ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಸಪ್ತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಏತದ್ಯೋನೀನಿ ಭೂತಾನಿ ಸರ್ವಾಣೀತ್ಯುಪಧಾರಯ ।
ಅಹಂ ಕೃತ್ಸ್ನಸ್ಯ ಜಗತಃ ಪ್ರಭವಃ ಪ್ರಲಯಸ್ತಥಾ ॥ ೬ ॥
ಏತದ್ಯೋನೀನಿ ಏತೇ ಪರಾಪರೇ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಲಕ್ಷಣೇ ಪ್ರಕೃತೀ ಯೋನಿಃ ಯೇಷಾಂ ಭೂತಾನಾಂ ತಾನಿ ಏತದ್ಯೋನೀನಿ, ಭೂತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಇತಿ ಏವಮ್ ಉಪಧಾರಯ ಜಾನೀಹಿ । ಯಸ್ಮಾತ್ ಮಮ ಪ್ರಕೃತೀ ಯೋನಿಃ ಕಾರಣಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮ್ , ಅತಃ ಅಹಂ ಕೃತ್ಸ್ನಸ್ಯ ಸಮಸ್ತಸ್ಯ ಜಗತಃ ಪ್ರಭವಃ ಉತ್ಪತ್ತಿಃ ಪ್ರಲಯಃ ವಿನಾಶಃ ತಥಾ । ಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯದ್ವಾರೇಣ ಅಹಂ ಸರ್ವಜ್ಞಃ ಈಶ್ವರಃ ಜಗತಃ ಕಾರಣಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೬ ॥
ಏತದ್ಯೋನೀನಿ ಭೂತಾನಿ ಸರ್ವಾಣೀತ್ಯುಪಧಾರಯ ।
ಅಹಂ ಕೃತ್ಸ್ನಸ್ಯ ಜಗತಃ ಪ್ರಭವಃ ಪ್ರಲಯಸ್ತಥಾ ॥ ೬ ॥
ಏತದ್ಯೋನೀನಿ ಏತೇ ಪರಾಪರೇ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಲಕ್ಷಣೇ ಪ್ರಕೃತೀ ಯೋನಿಃ ಯೇಷಾಂ ಭೂತಾನಾಂ ತಾನಿ ಏತದ್ಯೋನೀನಿ, ಭೂತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಇತಿ ಏವಮ್ ಉಪಧಾರಯ ಜಾನೀಹಿ । ಯಸ್ಮಾತ್ ಮಮ ಪ್ರಕೃತೀ ಯೋನಿಃ ಕಾರಣಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮ್ , ಅತಃ ಅಹಂ ಕೃತ್ಸ್ನಸ್ಯ ಸಮಸ್ತಸ್ಯ ಜಗತಃ ಪ್ರಭವಃ ಉತ್ಪತ್ತಿಃ ಪ್ರಲಯಃ ವಿನಾಶಃ ತಥಾ । ಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯದ್ವಾರೇಣ ಅಹಂ ಸರ್ವಜ್ಞಃ ಈಶ್ವರಃ ಜಗತಃ ಕಾರಣಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೬ ॥

ಉಕ್ತಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯೇ ಕಾರ್ಯಲಿಂಗಕಮ್ ಅನುಮಾನಂ ಪ್ರಮಾಣಯತಿ -

ಏತದ್ಯೋನೀನೀತಿ ।

ಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯಸ್ಯ ಜಗತ್ಕಾರಣತ್ವೇ ಕಥಮ್ ಈಶ್ವರಸ್ಯ ಜಗತ್ಕಾರಣತ್ವಂ ತದುಪಗದತಮ್? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಆಹ –

ಅಹಮಿತಿ ।

ಏತದ್ಯೋನೀನಿ ಇತ್ಯುಕ್ತೇ ಸಮನಂತರಪ್ರಕೃತಜೀವಭೂತಪ್ರಕೃತೌ ಏತಚ್ಛಬ್ದಸ್ಯ ಅವ್ಯವಧಾನಾತ್ ಪ್ರವೃತ್ತಿಮ್ ಆಶಂಕ್ಯ, ವ್ಯಾಕರೋತಿ -

ಏತದಿತಿ ।

ಸರ್ವಾಣಿ ಚೇತನಾಚೇತನಾನಿ, ಜನಿಮಂತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಸರ್ವಭೂತಕಾರಣತ್ವೇನ ಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯಮ್ ಅಂಗೀಕೃತಂ ಚೇತ್ , ಕಥಮ್ ಅಹಮಿತ್ಯಾದ್ಯುಕ್ತಮ್? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಯಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ಮಮ ಪ್ರಕೃತೀ - ಪರಮೇಶ್ವರಸ್ಯ ಉಪಾಧಿತಯಾ ಸ್ಥಿತೇ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ತರ್ಹಿ, ಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯಂ ಕಾರಣಮ್ ಈಶ್ವರಶ್ಚ, ಇತಿ ಜಗತಃ ಅನೇಕವಿಧಕಾರಣಾಂಗೀಕರಣಂ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ಪ್ರಕೃತೀತಿ ।

ಅಪರಪ್ರಕೃತೇಃ ಅಚೇತನತ್ವಾತ್ ಪರಪ್ರಕೃತೇಃ ಚೇತನತ್ವೇಽಪಿ ಕಿಂಚಿಂಜ್ಞತ್ವಾತ್ ಈಶ್ವರಸ್ಯೈವ ಸರ್ವಕಾರಣತ್ವಂ ಯುಕ್ತಮ್ , ಇತ್ಯಾಹ -

ಸರ್ವಜ್ಞೇತಿ

॥ ೬ ॥