ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
க்ஷேத்ரஜ்ஞம் சாபி மாம் வித்³தி⁴ ஸர்வக்ஷேத்ரேஷு பா⁴ரத
க்ஷேத்ரக்ஷேத்ரஜ்ஞயோர்ஜ்ஞாநம் யத்தஜ்ஜ்ஞாநம் மதம் மம ॥ 2 ॥
நநு அயமேவ தோ³ஷ:, யத் தோ³ஷவத்க்ஷேத்ரவிஜ்ஞாத்ருத்வம் ; விஜ்ஞாநஸ்வரூபஸ்யைவ அவிக்ரியஸ்ய விஜ்ஞாத்ருத்வோபசாராத் ; யதா² உஷ்ணதாமாத்ரேண அக்³நே: தப்திக்ரியோபசார: தத்³வத்யதா² அத்ர ப⁴க³வதா க்ரியாகாரகப²லாத்மத்வாபா⁴வ: ஆத்மநி ஸ்வத ஏவ த³ர்ஶித:அவித்³யாத்⁴யாரோபித: ஏவ க்ரியாகாரகாதி³: ஆத்மநி உபசர்யதே ; ததா² தத்ர தத்ர ஏவம் வேத்தி ஹந்தாரம்’ (ப⁴. கீ³. 2 । 19), ப்ரக்ருதே: க்ரியமாணாநி கு³ணை: கர்மாணி ஸர்வஶ:’ (ப⁴. கீ³. 3 । 27), நாத³த்தே கஸ்யசித்பாபம்’ (ப⁴. கீ³. 5 । 15) இத்யாதி³ப்ரகரணேஷு த³ர்ஶித:ததை²வ வ்யாக்²யாதம் அஸ்மாபி⁴:உத்தரேஷு ப்ரகரணேஷு த³ர்ஶயிஷ்யாம:
க்ஷேத்ரஜ்ஞம் சாபி மாம் வித்³தி⁴ ஸர்வக்ஷேத்ரேஷு பா⁴ரத
க்ஷேத்ரக்ஷேத்ரஜ்ஞயோர்ஜ்ஞாநம் யத்தஜ்ஜ்ஞாநம் மதம் மம ॥ 2 ॥
நநு அயமேவ தோ³ஷ:, யத் தோ³ஷவத்க்ஷேத்ரவிஜ்ஞாத்ருத்வம் ; விஜ்ஞாநஸ்வரூபஸ்யைவ அவிக்ரியஸ்ய விஜ்ஞாத்ருத்வோபசாராத் ; யதா² உஷ்ணதாமாத்ரேண அக்³நே: தப்திக்ரியோபசார: தத்³வத்யதா² அத்ர ப⁴க³வதா க்ரியாகாரகப²லாத்மத்வாபா⁴வ: ஆத்மநி ஸ்வத ஏவ த³ர்ஶித:அவித்³யாத்⁴யாரோபித: ஏவ க்ரியாகாரகாதி³: ஆத்மநி உபசர்யதே ; ததா² தத்ர தத்ர ஏவம் வேத்தி ஹந்தாரம்’ (ப⁴. கீ³. 2 । 19), ப்ரக்ருதே: க்ரியமாணாநி கு³ணை: கர்மாணி ஸர்வஶ:’ (ப⁴. கீ³. 3 । 27), நாத³த்தே கஸ்யசித்பாபம்’ (ப⁴. கீ³. 5 । 15) இத்யாதி³ப்ரகரணேஷு த³ர்ஶித:ததை²வ வ்யாக்²யாதம் அஸ்மாபி⁴:உத்தரேஷு ப்ரகரணேஷு த³ர்ஶயிஷ்யாம:

ஜ்ஞாது: ஆத்மந: ந கிஞ்சித்³ - து³ஷ்யதி இதி, ஏதத்³ அம்ருஷ்யமாண: ஶங்கதே -

நந்விதி ।

கிம் ஜ்ஞாத்ருத்வம் ஜ்ஞாநக்ரியாகர்த்ருத்வம் ? ஜ்ஞாநஸ்வரூபத்வம் வா? நாத்³ய:, தத³நப்⁴யுபக³மாத் தத்ப்ரயுக்ததோ³ஷாபா⁴வாத் । த்³வீதீயே ஜ்ஞாத்ருத்வஸ்ய ஔபசரிகத்வாத் ந தத்க்ருதோ தோ³ஷோ(அ)ஸ்தி, இத்யாஹ -

நேத்யாதி³நா ।

அஸத்யாமபி க்ரியாயாம் க்ரியோபசாரம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பு²டயதி -

யதே²தி ।

ஆத்மநி வஸ்துத: விக்ரியாபா⁴வே ப⁴க³வத³நுமதிம் த³ர்ஶயதி -

யதா²த்ரேதி ।

கீ³தாஶாஸ்த்ரம் ஸப்தம்யர்த²: । ஸ்வத ஏவ ஆத்மநி க்ரியாத்³யாத்மத்வாபா⁴வ: ப⁴க³வதா ஶாஸ்த்ரே யதோ²க்த:, ததை²வ வ்யாக்²யாதம் அஸ்மாபி⁴:, இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

கத²ம் தர்ஹி க்ரியாதி³: ஆத்மநி பா⁴தி? தத்ராஹ -

அவித்³யேதி ।

யதா² வஸ்துதோ நாஸ்தி ஆத்மநி க்ரியாதி³:, உபசாராத்து பா⁴தி, ததா² தத்ர தத்ர அதீதப்ரகரணேஷு ப⁴க³வதா க்ருதோ யத்ந:, இத்யாஹ -

ததே²தி ।

ந கேவலம் அதீதேஷ்வேவ ப்ரகரணேஷு வாஸ்தவக்ரியாத்³யபா⁴வாத் ஆத்மநி ஆத்³யாஸிகீ தத்³தீ⁴: உக்தா, கிந்து வக்ஷ்யமாணப்ரகரணேஷ்வபி ததை²வ ப⁴க³வத³பி⁴ப்ராயத³ர்ஶநம் ப⁴விஷ்யதி, இத்யாஹ -

உத்தரேஷு சேதி ।