శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
సుఖమాత్యన్తికం యత్తద్బుద్ధిగ్రాహ్యమతీన్ద్రియమ్
వేత్తి యత్ర చైవాయం స్థితశ్చలతి తత్త్వతః ॥ ౨౧ ॥
సుఖమ్ ఆత్యన్తికం అత్యన్తమేవ భవతి ఇత్యాత్యన్తికమ్ అనన్తమిత్యర్థః, యత్ తత్ బుద్ధిగ్రాహ్యం బుద్ధ్యైవ ఇన్ద్రియనిరపేక్షయా గృహ్యతే ఇతి బుద్ధిగ్రాహ్యమ్ అతీన్ద్రియమ్ ఇన్ద్రియగోచరాతీతమ్ అవిషయజనితమిత్యర్థః, వేత్తి తత్ ఈదృశం సుఖమనుభవతి యత్ర యస్మిన్ కాలే, ఎవ అయం విద్వాన్ ఆత్మస్వరూపే స్థితః తస్మాత్ నైవ చలతి తత్త్వతః తత్త్వస్వరూపాత్ ప్రచ్యవతే ఇత్యర్థః ॥ ౨౧ ॥
సుఖమాత్యన్తికం యత్తద్బుద్ధిగ్రాహ్యమతీన్ద్రియమ్
వేత్తి యత్ర చైవాయం స్థితశ్చలతి తత్త్వతః ॥ ౨౧ ॥
సుఖమ్ ఆత్యన్తికం అత్యన్తమేవ భవతి ఇత్యాత్యన్తికమ్ అనన్తమిత్యర్థః, యత్ తత్ బుద్ధిగ్రాహ్యం బుద్ధ్యైవ ఇన్ద్రియనిరపేక్షయా గృహ్యతే ఇతి బుద్ధిగ్రాహ్యమ్ అతీన్ద్రియమ్ ఇన్ద్రియగోచరాతీతమ్ అవిషయజనితమిత్యర్థః, వేత్తి తత్ ఈదృశం సుఖమనుభవతి యత్ర యస్మిన్ కాలే, ఎవ అయం విద్వాన్ ఆత్మస్వరూపే స్థితః తస్మాత్ నైవ చలతి తత్త్వతః తత్త్వస్వరూపాత్ ప్రచ్యవతే ఇత్యర్థః ॥ ౨౧ ॥

ఇన్ద్రియనిరపేక్షస్వానుభవగమ్యత్వోక్తేః ‘అతీన్ద్రియ ‘మితి పునరుక్తమ్ , ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

అవిషయేతి ।

పదచ్ఛేదః -

న చేత్యాది ।

అపేక్షితపూరణమ్ -

ఆత్మస్వరూప ఇతి ।

తస్మాత్ తత్త్వత ఇతి సమ్బన్ధః । నైవ ఇతి ఎవకారసమ్బన్ధోక్తిః । చకారః సప్తమ్యా సమ్బన్ధనీయః । ఇతి పూర్వవత్ సమ్బన్ధః

॥ ౨౧ ॥