మ ఫలనిరపేక్షమ్ అనుష్ఠీయమానం ధ్యానయోగారోహణసాధనత్వం సత్త్వశుద్ధిద్వారేణ ప్రతిపద్యతే ఇతి సంన్యాసీ యోగీ ఇతి స్తూయతే

నను - భగవతా సంన్యాసస్య ప్రతిషిద్ధత్వాత్ గృహస్థస్యైవ యోగవిధానాత్ తస్యైవ యోగభ్రష్టశబ్దవాచ్యత్వమ్ , ఇతి శఙ్కతే -

అనాశ్రిత ఇత్యనేనేతి ।

భగవద్వాక్యం న ప్రతిషేధపరమ్ ,  ఇతి పరిహరతి -

న ధ్యానేతి ।

స్తుతిపరత్వమేవ స్ఫోరయతి -

న కేవలమితి ।

సత్త్వశుద్ధ్యర్థమ్ అనుతిష్ఠన్ , ఇతి సమ్బన్ధః ।

వాక్యస్య ఉభయపరత్వమ్ ఆశఙ్క్య వాక్యభేదప్రసఙ్గాత్ మైవమిత్యాహ -

న చేతి ।

ఇతోఽపి భగవతః సంన్యాసాశ్రమప్రతిషేధోఽభిప్రేతో న భవతి, ఇత్యాహ -

న చ ప్రసిద్ధమితి ।

తస్య ప్రసిద్ధం సంన్యాసిత్వం యోగిత్వం చ, ఇతి సమ్బన్ధః ।

ప్రసిద్ధత్వమేవ వ్యాకరోతి -

శ్రుతీతి ।

ఇతోఽపి సంన్యాసాశ్రమం భగవాన్ న ప్రతిషేధతి, ఇత్యాహ -

స్వవచనేతి ।

విరోధమేవ సాధయతి -

సర్వకర్మాణీత్యాదినా ।

‘అనాశ్రితః’ (భ. గీ. ౬-౧) ఇత్యాదివాక్యస్య యథాశ్రుతార్థత్వానుపపత్తేః స్తుతిపరత్వమ్ ఉపపాదితమ్ ఉపసంహరతి -

తస్మాదితి ।

కర్మఫలసంన్యాసిత్వమ్ , అత్ర మునిశబ్దార్థః ।