న చ భేదవిషయత్వాత్ న సమ్యగ్జ్ఞానం తద్ , ఇతి యుక్తమ్ , తస్య వివేకజ్ఞానస్య వాక్యార్థజ్ఞానద్వారా మోక్షౌపయికత్వేన సమ్యక్త్వసిద్ధేః ఇతి భావః । జీవేశ్వరయోః ఎకత్వముక్తమ్ ఆక్షిపతి -

నన్వితి ।

జీవేశ్వరయోః ఎకత్వే, జీవస్య ఈశ్వరే వా, తస్య జీవే వా, అన్తర్భావః? నాద్యః, జీవస్య పరస్మాత్ అన్యత్వాభావే సంసారస్య నిరాలమ్బనత్వానుపపత్త్యా పరస్యైవ తదాశ్రయత్వప్రసఙ్గాత్ ఇత్యర్థః ।

‘అనశ్నన్నన్యో అభిచాకశీతి’ (శ్వే. ఉ. ౪-౬) ఇతి శ్రుతేః, న తస్య సంసారితా, ఇత్యాశఙ్క్య, ద్వితీయం దూషయతి -

ఈశ్వరేతి ।

జీవే చేత్ ఈశ్వరః అన్తర్భవతి, తదాపి తతః అన్యసంసార్యభావాత్ తస్య చ సంసారః అనింష్టః, ఇతి సంసారః జగతి అస్తఙ్గచ్ఛేత్ , ఇత్యర్థః ।

ప్రసఙ్గద్వయస్య ఇష్టత్వం నిరాచష్టే-

తచ్చేతి ।

సంసారాభావే ‘తయోరన్యః పిప్పలం స్వాద్వత్తి’ (శ్వే. ఉ. ౪-౬) ఇత్యాదిబన్ధశాస్రస్య తద్ధేతు కర్మవిషయకర్మకాణ్డస్య చ ఆనర్థక్యమ్ , ఈశ్వరాశ్రితే చ సంసారే తదభాక్తృత్వశ్రుతేః జ్ఞానకాణ్డస్య మోక్షతద్ధేతుజ్ఞానార్థస్య ఆనర్థక్యమ్ , అతో న ప్రసఙ్గయోః ఇష్టతా ఇత్యర్థః ।

సంసారాభావప్రసఙ్గస్య అనిష్టత్వే హేత్వన్తరమ్ ఆహ -

ప్రత్యక్షాదీతి ।

తత్ర ప్రత్యక్షవిరోధం ప్రకటయతి -

ప్రత్యక్షేణేతి ।

ఆదిశబ్దోపాత్తమ్ అనుమానవిరోధమ్ ఆహ -

జగదితి ।

విమతం విచిత్రహేతుకమ్ , విచిత్రకార్యత్వాత్ , ప్రాసాదాదివత్ , ఇత్యర్థః ।

ప్రత్యక్షానుమానాగమవిరోధాత్ అయుక్తమ్ ఐక్యమ్ ఇతి ఉపసంహరతి-

సర్వమితి ।