శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ఆత్మౌపమ్యేన సర్వత్ర సమం పశ్యతి యోఽర్జున
సుఖం వా యది వా దుఃఖం యోగీ పరమో మతః ॥ ౩౨ ॥
ఆత్మౌపమ్యేన ఆత్మా స్వయమేవ ఉపమీయతే అనయా ఇత్యుపమా తస్యా ఉపమాయా భావః ఔపమ్యం తేన ఆత్మౌపమ్యేన, సర్వత్ర సర్వభూతేషు సమం తుల్యం పశ్యతి యః అర్జున, కిం సమం పశ్యతి ఇత్యుచ్యతేయథా మమ సుఖమ్ ఇష్టం తథా సర్వప్రాణినాం సుఖమ్ అనుకూలమ్వాశబ్దః చార్థేయది వా యచ్చ దుఃఖం మమ ప్రతికూలమ్ అనిష్టం యథా తథా సర్వప్రాణినాం దుఃఖమ్ అనిష్టం ప్రతికూలం ఇత్యేవమ్ ఆత్మౌపమ్యేన సుఖదుఃఖే అనుకూలప్రతికూలే తుల్యతయా సర్వభూతేషు సమం పశ్యతి, కస్యచిత్ ప్రతికూలమాచరతి, అహింసక ఇత్యర్థఃయః ఎవమహింసకః సమ్యగ్దర్శననిష్ఠః యోగీ పరమః ఉత్కృష్టః మతః అభిప్రేతః సర్వయోగినాం మధ్యే ॥ ౩౨ ॥
ఆత్మౌపమ్యేన సర్వత్ర సమం పశ్యతి యోఽర్జున
సుఖం వా యది వా దుఃఖం యోగీ పరమో మతః ॥ ౩౨ ॥
ఆత్మౌపమ్యేన ఆత్మా స్వయమేవ ఉపమీయతే అనయా ఇత్యుపమా తస్యా ఉపమాయా భావః ఔపమ్యం తేన ఆత్మౌపమ్యేన, సర్వత్ర సర్వభూతేషు సమం తుల్యం పశ్యతి యః అర్జున, కిం సమం పశ్యతి ఇత్యుచ్యతేయథా మమ సుఖమ్ ఇష్టం తథా సర్వప్రాణినాం సుఖమ్ అనుకూలమ్వాశబ్దః చార్థేయది వా యచ్చ దుఃఖం మమ ప్రతికూలమ్ అనిష్టం యథా తథా సర్వప్రాణినాం దుఃఖమ్ అనిష్టం ప్రతికూలం ఇత్యేవమ్ ఆత్మౌపమ్యేన సుఖదుఃఖే అనుకూలప్రతికూలే తుల్యతయా సర్వభూతేషు సమం పశ్యతి, కస్యచిత్ ప్రతికూలమాచరతి, అహింసక ఇత్యర్థఃయః ఎవమహింసకః సమ్యగ్దర్శననిష్ఠః యోగీ పరమః ఉత్కృష్టః మతః అభిప్రేతః సర్వయోగినాం మధ్యే ॥ ౩౨ ॥

ఉపమేవ - ఔపమ్యమ్ , ఆత్మా చ తత్ ఔపమ్యఞ్చ, తేన । సర్వభూతేషు యః సమం పశ్యతి ఇత్యుక్తే తదేవ సమదర్శనం ప్రశ్నపూర్వకం వివృణోతి -

కిమిత్యాదినా ।

వికల్పార్థత్వం వారయతి -

వాశబ్ద ఇతి ।

ఉపదర్శితసమదర్శనఫలమ్ అభిలషతి -

న కస్యచిదితి ।

కిమపేక్షయా తస్య పరమత్వమ్ ? తత్ర ఆహ -

సర్వేతి

॥ ౩౨ ॥