ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ದಶಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಬುದ್ಧಿರ್ಜ್ಞಾನಮಸಂಮೋಹಃ ಕ್ಷಮಾ ಸತ್ಯಂ ದಮಃ ಶಮಃ ।
ಸುಖಂ ದುಃಖಂ ಭವೋಽಭಾವೋ ಭಯಂ ಚಾಭಯಮೇವ ಚ ॥ ೪ ॥
ಬುದ್ಧಿಃ ಅಂತಃಕರಣಸ್ಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾದ್ಯರ್ಥಾವಬೋಧನಸಾಮರ್ಥ್ಯಮ್ , ತದ್ವಂತಂ ಬುದ್ಧಿಮಾನಿತಿ ಹಿ ವದಂತಿ । ಜ್ಞಾನಮ್ ಆತ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥಾನಾಮವಬೋಧಃ । ಅಸಂಮೋಹಃ ಪ್ರತ್ಯುತ್ಪನ್ನೇಷು ಬೋದ್ಧವ್ಯೇಷು ವಿವೇಕಪೂರ್ವಿಕಾ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ । ಕ್ಷಮಾ ಆಕ್ರುಷ್ಟಸ್ಯ ತಾಡಿತಸ್ಯ ವಾ ಅವಿಕೃತಚಿತ್ತತಾ । ಸತ್ಯಂ ಯಥಾದೃಷ್ಟಸ್ಯ ಯಥಾಶ್ರುತಸ್ಯ ಚ ಆತ್ಮಾನುಭವಸ್ಯ ಪರಬುದ್ಧಿಸಂಕ್ರಾಂತಯೇ ತಥೈವ ಉಚ್ಚಾರ್ಯಮಾಣಾ ವಾಕ್ ಸತ್ಯಮ್ ಉಚ್ಯತೇ । ದಮಃ ಬಾಹ್ಯೇಂದ್ರಿಯೋಪಶಮಃ । ಶಮಃ ಅಂತಃಕರಣಸ್ಯ ಉಪಶಮಃ । ಸುಖಮ್ ಆಹ್ಲಾದಃ । ದುಃಖಂ ಸಂತಾಪಃ । ಭವಃ ಉದ್ಭವಃ । ಅಭಾವಃ ತದ್ವಿಪರ್ಯಯಃ । ಭಯಂ ಚ ತ್ರಾಸಃ, ಅಭಯಮೇವ ಚ ತದ್ವಿಪರೀತಮ್ ॥ ೪ ॥
ಬುದ್ಧಿರ್ಜ್ಞಾನಮಸಂಮೋಹಃ ಕ್ಷಮಾ ಸತ್ಯಂ ದಮಃ ಶಮಃ ।
ಸುಖಂ ದುಃಖಂ ಭವೋಽಭಾವೋ ಭಯಂ ಚಾಭಯಮೇವ ಚ ॥ ೪ ॥
ಬುದ್ಧಿಃ ಅಂತಃಕರಣಸ್ಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾದ್ಯರ್ಥಾವಬೋಧನಸಾಮರ್ಥ್ಯಮ್ , ತದ್ವಂತಂ ಬುದ್ಧಿಮಾನಿತಿ ಹಿ ವದಂತಿ । ಜ್ಞಾನಮ್ ಆತ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥಾನಾಮವಬೋಧಃ । ಅಸಂಮೋಹಃ ಪ್ರತ್ಯುತ್ಪನ್ನೇಷು ಬೋದ್ಧವ್ಯೇಷು ವಿವೇಕಪೂರ್ವಿಕಾ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ । ಕ್ಷಮಾ ಆಕ್ರುಷ್ಟಸ್ಯ ತಾಡಿತಸ್ಯ ವಾ ಅವಿಕೃತಚಿತ್ತತಾ । ಸತ್ಯಂ ಯಥಾದೃಷ್ಟಸ್ಯ ಯಥಾಶ್ರುತಸ್ಯ ಚ ಆತ್ಮಾನುಭವಸ್ಯ ಪರಬುದ್ಧಿಸಂಕ್ರಾಂತಯೇ ತಥೈವ ಉಚ್ಚಾರ್ಯಮಾಣಾ ವಾಕ್ ಸತ್ಯಮ್ ಉಚ್ಯತೇ । ದಮಃ ಬಾಹ್ಯೇಂದ್ರಿಯೋಪಶಮಃ । ಶಮಃ ಅಂತಃಕರಣಸ್ಯ ಉಪಶಮಃ । ಸುಖಮ್ ಆಹ್ಲಾದಃ । ದುಃಖಂ ಸಂತಾಪಃ । ಭವಃ ಉದ್ಭವಃ । ಅಭಾವಃ ತದ್ವಿಪರ್ಯಯಃ । ಭಯಂ ಚ ತ್ರಾಸಃ, ಅಭಯಮೇವ ಚ ತದ್ವಿಪರೀತಮ್ ॥ ೪ ॥

ಇತಶ್ಚಾಹಂ ಮುಮುಕ್ಷುಭಿಃ ಆರಾಧ್ಯತ್ವಸಿದ್ಧಯೇ ಬಂಧಮೋಕ್ಷಸಾಧನಂ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ಅಶೇಷಂ ಜಗತ್ಪ್ರಕೃತ್ಯಧಿಷ್ಠಾತೃತ್ವಲಕ್ಷಣಂ ಸೋಪಾಧಿಕಂ ಭಗವತ್ಪ್ರಭಾವಮ್ ಅಭಿಧತ್ತೇ-

ಬುದ್ಧಿರಿತಿ ।

ಸೂಕ್ಷ್ಮಾದಿ ಇತ್ಯಾದಿಶಬ್ದೇನ ಸೂಕ್ಷ್ಮತರಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮತಮಶ್ಚ ಅರ್ಥೋ ಗೃಹ್ಯತೇ ।

ಉಕ್ತಂ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಂ ಬುದ್ಧಿಃ, ಇತ್ಯಸ್ಮಿನ್ ಅರ್ಥೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಂ ಪ್ರಮಾಣಯತಿ -

ತದ್ವಂತಮಿತಿ ।

ಆತ್ಮಾದೀತಿ । ತದವಬೋಧವಂತಂ ಹಿ ಜ್ಞಾನಿನಂ ವದಂತಿ । ಅಂತಃ ಕರಣಸ್ಯ ಉಪಶಮಃ ವಿಷಯೇಭ್ಯೋ ವ್ಯಾವೃತ್ತಿಃ ಇತಿ ಶೇಷಃ

॥ ೪ ॥