శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ఋషిభిర్బహుధా గీతం ఛన్దోభిర్వివిధైః పృథక్
బ్రహ్మసూత్రపదైశ్చైవ హేతుమద్భిర్వినిశ్చితైః ॥ ౪ ॥
ఋషిభిః వసిష్ఠాదిభిః బహుధా బహుప్రకారం గీతం కథితమ్ఛన్దోభిః ఛన్దాంసి ఋగాదీని తైః ఛన్దోభిః వివిధైః నానాభావైః నానాప్రకారైః పృథక్ వివేకతః గీతమ్కిఞ్చ, బ్రహ్మసూత్రపదైశ్చ ఎవ బ్రహ్మణః సూచకాని వాక్యాని బ్రహ్మసూత్రాణి తైః పద్యతే గమ్యతే జ్ఞాయతే ఇతి తాని పదాని ఉచ్యన్తే తైరేవ క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయాథాత్మ్యమ్గీతమ్ఇతి అనువర్తతేఆత్మేత్యేవోపాసీత’ (బృ. ఉ. ౧ । ౪ । ౭) ఇత్యేవమాదిభిః బ్రహ్మసూత్రపదైః ఆత్మా జ్ఞాయతే, హేతుమద్భిః యుక్తియుక్తైః వినిశ్చితైః నిఃసంశయరూపైః నిశ్చితప్రత్యయోత్పాదకైః ఇత్యర్థః ॥ ౪ ॥
ఋషిభిర్బహుధా గీతం ఛన్దోభిర్వివిధైః పృథక్
బ్రహ్మసూత్రపదైశ్చైవ హేతుమద్భిర్వినిశ్చితైః ॥ ౪ ॥
ఋషిభిః వసిష్ఠాదిభిః బహుధా బహుప్రకారం గీతం కథితమ్ఛన్దోభిః ఛన్దాంసి ఋగాదీని తైః ఛన్దోభిః వివిధైః నానాభావైః నానాప్రకారైః పృథక్ వివేకతః గీతమ్కిఞ్చ, బ్రహ్మసూత్రపదైశ్చ ఎవ బ్రహ్మణః సూచకాని వాక్యాని బ్రహ్మసూత్రాణి తైః పద్యతే గమ్యతే జ్ఞాయతే ఇతి తాని పదాని ఉచ్యన్తే తైరేవ క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయాథాత్మ్యమ్గీతమ్ఇతి అనువర్తతేఆత్మేత్యేవోపాసీత’ (బృ. ఉ. ౧ । ౪ । ౭) ఇత్యేవమాదిభిః బ్రహ్మసూత్రపదైః ఆత్మా జ్ఞాయతే, హేతుమద్భిః యుక్తియుక్తైః వినిశ్చితైః నిఃసంశయరూపైః నిశ్చితప్రత్యయోత్పాదకైః ఇత్యర్థః ॥ ౪ ॥

న కేవలమ్ ఆప్తోక్తేరేవ క్షేత్రాదియాథాత్మ్యం సమ్భావితమ్ , కిన్తు వేదవాక్యాదపి, ఇత్యాహ -

ఛన్దోభిశ్చేతి ।

ఋగాదీనాం చతుర్ణాణపి వేదానాం నానాప్రకారత్వం శాఖాభేదాత్ ఇష్టమ్ ।

న కేవలం శ్రుతిస్మృతిసిద్ధమ్ ఉక్తం యాథాత్మ్యమ్ , కిన్తు యౌక్తికం చ, ఇత్యాహ -

కిఞ్చేతి ।

కాని తాని సూత్రాణి? ఇత్యాశఙ్క్య ఆహ -

ఆత్మేత్యేవేతి ।

ఆదిపదేన ‘బ్రహ్మవిదాప్నోతి పరమ్ ‘, ‘అథ యోఽన్యాం దేవతామ్ ‘ ఇత్యాదీని విద్యావిద్యాసూత్రాణి ఉక్తాని । ఆత్మేతి క్షేత్రజ్ఞోపాదానమ్ , తచ్చ క్షేత్రోపలక్షణమ్ , తచ్చ క్షేత్రజ్ఞోపాదానమ్ ।

‘అథాతో బ్రహ్మజిజ్ఞాసా’ (బ్ర. సూ. ౧-౧-౧) ఇత్యాదీన్యపి సూత్రాణి అత్ర గృహీతాని అన్యథా ఛన్దోభిః ఇత్యాదినా పౌనరుక్త్యాత్ , ఇతి మత్వా విశినష్టి -

హేతుమద్భిరితి

॥ ౪ ॥