శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి సర్వక్షేత్రేషు భారత
క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయోర్జ్ఞానం యత్తజ్జ్ఞానం మతం మమ ॥ ౨ ॥
కస్యచిదేవ వివేకోపపత్తేఃఅనేకేషు హి ప్రాణిషు కశ్చిదేవ వివేకీ స్యాత్ , యథేదానీమ్ వివేకినమ్ అనువర్తన్తే మూఢాః, రాగాదిదోషతన్త్రత్వాత్ ప్రవృత్తేః, అభిచరణాదౌ ప్రవృత్తిదర్శనాత్ , స్వాభావ్యాచ్చ ప్రవృత్తేఃస్వభావస్తు ప్రవర్తతే’ (భ. గీ. ౫ । ౧౪) ఇతి హి ఉక్తమ్
క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి సర్వక్షేత్రేషు భారత
క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయోర్జ్ఞానం యత్తజ్జ్ఞానం మతం మమ ॥ ౨ ॥
కస్యచిదేవ వివేకోపపత్తేఃఅనేకేషు హి ప్రాణిషు కశ్చిదేవ వివేకీ స్యాత్ , యథేదానీమ్ వివేకినమ్ అనువర్తన్తే మూఢాః, రాగాదిదోషతన్త్రత్వాత్ ప్రవృత్తేః, అభిచరణాదౌ ప్రవృత్తిదర్శనాత్ , స్వాభావ్యాచ్చ ప్రవృత్తేఃస్వభావస్తు ప్రవర్తతే’ (భ. గీ. ౫ । ౧౪) ఇతి హి ఉక్తమ్

‘మనుష్యాణాం సహస్రేషు’ (భ. గీ. ౭-౩) ఇతి న్యాయేన ఉక్తమేవ స్ఫుటయతి -

అనేకేష్వితి ।

తత్ర అనుభవానురోధేన దృష్టాన్తమ్ ఆహ -

యథేతి ।

ద్వితీయం దూషయతి -

న చేతి ।

కిఞ్చ, వివేకినామ్ అప్రవృత్తౌ అన్యేషామపి అప్రవృత్తిః, ఇతి ఆశఙ్కాం నిరసితుమ్ , శ్యేనాదౌ తదప్రవృత్తావపి ఇతరప్రవృత్తేః, ఇత్యాహ -

అభిచరణాదౌ చేతి ।

అవివేకినాం రాగాదిశరా ప్రవృత్త్యాస్పదం సర్వం సఙ్గ్రహీతుమ్ ఆదిపదమ్ । ఇతశ్చ వివేకినాం ప్రవృత్త్యాభావేఽపి న అజ్ఞస్య అప్రవృనిః, ఇత్యాహ -

స్వాభావ్యాచ్చేతి ।

ప్రవృత్తేః స్వభావాఖ్యాజ్ఞానకార్యత్వే భగవద్వాక్యమ్ అనుకులయతి -

స్వభావస్త్వితి ।