శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి సర్వక్షేత్రేషు భారత
క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయోర్జ్ఞానం యత్తజ్జ్ఞానం మతం మమ ॥ ౨ ॥
తస్మాత్ అవిద్యామాత్రం సంసారః యథాదృష్టవిషయః ఎవ క్షేత్రజ్ఞస్య కేవలస్య అవిద్యా తత్కార్యం మిథ్యాజ్ఞానం పరమార్థవస్తు దూషయితుం సమర్థమ్ హి ఊషరదేశం స్నేహేన పఙ్కీకర్తుం శక్నోతి మరీచ్యుదకమ్తథా అవిద్యా క్షేత్రజ్ఞస్య కిఞ్చిత్ కర్తుం శక్నోతిఅతశ్చేదముక్తమ్క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి’ (భ. గీ. ౧౩ । ౨), అజ్ఞానేనావృతం జ్ఞానమ్’ (భ. గీ. ౫ । ౧౫) ఇతి
క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి సర్వక్షేత్రేషు భారత
క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయోర్జ్ఞానం యత్తజ్జ్ఞానం మతం మమ ॥ ౨ ॥
తస్మాత్ అవిద్యామాత్రం సంసారః యథాదృష్టవిషయః ఎవ క్షేత్రజ్ఞస్య కేవలస్య అవిద్యా తత్కార్యం మిథ్యాజ్ఞానం పరమార్థవస్తు దూషయితుం సమర్థమ్ హి ఊషరదేశం స్నేహేన పఙ్కీకర్తుం శక్నోతి మరీచ్యుదకమ్తథా అవిద్యా క్షేత్రజ్ఞస్య కిఞ్చిత్ కర్తుం శక్నోతిఅతశ్చేదముక్తమ్క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి’ (భ. గీ. ౧౩ । ౨), అజ్ఞానేనావృతం జ్ఞానమ్’ (భ. గీ. ౫ । ౧౫) ఇతి

ప్రవృత్తేః అజ్ఞానజత్వే విధినిషేధాధీన వృత్తినివృత్త్యాత్మక సన్ధమ్య అవిద్యామాత్రత్వాత్ అవిద్వద్విషయత్వం శాస్త్రస్య సిద్ధమ్ , ఇతి ఫలితమ్ ఆహ -

తస్మాదితి ।

దృష్టమేవ అనుమరన్ అవిద్వాన్ , యథాదృష్టః ; తద్విషయః - తదాశ్రయః సంసారః, తథా చ ప్రవృత్తినివృత్త్యాత్మకసంసారస్య అవిద్వద్విషయత్వాత్ తద్ధేతువిధిశాస్రస్యాపి తద్విషయత్వామ్ , ఇత్యర్థః ।

నను, అవిద్యా క్షేత్రజ్ఞం ఆశ్రయన్తీ స్వకార్యం సంసారమపి తస్మిన్ ఆధత్తే, తేన తస్యైవ శాస్రాధ్రికారిత్వమ్ ; నేత్యాహ -

నేతి ।

అవిద్యాదేః శుద్ఘే క్షేత్రజ్ఞే వస్తుతః అసమ్బన్ధేఽపి, తస్మిన్ ఆరోపితం తమేవ దుఃఖీకరోతి, ఇతి, అత్రాహ -

న చేతి ।

తదేవ దృష్టాన్తేన స్పష్టయతి -

న హీతి ।

క్షేత్రజ్ఞస్య వస్తుతః అవిద్యాఽసమ్బన్ధే భగవవృచోఽపి ద్యోతకమ్ , ఇత్యాహ -

అత ఇతి ।

క్షేత్రజ్ఞేశ్వరయోః ఐక్యే కిమితి అసౌ ఆత్మానమ్ అహమితి బుధ్యమానోఽపి స్వస్య ఈశ్వరత్వమ్ ఈశ్వరోఽస్మి ఇతి న బుధ్యతే, తత్రాహ -

అజ్ఞానేనేతి ।