ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಪುಣ್ಯೋ ಗಂಧಃ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ
ತೇಜಶ್ಚಾಸ್ಮಿ ವಿಭಾವಸೌ
ಜೀವನಂ ಸರ್ವಭೂತೇಷು
ತಪಶ್ಚಾಸ್ಮಿ ತಪಸ್ವಿಷು ॥ ೯ ॥
ಪುಣ್ಯಃ ಸುರಭಿಃ ಗಂಧಃ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಅಹಮ್ , ತಸ್ಮಿನ್ ಮಯಿ ಗಂಧಭೂತೇ ಪೃಥಿವೀ ಪ್ರೋತಾಪುಣ್ಯತ್ವಂ ಗಂಧಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವತ ಏವ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ದರ್ಶಿತಮ್ ಅಬಾದಿಷು ರಸಾದೇಃ ಪುಣ್ಯತ್ವೋಪಲಕ್ಷಣಾರ್ಥಮ್ಅಪುಣ್ಯತ್ವಂ ತು ಗಂಧಾದೀನಾಮ್ ಅವಿದ್ಯಾಧರ್ಮಾದ್ಯಪೇಕ್ಷಂ ಸಂಸಾರಿಣಾಂ ಭೂತವಿಶೇಷಸಂಸರ್ಗನಿಮಿತ್ತಂ ಭವತಿತೇಜಶ್ಚ ದೀಪ್ತಿಶ್ಚ ಅಸ್ಮಿ ವಿಭಾವಸೌ ಅಗ್ನೌತಥಾ ಜೀವನಂ ಸರ್ವಭೂತೇಷು, ಯೇನ ಜೀವಂತಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ತತ್ ಜೀವನಮ್ತಪಶ್ಚ ಅಸ್ಮಿ ತಪಸ್ವಿಷು, ತಸ್ಮಿನ್ ತಪಸಿ ಮಯಿ ತಪಸ್ವಿನಃ ಪ್ರೋತಾಃ ॥ ೯ ॥
ಪುಣ್ಯೋ ಗಂಧಃ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ
ತೇಜಶ್ಚಾಸ್ಮಿ ವಿಭಾವಸೌ
ಜೀವನಂ ಸರ್ವಭೂತೇಷು
ತಪಶ್ಚಾಸ್ಮಿ ತಪಸ್ವಿಷು ॥ ೯ ॥
ಪುಣ್ಯಃ ಸುರಭಿಃ ಗಂಧಃ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಅಹಮ್ , ತಸ್ಮಿನ್ ಮಯಿ ಗಂಧಭೂತೇ ಪೃಥಿವೀ ಪ್ರೋತಾಪುಣ್ಯತ್ವಂ ಗಂಧಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವತ ಏವ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ದರ್ಶಿತಮ್ ಅಬಾದಿಷು ರಸಾದೇಃ ಪುಣ್ಯತ್ವೋಪಲಕ್ಷಣಾರ್ಥಮ್ಅಪುಣ್ಯತ್ವಂ ತು ಗಂಧಾದೀನಾಮ್ ಅವಿದ್ಯಾಧರ್ಮಾದ್ಯಪೇಕ್ಷಂ ಸಂಸಾರಿಣಾಂ ಭೂತವಿಶೇಷಸಂಸರ್ಗನಿಮಿತ್ತಂ ಭವತಿತೇಜಶ್ಚ ದೀಪ್ತಿಶ್ಚ ಅಸ್ಮಿ ವಿಭಾವಸೌ ಅಗ್ನೌತಥಾ ಜೀವನಂ ಸರ್ವಭೂತೇಷು, ಯೇನ ಜೀವಂತಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ತತ್ ಜೀವನಮ್ತಪಶ್ಚ ಅಸ್ಮಿ ತಪಸ್ವಿಷು, ತಸ್ಮಿನ್ ತಪಸಿ ಮಯಿ ತಪಸ್ವಿನಃ ಪ್ರೋತಾಃ ॥ ೯ ॥

‘ಮಯಿ ಸರ್ವಮಿದಂ ಪ್ರೋತಮ್ ’ [ಭ.ಗೀ.೭ - ೭] ಇತ್ಯಸ್ಯೈವ ಪರಿಮಾಣಾರ್ಥಂ ಪ್ರಕಾರಾಂತರಮ್ ಆಹ -

ಪುಣ್ಯ ಇತಿ ।

ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಪುಣ್ಯಶಬ್ದಿತೋ ಯಃ ಸುರಭಿಗಂಧಃ, ಸೋಽಹಮಸ್ಮಿ, ಇತ್ಯತ್ರ ವಾಕ್ಯಾರ್ಥಂ ಕಥಯತಿ

ತಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।

ಕಥಂ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಗಂಧಸ್ಯ ಪುಣ್ಯತ್ವಮ್? ತತ್ರ ಆಹ-

ಪುಣ್ಯತ್ವಮಿತಿ ।

ಯತ್ತು ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಗಂಧಸ್ಯ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಂ ಪುಣ್ಯತ್ವಂ ದರ್ಶಿತಂ, ತತ್ ಅಬಾದಿಷು ರಸಾದೇರಪಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಪುಣ್ಯತ್ವಸ್ಯ ಉಪಲಕ್ಷಣಾರ್ಥಂ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಪೃಥಿವ್ಯಾಮಿತಿ ।

ಪ್ರಥಮೋತ್ಪನ್ನಾಃ ಪಂಚಾಪಿ ಗುಣಾಃ ಪುಣ್ಯಾ ಏವ, ಸಿದ್ಧಾದಿಭಿರೇವ ಭೋಗ್ಯತ್ವಾತ್ , ಇತಿ ಭಾವಃ ।

ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ಗಂಧಾದೀನಾಮ್ ಅಪುಣ್ಯತ್ವಪ್ರತಿಭಾನಮ್? ತತ್ರ ಆಹ -

ಅಪುಣ್ಯತ್ವಂ ತ್ವಿತಿ ।

ತದೇವ ಸ್ಫುಟಯತಿ -

ಸಂಸಾರಿಣಾಮಿತಿ ।

ಗಂಧಾದಯಃ ಸ್ವಕಾರ್ಯೈಃ ಭೂತೈಃ ಸಹ ಪರಿಣಮಮಾನಾಃ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ಪಾಪಾದಿವಶಾತ್ ಅಪುಣ್ಯಾಃ ಸಂಪದ್ಯಂತೇ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಯಚ್ಚ ಅಗ್ನೇಃ ತೇಜಃ, ತದ್ಭೂತೇ ಮಯಿ ಪ್ರೋತಃ ಅಗ್ನಿಃ, ಇತ್ಯಾಹ -

ತೇಜ ಇತಿ ।

ಜೀವನಭೂತೇ ಚ ಮಯಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ಪ್ರೋತಾನಿ ಇತ್ಯಾಹ -

ತಥೇತಿ ।

ಜೀವನಶಬ್ದಾರ್ಥಂ ಆಹ -

ಯೇನೇತಿ ।

ಅನ್ನರಸೇನ ಅಮೃತಾಖ್ಯೇನ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

‘ತಪಶ್ಚಾಸ್ಮಿ’ ಇತ್ಯಾದೇಃ ತಾತ್ಪರ್ಯಾರ್ಥಮ್ ಆಹ -

ತಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।

ಚಿತ್ತೈಕಾಗ್ರ್ಯಮ್ ಅನಾಶಕಾದಿ ವಾ ತಪಃ, ತದಾತ್ಮನಿ ಈಶ್ವರೇ ಪ್ರೋತಾಃ ತಪಸ್ವಿನಃ, ವಿಶೇಷಣಾಭಾವೇ ವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಯ ವಸ್ತುನಃ ಅಭಾವಾತ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ

॥ ೯ ॥