ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಪಿತಾಸಿ ಲೋಕಸ್ಯ ಚರಾಚರಸ್ಯ
ತ್ವಮಸ್ಯ ಪೂಜ್ಯಶ್ಚ ಗುರುರ್ಗರೀಯಾನ್
ತ್ವತ್ಸಮೋಽಸ್ತ್ಯಭ್ಯಧಿಕಃ ಕುತೋಽನ್ಯೋ
ಲೋಕತ್ರಯೇಽಪ್ಯಪ್ರತಿಮಪ್ರಭಾವ ॥ ೪೩ ॥
ಪಿತಾ ಅಸಿ ಜನಯಿತಾ ಅಸಿ ಲೋಕಸ್ಯ ಪ್ರಾಣಿಜಾತಸ್ಯ ಚರಾಚರಸ್ಯ ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಸ್ಯ ಕೇವಲಂ ತ್ವಮ್ ಅಸ್ಯ ಜಗತಃ ಪಿತಾ, ಪೂಜ್ಯಶ್ಚ ಪೂಜಾರ್ಹಃ, ಯತಃ ಗುರುಃ ಗರೀಯಾನ್ ಗುರುತರಃಕಸ್ಮಾತ್ ಗುರುತರಃ ತ್ವಮ್ ಇತಿ ಆಹ ತ್ವತ್ಸಮಃ ತ್ವತ್ತುಲ್ಯಃ ಅಸ್ತಿ ಹಿ ಈಶ್ವರದ್ವಯಂ ಸಂಭವತಿ, ಅನೇಕೇಶ್ವರತ್ವೇ ವ್ಯವಹಾರಾನುಪಪತ್ತೇಃತ್ವತ್ಸಮ ಏವ ತಾವತ್ ಅನ್ಯಃ ಸಂಭವತಿ ; ಕುತಃ ಏವ ಅನ್ಯಃ ಅಭ್ಯಧಿಕಃ ಸ್ಯಾತ್ ಲೋಕತ್ರಯೇಽಪಿ ಸರ್ವಸ್ಮಿನ್ ? ಅಪ್ರತಿಮಪ್ರಭಾವ ಪ್ರತಿಮೀಯತೇ ಯಯಾ ಸಾ ಪ್ರತಿಮಾ, ವಿದ್ಯತೇ ಪ್ರತಿಮಾ ಯಸ್ಯ ತವ ಪ್ರಭಾವಸ್ಯ ಸಃ ತ್ವಮ್ ಅಪ್ರತಿಮಪ್ರಭಾವಃ, ಹೇ ಅಪ್ರತಿಮಪ್ರಭಾವ ನಿರತಿಶಯಪ್ರಭಾವ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೪೩ ॥
ಪಿತಾಸಿ ಲೋಕಸ್ಯ ಚರಾಚರಸ್ಯ
ತ್ವಮಸ್ಯ ಪೂಜ್ಯಶ್ಚ ಗುರುರ್ಗರೀಯಾನ್
ತ್ವತ್ಸಮೋಽಸ್ತ್ಯಭ್ಯಧಿಕಃ ಕುತೋಽನ್ಯೋ
ಲೋಕತ್ರಯೇಽಪ್ಯಪ್ರತಿಮಪ್ರಭಾವ ॥ ೪೩ ॥
ಪಿತಾ ಅಸಿ ಜನಯಿತಾ ಅಸಿ ಲೋಕಸ್ಯ ಪ್ರಾಣಿಜಾತಸ್ಯ ಚರಾಚರಸ್ಯ ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಸ್ಯ ಕೇವಲಂ ತ್ವಮ್ ಅಸ್ಯ ಜಗತಃ ಪಿತಾ, ಪೂಜ್ಯಶ್ಚ ಪೂಜಾರ್ಹಃ, ಯತಃ ಗುರುಃ ಗರೀಯಾನ್ ಗುರುತರಃಕಸ್ಮಾತ್ ಗುರುತರಃ ತ್ವಮ್ ಇತಿ ಆಹ ತ್ವತ್ಸಮಃ ತ್ವತ್ತುಲ್ಯಃ ಅಸ್ತಿ ಹಿ ಈಶ್ವರದ್ವಯಂ ಸಂಭವತಿ, ಅನೇಕೇಶ್ವರತ್ವೇ ವ್ಯವಹಾರಾನುಪಪತ್ತೇಃತ್ವತ್ಸಮ ಏವ ತಾವತ್ ಅನ್ಯಃ ಸಂಭವತಿ ; ಕುತಃ ಏವ ಅನ್ಯಃ ಅಭ್ಯಧಿಕಃ ಸ್ಯಾತ್ ಲೋಕತ್ರಯೇಽಪಿ ಸರ್ವಸ್ಮಿನ್ ? ಅಪ್ರತಿಮಪ್ರಭಾವ ಪ್ರತಿಮೀಯತೇ ಯಯಾ ಸಾ ಪ್ರತಿಮಾ, ವಿದ್ಯತೇ ಪ್ರತಿಮಾ ಯಸ್ಯ ತವ ಪ್ರಭಾವಸ್ಯ ಸಃ ತ್ವಮ್ ಅಪ್ರತಿಮಪ್ರಭಾವಃ, ಹೇ ಅಪ್ರತಿಮಪ್ರಭಾವ ನಿರತಿಶಯಪ್ರಭಾವ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೪೩ ॥

ಗುಣಾಧಿಕ್ಯಾತ್ ಪೂಜಾರ್ಹತ್ವಮ್ । ಧರ್ಮಾತ್ಮಜ್ಞಾನಸಂಪ್ರದಾಯಪ್ರವರ್ತಕತ್ವೇನ ಶಿಕ್ಷಯಿತೃತ್ವಾತ್ ಗುರುತ್ವಮ್ । ಗುರೂಣಾಮಪಿ - ಸೂತ್ರಾದೀನಾಂ ಗುರುತ್ವಾತ್ ಗರೀಯಸ್ತ್ವಮ್ । ತದೇವ ಪ್ರಶ್ನದ್ವಾರಾ ಸಾಧಯತಿ-

ಕಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ಈಶ್ವರಾಂತರಂ ತುಲ್ಯಂ ಭವಿಷ್ಯತಿ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ-

ನ ಹೀತಿ ।

ಈಶ್ವರಭೇದೇ ಪ್ರತ್ಯೇಕಂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾತ್ ತದೈಕಮತ್ಯೇ ಹೇತ್ವಭಾವಾತ್ , ನಾನಾಮತಿತ್ವೇ ಚ ಏಕಸ್ಯ ಸಿಸೃಕ್ಷಾಯಾಮ್ ಅನ್ಯಸ್ಯ ಸಂಜಿಹೀರ್ಷಾಸಂಭವಾತ್ ವ್ಯವಹಾರಲೋಪಾತ್ ಅಯುಕ್ತಮ್ ಈಶ್ವರನಾನಾತ್ವಮ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಅಭ್ಯಧಿಕಾಸತ್ವಂ ಕೈಮುತಿಕನ್ಯಾಯೇನ ದರ್ಶಯತಿ-

ತ್ವತ್ಸಮ ಇತಿ ।

ತತ್ರ ಹೇತುಮ್ ಅವತಾರ್ಯ, ವ್ಯಾಕರೋತಿ-

ಅಪ್ರತಿಮೇತ್ಯಾದಿನಾ

॥ ೪೩ ॥