శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ఎతద్యోనీని భూతాని సర్వాణీత్యుపధారయ
అహం కృత్స్నస్య జగతః ప్రభవః ప్రలయస్తథా ॥ ౬ ॥
ఎతద్యోనీని ఎతే పరాపరే క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞలక్షణే ప్రకృతీ యోనిః యేషాం భూతానాం తాని ఎతద్యోనీని, భూతాని సర్వాణి ఇతి ఎవమ్ ఉపధారయ జానీహియస్మాత్ మమ ప్రకృతీ యోనిః కారణం సర్వభూతానామ్ , అతః అహం కృత్స్నస్య సమస్తస్య జగతః ప్రభవః ఉత్పత్తిః ప్రలయః వినాశః తథాప్రకృతిద్వయద్వారేణ అహం సర్వజ్ఞః ఈశ్వరః జగతః కారణమిత్యర్థః ॥ ౬ ॥
ఎతద్యోనీని భూతాని సర్వాణీత్యుపధారయ
అహం కృత్స్నస్య జగతః ప్రభవః ప్రలయస్తథా ॥ ౬ ॥
ఎతద్యోనీని ఎతే పరాపరే క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞలక్షణే ప్రకృతీ యోనిః యేషాం భూతానాం తాని ఎతద్యోనీని, భూతాని సర్వాణి ఇతి ఎవమ్ ఉపధారయ జానీహియస్మాత్ మమ ప్రకృతీ యోనిః కారణం సర్వభూతానామ్ , అతః అహం కృత్స్నస్య సమస్తస్య జగతః ప్రభవః ఉత్పత్తిః ప్రలయః వినాశః తథాప్రకృతిద్వయద్వారేణ అహం సర్వజ్ఞః ఈశ్వరః జగతః కారణమిత్యర్థః ॥ ౬ ॥

ఉక్తప్రకృతిద్వయే కార్యలిఙ్గకమ్ అనుమానం ప్రమాణయతి -

ఎతద్యోనీనీతి ।

ప్రకృతిద్వయస్య జగత్కారణత్వే కథమ్ ఈశ్వరస్య జగత్కారణత్వం తదుపగదతమ్? ఇత్యాశఙ్క్య ఆహ –

అహమితి ।

ఎతద్యోనీని ఇత్యుక్తే సమనన్తరప్రకృతజీవభూతప్రకృతౌ ఎతచ్ఛబ్దస్య అవ్యవధానాత్ ప్రవృత్తిమ్ ఆశఙ్క్య, వ్యాకరోతి -

ఎతదితి ।

సర్వాణి చేతనాచేతనాని, జనిమన్తి ఇత్యర్థః ।

సర్వభూతకారణత్వేన ప్రకృతిద్వయమ్ అఙ్గీకృతం చేత్ , కథమ్ అహమిత్యాద్యుక్తమ్? ఇత్యాశఙ్క్యాహ -

యస్మాదితి ।

మమ ప్రకృతీ - పరమేశ్వరస్య ఉపాధితయా స్థితే, ఇత్యర్థః ।

తర్హి, ప్రకృతిద్వయం కారణమ్ ఈశ్వరశ్చ, ఇతి జగతః అనేకవిధకారణాఙ్గీకరణం స్యాత్ , ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

ప్రకృతీతి ।

అపరప్రకృతేః అచేతనత్వాత్ పరప్రకృతేః చేతనత్వేఽపి కిఞ్చింజ్ఞత్వాత్ ఈశ్వరస్యైవ సర్వకారణత్వం యుక్తమ్ , ఇత్యాహ -

సర్వజ్ఞేతి

॥ ౬ ॥