శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
శ్రీభగవానువాచ
అనాశ్రితః కర్మఫలం కార్యం కర్మ కరోతి యః
సంన్యాసీ యోగీ నిరగ్నిర్న చాక్రియః ॥ ౧ ॥
అనాశ్రితః ఆశ్రితః అనాశ్రితఃకిమ్ ? కర్మఫలం కర్మణాం ఫలం కర్మఫలం యత్ తదనాశ్రితః, కర్మఫలతృష్ణారహిత ఇత్యర్థఃయో హి కర్మఫలే తృష్ణావాన్ సః కర్మఫలమాశ్రితో భవతి, అయం తు తద్విపరీతః, అతః అనాశ్రితః కర్మఫలమ్ఎవంభూతః సన్ కార్యం కర్తవ్యం నిత్యం కామ్యవిపరీతమ్ అగ్నిహోత్రాదికం కర్మ కరోతి నిర్వర్తయతి యః కశ్చిత్ ఈదృశః కర్మీ కర్మ్యన్తరేభ్యో విశిష్యతే ఇత్యేవమర్థమాహ — ‘ సంన్యాసీ యోగీ ఇతిసంన్యాసః పరిత్యాగః యస్యాస్తి సంన్యాసీ , యోగీ యోగః చిత్తసమాధానం యస్యాస్తి యోగీ ఇతి ఎవంగుణసమ్పన్నః అయం మన్తవ్యః కేవలం నిరగ్నిః అక్రియ ఎవ సంన్యాసీ యోగీ ఇతి మన్తవ్యఃనిర్గతాః అగ్నయః కర్మాఙ్గభూతాః యస్మాత్ నిరగ్నిః, అక్రియశ్చ అనగ్నిసాధనా అపి అవిద్యమానాః క్రియాః తపోదానాదికాః యస్య అసౌ అక్రియః ॥ ౧ ॥
శ్రీభగవానువాచ
అనాశ్రితః కర్మఫలం కార్యం కర్మ కరోతి యః
సంన్యాసీ యోగీ నిరగ్నిర్న చాక్రియః ॥ ౧ ॥
అనాశ్రితః ఆశ్రితః అనాశ్రితఃకిమ్ ? కర్మఫలం కర్మణాం ఫలం కర్మఫలం యత్ తదనాశ్రితః, కర్మఫలతృష్ణారహిత ఇత్యర్థఃయో హి కర్మఫలే తృష్ణావాన్ సః కర్మఫలమాశ్రితో భవతి, అయం తు తద్విపరీతః, అతః అనాశ్రితః కర్మఫలమ్ఎవంభూతః సన్ కార్యం కర్తవ్యం నిత్యం కామ్యవిపరీతమ్ అగ్నిహోత్రాదికం కర్మ కరోతి నిర్వర్తయతి యః కశ్చిత్ ఈదృశః కర్మీ కర్మ్యన్తరేభ్యో విశిష్యతే ఇత్యేవమర్థమాహ — ‘ సంన్యాసీ యోగీ ఇతిసంన్యాసః పరిత్యాగః యస్యాస్తి సంన్యాసీ , యోగీ యోగః చిత్తసమాధానం యస్యాస్తి యోగీ ఇతి ఎవంగుణసమ్పన్నః అయం మన్తవ్యః కేవలం నిరగ్నిః అక్రియ ఎవ సంన్యాసీ యోగీ ఇతి మన్తవ్యఃనిర్గతాః అగ్నయః కర్మాఙ్గభూతాః యస్మాత్ నిరగ్నిః, అక్రియశ్చ అనగ్నిసాధనా అపి అవిద్యమానాః క్రియాః తపోదానాదికాః యస్య అసౌ అక్రియః ॥ ౧ ॥

స్తుతిపరం వాక్యమ్ అక్షరయోజనార్థమ్ ఉదాహరతి -

అనాశ్రిత ఇతి ।

కర్మఫలేఽభిలాషో నాస్తి, ఇత్యేతావతా కథం తదనాశ్రితత్వవాచోయుక్తిః ? ఇత్యాశఙ్క్య వ్యతిరేకముఖేన విశదయతి -

యో హీతి ।

‘కార్యమ్’ ఇత్యాది వ్యాకరోతి -

ఎవంభూతః సన్నితి ।

కథం కర్మిణః సంన్యాసిత్వం యోగిత్వం చ ? కర్మిత్వవిరోధాత్ , ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

ఈదృశ ఇతి ।

స్తుతేః అత్ర వివక్షితత్వాత్ నానుపపత్తిః చోదనీయా, ఇతి మన్వానః సన్ , ఆహ -

ఇత్యేవమితి ।

‘న నిరగ్నిః’ (భ. గీ. ౬-౧) ఇత్యాదేః అర్థమ్ ఆహ -

న కేవలమితి ।

అగ్నయో గార్హపత్యాహవనీయాన్వహార్థపచనప్రభృతయః । నను - అనగ్నిత్వే సిద్ధమ్ అక్రియత్వమ్ అగ్నిసాధ్యత్వాత్ క్రియాణామ్ , తథా చ ‘న నిరగ్నిః’ (భ. గీ. ౬-౧) ఇత్యేతావతైవ అపేక్షితసిద్ధేః ‘న చాక్రియః’ (భ. గీ. ౬-౧) ఇత్యనర్థకమ్ , అర్థపునరుక్తేః - ఇతి, తత్ర ఆహ -

అనగ్నీతి

॥ ౧ ॥