శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ప్రశాన్తాత్మా విగతభీర్బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః
మనః సంయమ్య మచ్చిత్తో యుక్త ఆసీత మత్పరః ॥ ౧౪ ॥
ప్రశాన్తాత్మా ప్రకర్షేణ శాన్తః ఆత్మా అన్తఃకరణం యస్య సోఽయం ప్రశాన్తాత్మా, విగతభీః విగతభయః, బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః బ్రహ్మచారిణో వ్రతం బ్రహ్మచర్యం గురుశుశ్రూషాభిక్షాన్నభుక్త్యాది తస్మిన్ స్థితః, తదనుష్ఠాతా భవేదిత్యర్థఃకిఞ్చ, మనః సంయమ్య మనసః వృత్తీః ఉపసంహృత్య ఇత్యేతత్ , మచ్చిత్తః మయి పరమేశ్వరే చిత్తం యస్య సోఽయం మచ్చిత్తః, యుక్తః సమాహితః సన్ ఆసీత ఉపవిశేత్మత్పరః అహం పరో యస్య సోఽయం మత్పరో భవతికశ్చిత్ రాగీ స్త్రీచిత్తః, తు స్త్రియమేవ పరత్వేన గృహ్ణాతి ; కిం తర్హి ? రాజానం మహాదేవం వాఅయం తు మచ్చిత్తో మత్పరశ్చ ॥ ౧౪ ॥
ప్రశాన్తాత్మా విగతభీర్బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః
మనః సంయమ్య మచ్చిత్తో యుక్త ఆసీత మత్పరః ॥ ౧౪ ॥
ప్రశాన్తాత్మా ప్రకర్షేణ శాన్తః ఆత్మా అన్తఃకరణం యస్య సోఽయం ప్రశాన్తాత్మా, విగతభీః విగతభయః, బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః బ్రహ్మచారిణో వ్రతం బ్రహ్మచర్యం గురుశుశ్రూషాభిక్షాన్నభుక్త్యాది తస్మిన్ స్థితః, తదనుష్ఠాతా భవేదిత్యర్థఃకిఞ్చ, మనః సంయమ్య మనసః వృత్తీః ఉపసంహృత్య ఇత్యేతత్ , మచ్చిత్తః మయి పరమేశ్వరే చిత్తం యస్య సోఽయం మచ్చిత్తః, యుక్తః సమాహితః సన్ ఆసీత ఉపవిశేత్మత్పరః అహం పరో యస్య సోఽయం మత్పరో భవతికశ్చిత్ రాగీ స్త్రీచిత్తః, తు స్త్రియమేవ పరత్వేన గృహ్ణాతి ; కిం తర్హి ? రాజానం మహాదేవం వాఅయం తు మచ్చిత్తో మత్పరశ్చ ॥ ౧౪ ॥

విశేషణాన్తరమ్ ఆహ -

కిఞ్చేతి ।

ఉపసంహృత్య యోగనిష్ఠో భవేత్ , ఇతి శేషః ।

మనోవృత్యుపసంహారే ధ్యానమపి న సిధ్యేత్ , తస్య తద్వృత్యావృత్తిరూపత్వాత్ , ఇతి ఆశఙ్క్య ఆహ -

మచ్చిత్త ఇతి ।

విషయాన్తరవిషయమనోవృత్త్యుపసంహారేణ ఆత్మన్యేవ తన్నియమనాత్ న ధ్యానానుపపత్తిః, ఇత్యర్థః ।

మచ్చిత్తత్వేనైవ మత్పరస్య సిద్ధత్వాత్ మత్పర ఇతి పృథగ్విశేషణమ్ అనర్థకమ్ , ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

భవతీతి ।

అన్తఃకరణశుద్ధిః యోగస్య అవాన్తరఫలమ్

॥ ౧౪ ॥